نخستین و بنیادی‌ترین ویژگی تشیع و از جمله تشیع امامی، رهیافت خاص آن به موضوع امامت است. آموزه‌ای که همواره شیعیان را در موضع «مخالفان وضع موجود» قرار می‌داد. نظام خلافت در نزد شیعیان، نه به‌عنوان جانشینی پیامبر، که نظامی غاصبانه محسوب می‌شد، همان‌گونه که سلطنت، الگویی غیراسلامی تلقی می‌شد. اندیشه سیاسی شیعه، در راه مبارزه، با نظام حاکم (خلافت) هر از گاهی با دیگر مخالف آن ــ سلطنت ــ هم‌آوا می‌شد، اما این همقدمی به معنای اصالت و قبول الگوی سلطنت نبود.
زوال خلافت و پیدایش حکومت صفوی در ایران موجب شد دو نیروی مخالف با نهاد «خلافت» ــ سلطنت و تشیع(۲۲) ــ در یک قالب جمع شوند…

در باب فراز و فرودهای اندیشه‌ی سیاسی شیعه از پیدایش تا حال

اذهان پذیرا و قلب‌های آماده در کدام سفر از اسفار تاریخ مهیا می‌شوند؟ کی و تحت چه شرایطی ایده‌های نو و رشدیافته بروز و ظهور می‌یابند؟ چه میزان زمان باید بر یک ایده بگذرد تا بزرگ شود، رشد یابد و شکوفا شود؟ این سوالات را که از فقه سیاسی می‌پرسیم، پاسخ‌هایی شایسته‌ی تامل پیدا خواهد نمود. پاسخ‌هایی که سیری از این اندیشه را در طول زمان نمایان می‌سازد. سیری که البته گره خورده با انضمامی‌ترین پدیده‌های پیرامونی نیز می‌باشد. متن حاضر به قلم مهدی بشارت، دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی کنکاشی است در باب ادوار فقه سیاسی تشیع.

مطالعه‌ی تاریخ اندیشه‌ی سیاسی با دو رویکرد امکان‌پذیر می‌باشد: رویکرد نخست‌ بر این‌ اعتقاد است‌ که‌ اندیشه‌ی‌ سیاسی‌ در هر دوره‌ای‌ از تاریخ، از عناصر ماهوی‌، اصیل‌ و منطقی‌ برخوردار است‌ که‌ به‌ آن‌ نوعی‌ انسجام‌ داده‌ است‌ و آن‌ را از مناسبات‌ تاریخی‌ و شرایط‌ سیاسی‌ - اجتماعی‌ زمانه‌ جدا ساخته‌ است. در این‌ رویکرد تقدم‌ ذهن‌ بر عین‌ پذیرفته‌ شده‌ است.

و در مقابل رویکرد دوم‌ در مطالعه‌‌ی تاریخ‌ اندیشه‌ی‌ سیاسی‌ بر آن‌ است‌ که‌ تفکر جدا از شرایط‌ تاریخی‌ قابل‌ ارزیابی‌ نیست و اندیشه‌ی‌ سیاسی، در حقیقت‌ تفکر سامان‌‌یافته‌ و صورت‌بندی‌ شده‌ای‌ است‌ که‌ اندیشمند سیاسی‌ برای‌ حل‌ بحران‌ها و پاسخ‌ به‌ مشکلات‌ زمانه‌ با چیره‌‌دستی‌ ارائه‌ می‌دهد. از این‌رو، اندیشمند هیچ‌گاه‌ در خلأ‌ نمی‌اندیشد و فهم‌ او مبتنی‌ بر اکتشاف‌ مناسبات‌ تاریخی‌ است. بنابراین‌ واقعیت‌های‌عینی‌ تاریخی‌ را بر یافته‌های‌ ذهنی‌ مقدم‌ می‌شمرد.

نوشتار حاضر با رویکردی تلفیقی به بررسی ادوار مختلف اندیشه‌ی سیاسی تشیع اختصاص دارد. رویکرد کلی این نوشتار آن است که در شکل‌گیری اندیشه‌ی سیاسی تشیع، علاوه بر آن‌که اصول ثابت و همیشگی اندیشه‌ی تشیع نقش داشته است، شرایط خاص تاریخی هر دوره نیز عاملی بسیار مهم و تاثیرگذار بر شکل‌گیری اندیشه‌‌ی سیاسی در ادوار مختلف تاریخی بوده است؛ و این امر ناشی از مسئله‌محور بودن فقهای شیعه با تاکید بر حفظ اصول می‌باشد.

اگر بخواهیم تصویری کلان از اندیشه‌ی سیاسی شیعه ارائه کنیم، می‌توانیم آن را به دو دوره تقسیم کنیم: دوره‌ی اول عصر امامت است که در آن امام معصوم علیهم السلام در میان شیعیان حضور دارد و هدایت و رهبری آن‌ها را بر عهده دارد و دوره‌ی دوم عصر غیبت امام معصوم علیهم السلام است که در این عصر وظیفه‌ی رهبری شیعیان طبق روایات وارده از ائمه علیهم السلام ، بر عهده‌ی فقها می‌باشد؛ بنابراین از این عصر تعبیر به عصر مرجعیت می‌شود.

ادامه »

شیعیان معتقدند که اندیشه های سیاسی این مذهب مانند اصول اعتقادی آن منشأ الهی دارند که برای روشن شدن این موضوع ویژگی های مهم این اندیشه بررسی می شود.

الف) حاکمیت الهی

در اندیشه سیاسی، منشأ و سرچشمه حاکمیت الهی است و به قبول و نفی مردم بستگی ندارد؛ با این همه، شرط اساسی تحقق این حاکمیت، پذیرش مردم است.(1) هرگاه مردم این حاکمیت را بپذیرند، حاکم از سوی خدا خواهد بود و ارتباط مردم با او نزدیک رابطه ولایی است واین رابطه ولایی، در همه جا جریان دارد.
هرگاه مردم این حاکمیت را بپذیرند، حاکم از سوی خدا خواهد بود و ارتباط مردم با او نیز یک رابطه ولایی است و این رابطه ولایی، در همه جا جریان دارد.
در نظام ولایی، آن چیزی که امت را با ولی خود پیوند می دهد، عصمت و علم الهی ولی است که اطاعت را واجب می کنند و این از مهم ترین ویژگی های شیعه است که یک رابطه ولایی با انبیا و اولیا دارد. (2)
مهم ترین و جهانی ترین مشخصه‌ى اندیشه و آرمان سیاسی تشیع، دستیبابی به عدالت و صلح جهانی و زندگی مسالمت آمیز با هر گروه و طایفه ای است که سر جنگ با دین ندارد(3) و با حاکمیت خداوند در زمین مخالف نیست.

ادامه »

قریب به سی و یک سال از کشتار حجاج بیت‌الله الحرام و یک سال از فاجعه منا می‌گذرد و رژیم آل‌سعود هم‌چنان بر اشتباهات خود پافشاری می‌کند. اشتباهاتی که 5 سال است منطقه غرب آسیا را درگیر جنگ و خون‌ریزی کرده است.

 

عربستان خط مشیء جدیدی برای خود و هم‌پیمانانش تعریف کرده است ،این خط مشیء “ایران هراسی و شیعه هراسی” نام دارد. بزرگترین مخالف منطقه‌ای جبهه مقاومت همپای با صهیونیست به مخالفت شدید با این جبهه و رأس آن جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد و از این هدف شوم خود کوتاه نمی‌آید. این اقدامات عربستان نشان می‌دهد که این کشور ایران را بعنوان قدرت اصلی منطقه قبول کرده است و سعی در کودتا برضد ایران در این منطقه دارد. 

 

در مصاحبه‌ها و اظهارات مقامات سعودی، کاملا واضح است که حاکمان عربستان وسواس شدیدی در قبال ایران دارند، وسواسی که از ترس و نفرت آنها نسبت به ایران نشات می‌گیرد.

 

به عنوان مثال، اعضای ارشد آل‌سعود اجازه داده‌اند مشخص شود که تمرکز آنها در سوریه، در درجه اول دولت بشار اسد، و تمایل آنها برای تغییر رژیم اسد نیست، بلکه هدف اصلی، نزدیک ترین متحد منطقه‌ای اسد ، یعنی جمهوری اسلامی ایران است.

 

 

“محمد بن نواف بن عبدالعزیز آل سعود"، سفیر عربستان سعودی در انگلیس، طی مقاله‌ای در نیویورک‌ تایمز؛ ایران را بدون هیچ گونه سندی متهم کرد و گفت که ایران “تامین مالی و آموزش شبه نظامیان در عراق، حزب الله لبنان و شبه نظامیان در یمن و بحرین و سوریه را برعهده داشته است. موضوع آنجایی جالب می‌شود که این ادعا از سوی آل سعودی مطرح شده است که خود حامی تروریست‌ها و یا رژیم‌های ترور، مانند جبهة‌النصره مرتبط با القاعده در سوریه، داعش در عراق و حاکم مستبد آل‌خلیفه در بحرین است.

ادامه »

ادامه »

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه با اشاره به اینکه، در جهان اسلام سکوت معناداری در رابطه با آل سعود وجود دارد گفت: پیام رهبر معظم انقلاب سر آغاز شکستن سکوت بهت آمیز علیه آل سعود است.

“محسن رضایی” دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام با حضور در برنامه نگاه یک امشب شبکه اول سیما به تشریح پیام مقام معظم رهبری به مناسبت آغاز مراسم حج پرداخت و گفت: پیام مقام معظم رهبری یکی از پیام های تاریخی ایشان بعد از انقلاب اسلامی است که با برخی از پیام های امام (ره) در ایام حساس تاریخی انقلاب قابل مقایسه است.

وی با تاکید بر اینکه پیام رهبری به مناسبت مراسم حج بسیار به جا و منطقی بود اظهار داشت:

خطاب سخنان ایشان به کل جهان اسلام بود و نظام جمهوری اسلامی می بایست این پیام را به عربستان می داد که صبر ما انفعالی نیست بلکه یک صبر راهبردی و حکیمانه و از موضع قدرت است.

 

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام تصریح کرد:

اگر این پیام داده نمی شد و موسوم حج نیز به پایان می رسید و ما به حادثه ای که صدها نفر از جهان اسلام در خانه خدا زیر دست و پا له شدند توجه نمی کردیم، این مساله چه تصوری در جهان اسلام و در حکام سعودی ایجاد می کرد، آیا غیر از این بود که حکام سعودی سوء استفاده بیشتری می کردند؟

وی خاطرنشان ساخت: پیام رهبری براین اساس بود که آنها گمان نکنند صبر و تحمل و خونسردی که از خودمان نشان می دهیم انفعالی است بلکه ایشان عنوان کردند که ماهیت آن ها اینگونه است و دیدگاه ما نسبت به آن ها توسط مقام معظم رهبری خیلی شفاف و روشن مطرح شد که ما در مورد آن ها اینگونه فکر می کنیم و آن ها را این گونه می شناسیم.

ادامه »

منبع:_{گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان}