و سخنشان جز این نبود که گفتند: « [ای ] پروردگار ما! [پیامد] گناهان ما و زیاده روی های ما را در کارمان، برای ما، بیامرز، و گام های ما را استوار دار؛ و ما را بر گروه کافران پیروز گردان. »

نکته ها و اشاره ها:

1- مجاهدان حقیقی به جای فرافکنی و نسبت دادن شکست خود به دیگران و یا به عوامل موهوم و مرموز، عوامل شکست را در درون خودشان جست جو می کنند و به فکر جبران اشتباهات خویش هستند.

 چون هر چه می رسد به تو از کرده های توست جرم فلک کدام و گناه زمانه چیست؟

 (صائب)

2- مردان الهی در میدان های جنگ دست به دعا برمی داشتند و در کنار عوامل نظامی، به عوامل معنوی و روحی نیز توجه داشتند. آری؛ دعا در میدان جنگ ارزش ویژه ای دارد.

3- آیۀفوق با بیان شیوۀدعای رادمردان، به ما می آموزد که در هنگام دعا، ابتدا توبه و استغفار کنید، سپس از خدا یاری بجویید؛ اول پاک شوید، بعد کمک بخواهید.

4- گناه و اسراف کاری از عوامل شکست و مشکلات در جنگ است؛ چون سرپیچی از فرمان رهبر و اسراف در سرمایه های شخصی و اجتماعی و نابودی آنها، موجب ضعف و شکست می گردد.

5- در آیۀ قبل بیان شد که مردان خدا در مقابل دشمن تسلیم نمی شوند و در این آیه بیان شده که در مقابل خدا تسلیم و عذرخواهند. هر کس در مقابل خدا تسلیم باشد، در مقابل مستکبران و ستمگران کرنش نمی کند.

آموزه ها و پیام ها:

1- استواری و پیروزی شما در جنگ به دست خداست، پس دعا کنید و از او یاری بخواهید.

2- خلافکاری و تجاوزگری زمینه ساز شکست شماست.

3- رزمندگان اسلام در هنگام جنگ به دعا و معنویات اهمیت زیادی می دهند.

4- در میدان جنگ نیز به فکر پاک سازی و بازسازی خود باشید.

پی نوشت:

[1] سوره آل عمران، آیه147

تفسیر قرآن مهر، جلد سوم، صفحه 288