طواف و نماز آن

     دومین عمل در حج، طواف است. مسلمانان بعد از احرام بستن در یکی از میقاتها به سوی مکه حرکت می‏کنند و پس از رسیدن به مسجد الحرام و زیارت کعبه‏ی مقدس به طواف خانه‏ی خدا می‏پردازدند. طواف به معنی گردیدن به دور خانه‏ی خداست؛ طواف هفت بار انجام می‏شود و از نقطه‏ای مشخص (مقابل حجرالاسود) شروع و به همان نیز ختم می‏شود.

     از نظر فقهی، طواف این است که حاجیان باید در جهت معیین در محدوده‏ی مشخصی به دور خانه‏ی خدا حرکت کنند و در هنگام انجام دادن طواف، به خصوص پشت سر خود نگاه نکنند. اما از نظر اخلاقی، طواف فدا کردن همه چیز برای خداست؛ طواف کننده با زبان حال و با تار و پود وجود خود می‏گوید: «خدایا من آمده‏ام تا خود را و همه‏ی دلبستگیها، داراییها و عزیزترین نزدیکان خود را در راه تو فدا کنم تا به قرب تو نایل شوم.»

     یکی از اسرار طواف این است که انسان بتواند از جان و مال خود در راه خداوند بگذرد، ولی اگر کسی در طواف چنین احساسی نداشته باشد، طواف او ارزش حقیقی ندارد و او فقط طوافی ظاهری به جا آورده است. البته، اگر حاجی مناسک حج را مطابق نظر فقها انجام دهد، طواف او صحیح است.

     شاید حکمت آن که طواف هفت بار باید انجام شود این است که فرصت مناسبی برای حج کننده است که اگر در دور اول نتوانست خود را در محضر ربوبی احساس کند و همه چیز را فدای او نماید، در دورهای بعدی جبران کند و سرانجام در دور هفتم طواف، حاجی احساس کند که فقط خداوند در دل او جای دارد و از اعمال وجود به سوی حق تعالی توجه کند.

     طواف نزد خداوند ثواب بسیاری دارد. امام صادق (ع) فرمودند: «اگر کسی یک هفته در مکه هر روز طواف به جا آورد، خداوند شش هزار حسنه به او عنایت می‏فرماید و شش هزار گناه او را می‏آمرزد.»

     بعد از طواف، دو رکعت نماز طواف در پشت مقام ابراهیم (ع) خواند می‏شود. طواف حقیقی آن است که انسان پس از انجام دادن آن، آمادگی عروج به محضر ربوبی را پیدا کرده باشد و نماز طواف به منزله‏ی مرکب عروج او به عرش الهی است. پیامبراکرم (ص) فرمودند: الصلاة معراج المؤمن»؛[1] ینی نماز سبب عروج مؤمن است.

     متأسفانه عده‏ای در حج، هدف اصلی از انجام دادن اعمال را فراموش کرده‏اند و به ظاهر احکام آن تمسک می‏جویند. مثلاً هنگام احرام بستن به درست بودن تلفظ لبیک بیش از حد توجه می‏کنند و برای آن که این الفاظ را درست ادا کنند، به معنای آن توجهی ندارند. توجه افراطی به ظواهر احکام فقهی موجب ایجاد وسواس در بعضی از حاجیان می‏شود. در طواف نیز وقتی نگرانی حاجی در این است که شانه‏ی او به اطراف منحرف و از محدوده معینی خارج نشود، دیگر محلی برای توجه او به معنا و اسرار طواف باقی نمی‏گذارد. چه نیکوست همان طور که در اعمال حج به مسائل فقهی توجه می‏کنیم، به اسرار اعمال و نکات اخلاقی و عرفانی آن نیز توجه کنیم تا این اعمال باعث تحول معنوی در وجود ما باشد. چه خوب است که فقهای ما شرایط کنونی را در نظر بگیرند و با توجه به جمعیت حج گزار، به ویژه در ایام حج واجب، فتاوی خود ار به نحوی بیان کنند که حجاج به زحمت نیفتند و در شرایط ازدحام بتوانند در محدوده وسیعتری طواف کنند و هر کجای مسجد که مقدور بود، نماز طواف را به جا آورند.

1. بحار الانوار، ج 44، ص 139.

صفحات: 1· 2· 3· 4· 5· 6· 7· 8· 9· 10· 11