موضوعات: "مذهب تشیع" یا "شیعه( امامیه)" یا "اسماعیلیه" یا "زیدیه" یا "کیسانیه"

اندیشه سیاسی فقیهان شیعه

نوشته شده توسطرحیمی 21ام شهریور, 1395
 مطالعه و نگرش در تفکرات سیاسی شیعه، از مقولات ارجمند و شایسته ای است که متأسفانه، تحقیق و کاوشی در خور و بایسته، در باره آن انجام نیافته است. فاصله داشتن تشیع از حکومتهای سیاسی، تا دوره های اخیر، این گمان را پرورانده است که شیعه، از فلسفه سیاسی و نیز فقه سیاسی مدون و یا قابل تدوین، بی بهره است. از این روی، بررسی جامع از سیر آرا و نظریات عالمان شیعی، می تواند در تصحیح این تلقی، مؤثّر افتد و اندیشه سیاسی را در تاریخ تفکّر شیعی، نمایان سازد.

نکته دیگر آن که مطالعه سیر تاریخی روند تفکّر سیاسی در میان فقها و عالمان شیعی، می تواند روند تغییرات و تحولات را در اندیشه سیاسی شیعه، روشن و آشکار گرداند و در پرتوی آن، شرایط بیرونی و درونی تغییرات و تحولات آر، روشن شود. اندوهمندانه بایستی اعتراف داشت که نقص نگرش تاریخی در مسائل نظری در حوزه های دینی، موجب آن شده است که برخی از آرا و سنّته، اعتباری مضاعف بیایند و تنها نظر و شیوه مقبول به حساب آیند.مطالعه تاریخی نظریات، می تواند این نقیصه را از بین برد و مقولات نظری را در بستر تاریخی آن، بنشاند و قدرت تحلیل افزونتری ر، نصیب سازد.

در پیشگفتار این نوشتار، بایستی یادآور شد که در این مقال دیدگاه کلامی مفید، درباره امامت، مورد اشارت قرار نگرفت. این مبحث، گرچه مقوله ای عقیدتی ـ سیاسی است، اما چون مفید و دیگران، عمدتاً از زاویه ای کلامی به آن نگریسته اند، بدین جهت، به یاد کرد آن نپرداختیم. دیگر آن که گرچه تمامی در دسترس کتابهای شیخ مفید، مورد مراجعه بود، امّا در این مبحث، از کتاب ارزشمند ایشان: المقنعه، که چندی است با تحقیق جامعه مدرسین قم نشر یافته است، بهره جستیم.

بی تردید، درگامهای اولیه که کاری مدوّن و منظم صورت نپذیرفته، گامهای اولیه لرزان و لغزنده است. از این روی، تذکرات خوانندگان بصیر و دانشور می تواند در تکمیل این تحقیق، کمک و یاری رساند.

ادامه »

اندیشه سیاسی شیعه در عصر ایلخانان (معرفی کتاب)

نوشته شده توسطرحیمی 21ام شهریور, 1395
 
در بررسی فرایند شکل گیري و تحول تفکر سیاسی شیعه، عصـر ایلخانـان از اهمیت خاصی برخوردار است؛ زیرا در این عصر، علیرغم تهاجم تخریبـی اولیـه ی مغول هـا و ویرانی سرزمین هاي اسلامی و فروپاشی خلافـت عباسـی، بـا تشـکیل دولـت ایلخانـان ایران و برقراري نظم سیاسی مجدد و گرایش برخی از سـلاطین ایلخـانی بـه اسـلام، دوران شمشیر و آشفتگی به سر آمد و نوبت به فکر و قلم رسید و متفکـران مسـلمان به ویژه علماي شیعه در پیِ بازنمایی اندیشه هاي اسلامی در زمینه هاي مختلف سیاسـی و اجتماعی برآمدند.

نویسنده در کتاب حاضر كوشيده است با بهره‌گیری از روش هرمنوتیک قصدگرا ماهیت و چیستی اندیشه علمای شیعه را در دو حوزه فلسفه و فقه سیاسی بررسی كند. برای این منظور، بستر فرهنگی، شرایط سیاسی، زندگی و شخصیت علمای شیعه و گزاره‌های سیاسی موجود در متون فلسفی و فقهی ایشان با توجه به ارتباط این گزاره‌ها با شرایط فرهنگی و سیاسی حاکم تبیین شده است.

این کتاب مشتمل بر پنج فصل است  که عناوین آن عبات اند از ؛

«فصل اول: مفاهیم و چارچوب روشی» ،

«فصل دوم: محیط فکری و فرهنگی و سنّتهای فلسفی و فقهی شیعیان» ،

«فصل سوم: زمینه‌های سیاسی و اجتماعی و رفتار عملی علمای شیعه» ، «فصل چهارم: اندیشه سیاسی در متون فلسفی ـ کلامی علمای شیعه» ،

«فصل پنجم: اندیشه سیاسی در متون فقهی علمای شیعه».

در فصل نخست این کتاب مفاهیم اصلی پژوهش و چارچوب روشی معرفی شده و در دومین فصل به موضوعاتی چون ؛سنت فکری شیعه و محیط فکری فرهنگی پرداخته شده است. درفصل سوم نیز موضوعاتی مانند؛ رفتار و عمل سیاسی علمای شیعه در عصر ایلخانان بررسی شده است و در فصول چهارم وپنجم نیز مباحثی چون؛ سير فلسفۀ سياسي در تمدن اسلامي تا عصر ايلخانان ، زندگي، شخصيت و آثار فیلسوفان عصر ايلخانان و زندگي، شخصيت و آثار فقیهان شيعه در عصر ايلخانان و… مطرح شده است.

کتاب حاضر را انتشارت  سمت در 420 صفحه و بهای 17 هزار و 500 تومان چاپ کرده و به بازار کتاب فرستاده است.

 منبع: خبرگزاری شبستان

نظام سلطانی از ديدگاه انديشه سياسی شيعه (دوره صفويه و قاجاريه)+ دانلود کتاب

نوشته شده توسطرحیمی 21ام شهریور, 1395

نخستین و بنیادی‌ترین ویژگی تشیع و از جمله تشیع امامی، رهیافت خاص آن به موضوع امامت است. آموزه‌ای که همواره شیعیان را در موضع «مخالفان وضع موجود» قرار می‌داد. نظام خلافت در نزد شیعیان، نه به‌عنوان جانشینی پیامبر، که نظامی غاصبانه محسوب می‌شد، همان‌گونه که سلطنت، الگویی غیراسلامی تلقی می‌شد. اندیشه سیاسی شیعه، در راه مبارزه، با نظام حاکم (خلافت) هر از گاهی با دیگر مخالف آن ــ سلطنت ــ هم‌آوا می‌شد، اما این همقدمی به معنای اصالت و قبول الگوی سلطنت نبود.
زوال خلافت و پیدایش حکومت صفوی در ایران موجب شد دو نیروی مخالف با نهاد «خلافت» ــ سلطنت و تشیع(۲۲) ــ در یک قالب جمع شوند…

 

کتاب اندیشه سیاسی علمای شیعه

نوشته شده توسطرحیمی 21ام شهریور, 1395
کتاب “چالش و پویش، سیر تاریخی ده قرن اندیشه سیاسی علمای شیعه” تالیف دکتر مهدی گلجان مدیرعامل بنیاد اندیشه اسلامی با همکاری حجت السلام و المسلمین مجید آزادچوری چاپ و منتشر شد.
این کتاب تلاشی است برای آشنایی بیشتر با نظرات سیاسی و حکومتی دو گروه مهم از فقهای شیعه که طی بیش از هزار سال، در عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران یا به عبارت بهتر جهان تشیع ایفای نقش کرده اند. یکی از مهم ترین مسایل مطرح شده در این کتاب؛ بررسی دلایل فقهی، تاریخی، سیاسی و اجتماعی برخی نظرات عالمان شیعه و تبیین نقش عواملی چون تحول های داخلی و خارجی بر دیدگاه های فقهای شیعه است. این کتاب دو اندیشه موجود میان فقهای شیعه یعنی اخباریون و اصولیون را به اجمال توضیح داده و برخی وجوه مشترک و تمایز این دو طایفه را روشن می کند. سپس به بررسی نظرات فقهای برجسته هر دو اندیشه و آثار آن ها پرداخته و در نهایت با اشاره به اندیشه سیاسی در آثار امام خمینی(ره) پایان می یابد.
 
در این کتاب طی 3 فصل با شکل گیری اندیشه های سیاسی شیعه از قرن چهارم تا هفتم(ه.ق)، دوران نظام مند شدن فقه سیاسی شیعه از قرن هفتم تا دوازدهم(ه.ق) و دوره تحولات و نگاه در نظرات روحانیت شیعه از قرن دوازدهم تاکنون، آشنا می شویم. جامعه بشری از آغاز با تشکیل حکومت درصدد اداره جامعه خود توسط افرادی خاص بوده است. این افراد برای اداره بهتر جامعه و مشروعیت بخشیدن به جایگاه حاکمیت، به دستمایه دینی و توسل به قدرت های ماورایی روی می آوردند. با نگاهی به کتب مقدس ادیان مختلف، می توان دریافت باور آنان بر این بوده که حکومت ریشه الهی دارد و چون حکومت کردن تنها حق خداوند است، او آن را به جانشینان خود روی زمین، یعنی انسان های صالح سپرده است. دانش سیاسی در اسلام نظام مستقل و مجزایی نیست که در پی رسیدن به بالاترین قله های اندیشه بشری باشد، بلکه شاخه ای از علم کلام و فقه است. برای یک مسلمان تمایزی میان زندگی مادی و معنوی وجود ندارد و تنها تمایز، میان کافر و مؤمن است. در اسلام خداوند حاکم بر جامعه است و قانون چیزی جز آن چه از سوی او به پیامبر وحی شده نیست؛ بنابراین هیچ فاصله ای میان دین و سیاست نمی توان یافت. آن چه به عنوان آمیختگی و پیوند شدید دین و سیاست در میان همه اندیشمندان مسلمان مورد تایید است، مهاجرت پیامبر صلی الله علیه و آله از مکه به مدینه و تشکیل حکومت در آن جا است. حادثه ای که بسیاری از اندیشمندان مسلمان آن را سرآغاز تاریخ سیاسی مسلمانان به حساب می آورند. حضور سیاسی فعال تشیع در تاریخ اسلام پس از ماجرای سقیفه و وفات پیامبر آغاز شد. هرچند در زمان پیامبر نیز افرادی که به شیعه علی علیه السلام منتسب بودند، نقش موثری در جامعه ی اسلامی داشته اند؛ اما پس از وفات ایشان به دلیل اختلافی که در مساله جانشینی پیامبر به وجود آمد، پیروان علی  علیه السلام به طور مشخص در عرصه سیاسی حضور یافته و در مخالفت با حاکمیت دست به اقداماتی زدند.
 
از نکات جالب و تامل برانگیز این کتاب مطرح کردن مساله پیوستگی دین و سیاست است. با توجه به این که این روزها مساله جدایی دین از سیاست بسیار مطرح می شود، نویسندگان این کتاب با نکته سنجی مناسب به این مساله پرداخته و با بررسی سیر تاریخی دین و سیاست از صدر اسلام و زمان حیات پیامبر صلی الله علیه و آله  تاکنون، نکات مبهم این بحث را روشن کرده و راهکارهای مناسبی برای افراد جستجوگر و متفکر فراهم می کنند.  
 

منبع : حوزه نت

تشیع و ادوار اندیشه‌ی سیاسی

نوشته شده توسطرحیمی 21ام شهریور, 1395

در باب فراز و فرودهای اندیشه‌ی سیاسی شیعه از پیدایش تا حال

اذهان پذیرا و قلب‌های آماده در کدام سفر از اسفار تاریخ مهیا می‌شوند؟ کی و تحت چه شرایطی ایده‌های نو و رشدیافته بروز و ظهور می‌یابند؟ چه میزان زمان باید بر یک ایده بگذرد تا بزرگ شود، رشد یابد و شکوفا شود؟ این سوالات را که از فقه سیاسی می‌پرسیم، پاسخ‌هایی شایسته‌ی تامل پیدا خواهد نمود. پاسخ‌هایی که سیری از این اندیشه را در طول زمان نمایان می‌سازد. سیری که البته گره خورده با انضمامی‌ترین پدیده‌های پیرامونی نیز می‌باشد. متن حاضر به قلم مهدی بشارت، دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی کنکاشی است در باب ادوار فقه سیاسی تشیع.

مطالعه‌ی تاریخ اندیشه‌ی سیاسی با دو رویکرد امکان‌پذیر می‌باشد: رویکرد نخست‌ بر این‌ اعتقاد است‌ که‌ اندیشه‌ی‌ سیاسی‌ در هر دوره‌ای‌ از تاریخ، از عناصر ماهوی‌، اصیل‌ و منطقی‌ برخوردار است‌ که‌ به‌ آن‌ نوعی‌ انسجام‌ داده‌ است‌ و آن‌ را از مناسبات‌ تاریخی‌ و شرایط‌ سیاسی‌ - اجتماعی‌ زمانه‌ جدا ساخته‌ است. در این‌ رویکرد تقدم‌ ذهن‌ بر عین‌ پذیرفته‌ شده‌ است.

و در مقابل رویکرد دوم‌ در مطالعه‌‌ی تاریخ‌ اندیشه‌ی‌ سیاسی‌ بر آن‌ است‌ که‌ تفکر جدا از شرایط‌ تاریخی‌ قابل‌ ارزیابی‌ نیست و اندیشه‌ی‌ سیاسی، در حقیقت‌ تفکر سامان‌‌یافته‌ و صورت‌بندی‌ شده‌ای‌ است‌ که‌ اندیشمند سیاسی‌ برای‌ حل‌ بحران‌ها و پاسخ‌ به‌ مشکلات‌ زمانه‌ با چیره‌‌دستی‌ ارائه‌ می‌دهد. از این‌رو، اندیشمند هیچ‌گاه‌ در خلأ‌ نمی‌اندیشد و فهم‌ او مبتنی‌ بر اکتشاف‌ مناسبات‌ تاریخی‌ است. بنابراین‌ واقعیت‌های‌عینی‌ تاریخی‌ را بر یافته‌های‌ ذهنی‌ مقدم‌ می‌شمرد.

نوشتار حاضر با رویکردی تلفیقی به بررسی ادوار مختلف اندیشه‌ی سیاسی تشیع اختصاص دارد. رویکرد کلی این نوشتار آن است که در شکل‌گیری اندیشه‌ی سیاسی تشیع، علاوه بر آن‌که اصول ثابت و همیشگی اندیشه‌ی تشیع نقش داشته است، شرایط خاص تاریخی هر دوره نیز عاملی بسیار مهم و تاثیرگذار بر شکل‌گیری اندیشه‌‌ی سیاسی در ادوار مختلف تاریخی بوده است؛ و این امر ناشی از مسئله‌محور بودن فقهای شیعه با تاکید بر حفظ اصول می‌باشد.

اگر بخواهیم تصویری کلان از اندیشه‌ی سیاسی شیعه ارائه کنیم، می‌توانیم آن را به دو دوره تقسیم کنیم: دوره‌ی اول عصر امامت است که در آن امام معصوم علیهم السلام در میان شیعیان حضور دارد و هدایت و رهبری آن‌ها را بر عهده دارد و دوره‌ی دوم عصر غیبت امام معصوم علیهم السلام است که در این عصر وظیفه‌ی رهبری شیعیان طبق روایات وارده از ائمه علیهم السلام ، بر عهده‌ی فقها می‌باشد؛ بنابراین از این عصر تعبیر به عصر مرجعیت می‌شود.

ادامه »

اصول و مبانی اندیشه سیاسی شیعه

نوشته شده توسطرحیمی 21ام شهریور, 1395

شیعیان معتقدند که اندیشه های سیاسی این مذهب مانند اصول اعتقادی آن منشأ الهی دارند که برای روشن شدن این موضوع ویژگی های مهم این اندیشه بررسی می شود.

الف) حاکمیت الهی

در اندیشه سیاسی، منشأ و سرچشمه حاکمیت الهی است و به قبول و نفی مردم بستگی ندارد؛ با این همه، شرط اساسی تحقق این حاکمیت، پذیرش مردم است.(1) هرگاه مردم این حاکمیت را بپذیرند، حاکم از سوی خدا خواهد بود و ارتباط مردم با او نزدیک رابطه ولایی است واین رابطه ولایی، در همه جا جریان دارد.
هرگاه مردم این حاکمیت را بپذیرند، حاکم از سوی خدا خواهد بود و ارتباط مردم با او نیز یک رابطه ولایی است و این رابطه ولایی، در همه جا جریان دارد.
در نظام ولایی، آن چیزی که امت را با ولی خود پیوند می دهد، عصمت و علم الهی ولی است که اطاعت را واجب می کنند و این از مهم ترین ویژگی های شیعه است که یک رابطه ولایی با انبیا و اولیا دارد. (2)
مهم ترین و جهانی ترین مشخصه‌ى اندیشه و آرمان سیاسی تشیع، دستیبابی به عدالت و صلح جهانی و زندگی مسالمت آمیز با هر گروه و طایفه ای است که سر جنگ با دین ندارد(3) و با حاکمیت خداوند در زمین مخالف نیست.

ادامه »

ویژگی های مرجعیت شیعه

نوشته شده توسطرحیمی 13ام شهریور, 1395
  حجت الاسلام والمسلمین سید مرتضی کشمیری

 نماینده آیت الله سیستانی در اروپا مطرح کرد؛
۵ ویژگی مرجعیت شیعه
مرجعیت در فتوای تاریخی جهاد کفایی خود نه تنها از شیعیان، بلکه از تمدن انسانی و مقدسات عراق، و کلیساها، معابد و زندگی بشری در کشور حمایت کرد

 حجت الاسلام و المسلمین سید مرتضی کشمیری نماینده آیت الله العظمی سیستانی در اروپا که در لندن ساکن است، در سفر به اسلو پایتخت نروژ از مراکز اسلامی متعدد در این شهر بازدید کرد.

سید کشمیری در جمع مسلمانان ساکن نروژ با اشاره به حدیث شریف پیامبر(صلی الله علیه و آله) که فرمود: من و علی دو پدر این امت هستیم گفت: پیامبر(صلی الله علیه و آله) و اوصیای پاک او پدران امت هستند و «مرجعیت شیعه در عصر غیبت کبری» نیز در امتداد همین خط قرار دارد که این راه را با گفتار و کردار خود و موعظه حسنه و حکمت ادامه می دهد.

حجت الاسلام والمسلمین کشمیری یادآور شد: شعار مرجعیت شیعه همواره «واعتصموا بحبل الله جمیعا» می باشد و با اعتقاد به این شعار، جان مسلمانان را حفظ کرده اند.

 

ویژگی های مرجعیت شیعه

نماینده آیت الله سیستانی در ادامه به برخی ویژگی های مرجعیت شیعه اشاره کرد و گفت:

1. مرجعیت، تمام گروه های مختلف مسلمانان و شیعیان را حمایت می کند حتی اگر این مسلمانان در برخی مسائل با مرجعیت شیعه اختلاف نظر داشته باشند.

2. مرجعیت در جزئیات مورد اختلاف گروه ها و احزاب دخالت نمی کند چه این اختلافات فکری باشد چه سیاسی و اداری.  در این زمینه ها به نصیحت و توصیه های عمومی بسنده می کند تا همه این گونه احساس کنند که مرجعیت پدری برای همه است و بدون دلیل از کسی جانبداری نمی کند.

3. مرجعیت چشمه مهربانی برای همه گروه ها و طوایف غیر اسلامی و اسلامی و امامیه است و در خدمت به همه تلاش می کند بدون اینکه درباره مذهب آنها سؤال کند.

4. مرجعیت شیعه از هر طرح و برنامه ای از سوی هر گروهی که باشد حمایت می کند به شرط آنکه آن برنامه در راستای خدمت به جامعه اسلامی بدون در نظر گرفتن مذهب آن افراد باشد.

5. مرجعیت در فتوای تاریخی جهاد کفایی خود نه تنها از شیعیان، بلکه از تمدن انسانی، مقدسات، کلیساها، معابد، عتبات مقدس و زندگی بشری در کشور حمایت کرد.

خاطر نشان می شود سید کشمیری در سفر به اسلو از مراکز متعدد اسلامی بازدید کرد که برخی از این مراکز عبارتند از: مؤسسه امام مهدی(عج)، مرکز التوحید الاسلامی، عیادت از بیماران در بیمارستان، مرکز انجمن حسینی و مرکز امام رضا(علیه السلام).

منبع: خبرگزاری «حوزه»،


آیا کسی که امامت را منصب الهی نمی داند شیعه است؟!

نوشته شده توسطرحیمی 3ام شهریور, 1395

آیت الله العظمی شبیری زنجانی

آیت الله العظمی شبیری زنجانی به یک استفتاء اعتقادی پاسخ گفتند.

متن پرسش و پاسخ این مرجع تقلید

سئوال:

شخصی پس از تحقیق به این نتیجه می رسد که امامت منصب الهی نیست ، ولی ائمه اطهار علیهم السلام از علمای ابرارند و فکر گناه و خطا نیز از آنها سر نمی زند و به دستور پیغمبر، واجب الإطاعه هستند و برداشت آنان از اسلام را عقلانی ترین، عالمانه ترین، و نزدیکترین به اسلام ناب محمدی (صلی الله علیه و آله) می داند.

آیا چنین شخصی را می توان مؤمن و شیعه اهل بیت علیهم السلام دانست؟

پاسخ معظم له:

خیر، در این فرض شیعه نیست.

منبع:خبرگزاری«حوزه»

ماجرای خواندنی نبش قبر مرحوم کلینی

نوشته شده توسطرحیمی 3ام مرداد, 1395
انسان‌های باتقوا و پرهیزگار همواره خود را در مقام فداکاری و ایثار داشته‌های خود در برابر حفظ دین حق، یعنی اسلام قرار می‌دهند و در مقابل این اعمال، پروردگار هم این بزرگواران را مورد لطف خود قرار می‌دهد.

خداوند متعال در قرآن می‌فرماید:

إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ (حجرات/13)

در حقيقت ارجمندترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست

یکی از حکام بغداد که از دشمنان آل رسول بود(صلی الله علیه و آله) وقتی گنبد و بارگاه با عظمت و جلالت کاظمین علیهماالسلام را مشاهده کرد و شدت علاقه و محبت شیعیان را نسبت به آن بزرگوار دید خشمناک شد و تصمیم گرفت که ضریح و قبر آن بزرگوار را خراب کند.

وی گفت: این طایفه شیعه می‌گویند پیشوایان آنان امام و معصومند و بدنشان پوسیده نشده، اگر راست می‌گویند قبر را خراب کنید، اگر درست بود و بدن آن‌ها سالم مانده بود، دوباره قبر را درست می‌کنیم و گرنه از اجتماع مردم در اطراف این قبر جلوگیری می‌کنیم.

بعضی گفتند: در کنار این قبرها قبری است متعلق به یکی از علماء شیعه که معروف است و اسم او محمد بن یعقوب کلینی است که شیعه به او اعتقاد زیادی دارد، اول قبر او را بشکافید اگر بدن او نپوسیده بود بدانید که قبر این دو امام به طریق اولی نپوسیده و دیگر احتیاجی به خراب کردن وتعمیر کردن ندارد پس امر کرد که قبر مرحوم کلینی را کندند و دیدند بدن آن عالم جلیل‌القدر بدون تغییر تازه مانده مانند کسی که یک ساعت پیش دفن شده پس حاکم از کار خود پشیمان شد و امر به تعظیم آن قبر کرد و روی آن قبه عظیمی بنا کرد و آنجا محل زیارت مؤمنین گردید.

  1. با اقتباس و ویراست از کتاب داستان‌هایی از علماء

برای انتقام از قاتلان حسین (علیه السلام) آماده ایم!

نوشته شده توسطرحیمی 11ام اردیبهشت, 1395