در حوادث سیاسی واجتماعی انسانهای ضعیف،مردد و فرصت طلب از مرکز حق جدا میشوند.

 کاری که امام کردند، در درجه اول، زنده نگه‌داشتن حادثه‌ی کربلا بود، که همه‌ی عوامل می‌خواست آن را از بین ببرد. اینکه امروز ما نام امام حسین و کربلا را می‌آوریم، به برکت امام سجاد علیه السلام است. اگر ایشان همت نمی‌کردند، امروز ماجرای امام حسین علیه السلام یک ماجرای کهنه‌ی تمام شده در تاریخ بود. آن بزرگوار، این حادثه را زنده نگه داشت.

 در درجه دوم، چیدن یک پایه – یک قاعده – برای تشیع بود؛ چون شیعه بعد از قضیه‌ی کربلا، بکلی از هم پاشیده بود. آدم‌های میانه‌ حال، ضعیف و ترسو، از خود، بی‌خود شده بودند. آن‌هایی هم که شیعه بودند، خیلی‌هایشان در دل، از تشیع توبه کردند و یک عده معدود ماندند. امام سجاد علیه السلام توانست یک قاعده‌ی مستحکم اعتقادی و فکری درست کند و این معارف را بتدریج جمع کند.

ارتداد مردم پس از عاشورا

 آن روایتی که بنده، مکرر در جاهای مختلف خوانده‌ام که “ارتد‌الناس بعد الحسین الا ثلاثه” یا “اربعة"، یا “خمسة” – پنج نفر را اسم می‌آورد – مال امام صادق است علیه السلام است؛ که بعد از امام حسین علیه السلام و حادثه کربلا، مردم برگشتند؛ یعنی آن‌هایی که حتی در خانه‌ی اهل بیت علیه السلام هم بودند، بر اثر ترس برگشتند! یعنی وقتی یک حادثه‌ی اجتماعی یا سیاسی پیش می‌آید، آدمهای ضعیف و متوسط، آدمهای مردد و یا فرصت‌طلب، همه بتدریج از آن مرکز جتدا میشوند و یک عده‌ی خاص میمانند: “قل‌الدیانون".

 این عده‌ی خاص، بهترینهایشان، ابتدا در کربلا و بعد در ماجرای “توابین” شهید شدند؛ متوسطها ماندند. متوسطها هم برگشتند. فقط چندتایی ماندند که یکی از آن‌ها، همین “ابوخالد ‌الکابلی” است؛ یکی “یحیی‌بن أم طویل” استغ همچنین ” جبیربن مطعم". اینها چند نفر از کسانی هستند که قرص و محکم ماندند. آن‌وقت حضرت، این معارف را به وسیله‌ی همین عده‌ی اندک، آهسته آهسته توسعه دادند.

 بعد امام صادق علیه السلام میفرمایند:

 “ثم ان‌الناس لحقوا و کثروا".

 بعد مردم ملحق گردیدند و هی زیاد شدند؛ دایره‌ی تشیع، گسترش پیدا کرد. این، کار امام سجاد علیه السلام است. یعنی اگر زحمات سی و چند ساله‌ی حضرت نبود، ما دیگر امام صادق علیه السلام نداشتیم که حالا بخواهد بیاید، مثلا معارف اهل بیت علیه السلام را بیان کرد. آن بزرگوار، پایه را در واقع یک‌بار دیگر محکم کرد؛ دیگران آمدند و آن را تکثیرش کردند، بالا بردند، یا مثلا توسعه دادند. این کار امام سجاد علیه السلام است.

 منبع: برگزیده کتاب «آفتاب در مصاف» صفحه 553 تا 554