وقوف در عرفات

     کسانی که به حج تمتع می‏روند، علاوه بر عمره باید اعمال دیگری انجام دهند. یکی از این اعمال وقوف در عرفات است. شب نهم ذی‏الحجه، حاجیان از مسجدالحرام برای دومین بار احرام می‏بندند.

     احرام دوم نکته‏ی مهمی به انسانها می‏آموزد و آن این است که همان گونه که جسم به غذا نیاز دارد و لازم است به طور مکرر به بدن غذا رسانده شود، روح نیز چنین است. برای تغذیه‏ی روح امر شده است که به طور مرتب نماز بخوانیم و برای کامل شدن این تغذیه نماز مستحبی و نماز شب هم بخوانیم، همان طور که اگر به جسم ما غذا نرسد یا به مقدار لازم نرسد، جسم ضعیف می‏شود یا از بین می‏رود، به روح نیز اگر غذا نرسد یا کم برسد، به ضعف مبتلا می‏شود یا حتی ممکن است بمیرد. انسانی که روحش بمیرد، مشکلات زبادی برای او و اجتماعش به وجود می‏آید. نماز، رابطه‏ی با خداوند، خدمت به خلق خدا با انگیزه‏ی نزدیکی به خداوند، حج و سایر عبادات اسلامی به منزله غذای روح هستند.

     احرام بستن برای بار دوم از مسجدالحرام انجام می‏شود و بعد از آن مسلمانان به سوی سرزمین عرفات حرکت می‏کنند. حاجیان در عرفات نصف روز می‏مانند و در این مدت کم می‏توانند راه صد ساله را طی کنند. به ذل عبودیت و عز ربوبیت معرفت پیدا کنند و ربط حادث به قدیم را بشناسند.

     عرفه شناخت این حقیقت است که موجودی جز خداوند در این جهان نیستی و بقیه‏ی موجودات جلوه‏ای از وجود باری تعالی هستند. در عرفات انسان به حقیقت قرآن، نبوت، امامت و معاد عرفان پیدا می‏کند. در آنجا همه چیز یافتنی است، نه دانستنی و آنچه برای انسان مفید است، یافتنی‏هاست.

     درک معارف دین تقلیدی نیست و ما باید آن را با استدلال بیاموزیم. کسانی که به وجود خداوند یقین دارند و به قرآن، نبوت، امامت و معاد معتقد هستند، اعتقادات آنان باید با استدلال همراه باشد؛ یعنی عقل آنها این معتقدات را باور کند و به این علم یا دانستی می‏گویند. اگر از هر انسان با ایمان تحصیل کرده‏ای سؤال شود که به چه دلیل خداوند عادل است؟ او باید پاسخی برای این سؤال داشته باشد، وگرنه در مشکلات زندگی، خود را گم می‏کند و ممکن است با دل و زبان عدلات خداوند را منکر شود.

     کسانی که ایمان تقلیدی دارند، ممکن است در عدالت خداوند شک کنند و اگر در این زمینه تلاش علمی نکنند ایمان تقلیدی آنان را نابود می‏کند تا جایی که در عقایدی جون نبوت، امامت و معاد نیز شک می‏کنند.

     بنابراین، اصول دین را باید با استدلال قبول کنیم. اینها همه دانستنی است و این معارف دانستنی در تعالی انسان اثر چندانی ندارد و نمی‏تواند انسان را در جزر و مدهای زندگی حفظ کند. آن چیزی که انسان را در برابر مشکلات حفظ می‏کند، یافتنی‏هاست.

     یافتنی این است که آنان از عمق جان به خداوند معرفت پیدا کند و او را باور نماید و این دارای مراتبی است. مرتبه‏ی نخست آن علم‏الیقین است که دانش استدلالی است؛ مرتبه بالاتر آن عین‏الیقین است که یافتن از راه حواس است و مرحله‏ی سوم که بالاترین مرتبه معرفت است، حق‏الیقین نام دارد، در این مرحله، عارف در حق فانی می‏شود و جز حق نمی‏بیند. این مراحل مانند مراتب نور است، همان طور که نور شمع، نور لامپ و نور خورشید هر سه نور و روشنی بخش هستند، اما هر کدام با دیگری متفاوت است، مراحل شناخت خداوند نیز همین طور است.

     یافتنی ‏ها در نهایت به عصمت منتهی می‏شود. عصمتی که ما برای اولیای دین خود قایل هستیم، از یافتنی‏ها ناشی می‏شود. بر اثر یافتنی‏هاست که انسان از نظر روحی از قدرتی برخوردار می‏شود که از پیشامدهای ناگوار نه تنها ناراحت نمی‏شود، بلکه از آنها در جهت زندگی صحیح استفاده می‏کند و هیچ گاه در برابر مشکلات لب به شکوه نمی گشاید و در برابر مشیت الهی ناشکری و ناسپاسی نمی‏کند. نمونه‏ی چنین انسانی حضرت زینب (س) است. آن حضرت در حادثه‏ی عاشورا مصایب زیادی را تحمل کرد، فرزندن، برادران و خویشان خود را در راه خدا از دست داد و همراه زنان و کودکان خاندان پیامبر (ص) به اسارت دشمن درآمد. با وجود این، آن بانوی بزرگوار در مجلس یزید در جواب دشمن که به او گفت: «دیدی خداوند بر سر شما چه آورد؟» با شجاعت و شهامت پاسخ می‏دهد: «ما رأیت الا جمیلا؛ من جز خوبی از خداوند ندیدم.» این همه شجاعت و سلحشوری حاصل یافتنی‏هاست، نه دانستنی‏ها.

     حج واقعی یافتنی‏ های انسان را افزایش می‏دهد، به ویژه در عرفات و مشعرالحرام انسان می‏تواند به یافتنی‏های بیشتری دست یابد. عرفات و مشعر مکانهایی هستند که حاجی در آنها به تأمل در رابطه‏ی خود با خداوند می‏پردازد.

     وقوف در عرفات و مشعرالحرام از ارکان حج به شمار می‏رود. اگر انسان متوجه باشد، در عرفات و مشعر می‏تواند یافتنی‏ها را بیابد و در آنجا با تمام وجود خود با خداوند راز و نیاز کند و با چشم و گوش دل حقایقی را ببیند یا بشنود.

     اگر کسی توفیق آن را نیافت که در مکه و عرفات حضور یابد، بهترین جا برای یافتنی‏ها نماز است. البته، نمازهایی که روح داشته باشد و با حضور قلب خوانده شود. در سایر عبادات نیز اگر با حضور قلب و توجه به خداوند همراه باشد، یافتنی‏ها را می‏توان به دست آورد. اگر روزه با حضور قلب باشد و انسان در هنگام روزه داری مرتکب گناهی نشود، می‏تواند به یافتنی‏های زیادی دست پیدا کند. این یافتنی‏ها در وقت افطار و سحر بیشتر است. بزرگترین یافته‏ی روزه‏دار این است که در روز عید فطر حاکمیت خداوند بر دل خود را احساس کند.

     حاصل وقوف در عرفات این است که انسان به آنچه از شناختها و یافتنی‏ها نیازمند است، دست می‏یابد. حاجیان باید از ظهر تا غروب روز نهم در سرزمین عرفات و وقوف نمایند و سپس با دلی نورانی و سرشار از معرفت الهی به سوی سرزمین مشعرالحرام حرکت کنند.

صفحات: 1· 2· 3· 4· 5· 6· 7· 8· 9· 10· 11