صبر ملکه‌اي قلبي است که سبب مي‌شود فرد بر تحمل مکروهات و سختي‌ها توانا شود. هرچه صدر، از وسعت بيشتر و ايمان از تعالي والاتري برخوردار باشد ، صبر و بردباري نيز فزوني خواهد يافت. برگزيدگان خدا و خاصّان درگاه او ، در طيّ چند روزي که در دنيا ميهمان ضيافت ابتلائات خداوندند ، به انواع سختي‌ها و انحاي محنت‌ها و بليّات آزمايش مي‌شوند و اين گوهر صبر و بردباري ايشان است که آن‌ها را در معبر عبور از سختي‌ها ياري مي‌کند.

وجود نازنين حضرت فاطمه سلام الله علیها نيز، از آن‌جا که اخصّ عارفين و موحدين بود ، از ابتداي دوره‌ي کودکي تا شهادت، همواره در معرض انواع ناملايمات و رنج‌ها قرار داشت.

در زندگي فاطمه سلام الله علیها نيز صبر و بردباري ويژه‌اي وجود داشت. يکي از عناصر اصلي موفقيت در حيات خانوادگي، استفاده از کيمياي صبر است. در هر خانواده‌اي که عنصر صبر آسيب ببيند، بناي محبت و استحکام نيز آفت خواهد پذيرفت. نظر به زندگي حضرت فاطمه سلام الله علیها ، مي‌تواند راهکارها و الگوهايي عملي براي بردباري در برابر مشکلات در محيط خانه و خانواده را فرا راه همه‌ي خانواده‌ها بگشايد.

فاطمه سلام الله علیها در سنين پايين با علي علیه السلام پيمان ازدواج بست و از ميان خواستگاران متعدد ، علي علیه السلام را با وجود فقر و تهي دستي ايشان برگزيد. رئوس موارد صبر و شکيبايي حضرت فاطمه سلام الله علیها ، در حسن همسرداري و همراهي با علي علیه السلام را مي‌توان در پنج محور زير برشمرد:

2ـ تحمل سرزنش‌ها.

3ـ تحمل سختي‌هاي کار منزل و خدمت خانه.

4ـ شکيبـايـي و تحمـل مشکـلات فـراوان در زمـان غيبت‌هـاي طولانـي حضــرت اميرالمؤمنين علیه السلام (در طول جنگ‌هاي صدر اسلام)

5ـ شراکت در غم علي علیه السلام و تحمل رنج‌هاي او و مشارکت در صبوري وي.

يکي ديگر از مواردي که مي‌تواند سبب تحکيم بنياد ازدواج شود ، اين است که زن و شوهر در راه خيرات، يار و مشوق هم باشند. به تعبير ديگر ، آن دو هم‌چون مسافراني که در راه خير با يکديگر همسفر شده‌اند ، همواره يکديگر را به خوبي‌ها و کمالات تشويق نمايند. اين امر اگر با شرايط و ضوابط انجام پذيرد ، مؤثرترين تشويق محسوب مي‌شود.

از مواردي که تجلي عبوديت و تدبير منزل فاطمه سلام الله علیها را نشان مي‌دهد ، اين است که ايشان همسر خود را در انجام امور خير تشويق مي‌فرمودند. اين تشويق‌ها به صورت‌هاي مختلف و انحاي گوناگون انجام مي‌پذيرفت.

حضرت فاطمه سلام الله علیها با علي علیه السلام به گونه‌اي احترام‌آميز سخن مي‌گفت و او را به اطاعت و اظهار فضايل فرامي‌خواند؛ تا آن‌جا که علي علیه السلام درباره‌ي او مي‌فرمود: «نعم العون علي طاعةالله…» (مجلسي، 1404ق: ج43، ص133)، «فاطمه سلام الله علیها بهترين ياور براي اطاعت پروردگار است» و نيز فاطمه سلام الله علیها به علي علیه السلام مي‌فرمود: «اني زوجتک اقدم امتي سلماً و اکثرهم علماً و اعظمهم حلماً…» (کراجکي، 1410ق: ص121)، «من با تو ازدواج کردم، در حالي‌که تو پيشتازترين فرد امت من در اسلام و عالم‌ترين آن‌ها بودي و در بردباري و حلم نيز والاترين فرد امتي»

يکـي از اصـول لازم و ضـروري خـانواده‌ي موفـق، تقسيـم منـاسب و منصفـانه‌ي مسئوليت‌ها در خانه و خانواده است. مطالعه و بررسي در زمينه‌ي آسيب‌شناسي خانواده ، محرز مي‌نمايد که اگر تقسيم کار عادلانه و منصفانه‌اي در محيط خانه و خانواده برقرار نشود ، خانواده از مرز تعادل خارج مي‌شود و خروج از  اعتدال، گامي به سوي ويراني و تزلزل خانواده است.

يکي از معيارهاي تقسيم کار عادلانه اين است که شئونات و ويژگي‌هاي مسلّم جسمي و روحي زن و مرد در اين امر، مورد توجه و ملاحظه قرار گيرد.

البته بايد در نظر داشت، اين تقسيم کار، تقسيم اوليه‌اي براي احراز امر معاش است و همکاري مرد در داخل خانه مي‌تواند تحت عناوين مثبت ديگري مورد تأکيد واقع شود و هم‌چنين کار زن در خارج از خانه نيز، تحت شرايطي خاص و با رعايت ضوابطي ويژه، مي‌تواند مورد مقبوليت قرار گيرد.

نظر به زندگي فاطمه سلام الله علیها نشان مي‌دهد که اين تقسيم کار در خانه‌ي ايشان به نحو احسن انجام گرفته بود.

امام باقر علیه السلام فرموده‌اند: «حضرت فاطمه علیها السلام ، کارهاي منزل را با حضرت علي علیه السلام ، اين‌گونه تقسيم کردند که خميرکردن آرد، نان‌پختن، تميزکردن و جاروزدن خانه به عهده فاطمه سلام الله علیها باشد و کارهاي بيرون منزل از قبيل جمع‌آوري هيزم و تهيه‌ي مواد اوليه غذايي را علي علیه السلام انجام دهد.» (دشتي، 1375: ص168)

 امام صادق علیه السلام نيز در اين‌باره فرموده‌اند: «تقسيم کار با رهنمود رسول خدا صلی الله علیه و آله انجام گرفت؛ وقتي آن حضرت صلی الله علیه و آله بيان داشت که کارهاي داخل منزل را فاطمه سلام الله علیها و کارهاي بيرون منزل را علي علیه السلام انجام دهد، فاطمه سلام الله علیها با خوشحالي اين‌گونه فرمود:

«فلايعلم ما داخلني من السّرور، بإکفائي رسول‌الله صلی الله علیه و آله تحمل رقاب الرجال» ^{(نوري طبرسي، 1401ق: ج13، ص48)}

»جز خدا کسي نمي‌داند که از اين تقسيم کار تا چه اندازه خوشحال شدم زيرا رسول خدا صلی الله علیه و آله مرا از انجام کارهايي که مربوط به مردان است، بازداشت.«

تأملي ژرف بر آن‌چه در اين نوشتار از سيره و سنت دخت گرامي پيامبر صلی الله علیه و آله ، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بيان شد، جلوه‌هايي از خانواده‌اي شايسته و به حق آرماني را بر ديدگان صاحبان بينش مي‌نمايد و بالاخره نوشتار حاضر بر اين مدّعاست که عالي‌ترين طريق رسيدن به خانواده اي شايسته الگو بر داري از زندگي آن بزرگواران است.

طنین یاس