يکي از تحريفات معنوي که از واژه علم و علماء در فرهنگ ما به وجود آمده، به طوريکه باعث تغيير ديدگاه مردم نسبت به علم و علم آموزي شده اين است که در فرهنگ ما واژه علم به علوم ديني و شاخه هاي آن چون فقه، علم اصول، ادبيات عرب، تاريخ اسلام، منطق و فلسفه و غيره اطلاق مي شود و همين امر باعث شده است که مردم فقط در مورد عالمان ديني لفظ «علماء» را به کار گيرند. در حاليکه وقتي در معارف و آموزه هاي ديني، فحص و جستجو مي کنيم و در مورد علم و مشتقات آن تحقيق مي کنيم درمي يابيم که در قرآن و روايات واژه علم به صورت مطلق و بدون هيچ قيدي به کار رفته است. از اين نکته چنين برداشت مي شود که آموختن علم في نفسه و بدون تقييد آن به نوع خاصي، «فريضه» محسوب شده است و چنين نيست که در حديث شريف «أطلبوا العلم و لو بالصين»(1) [علم را بياموزيد اگرچه در چين باشد] منظور پيامبر فقط علم دين بوده است چرا که اگر منظور پيامبر از آموختن علم فقط دين بود بايد مي گفتند:

     أطلبوا العلم من عندي [علم را نزد من بياموزيد] چرا که اين از مسلمات است که هيچ کس به اندازه پيامبر نمي توانسته است منبع موثق و مطمئني براي کسب علوم ديني باشد. هم چنين پيامبر در حديث ديگري مي فرمايند:

     «خذ الحکمه ولو من اهل النفاق» [علم را بگيريد اگرچه از منافق باشد] اگر منظور پيامبر از علم فقط علم دين باشد آيا علم دين را مي توان از منافق فراگرفت؟

     اين دو حديث از باب مثال مطرح شدند و اگر در ساير احاديث و در آيات قرآن بنگريم مي بينيم به استثناي احاديثي که صراحتاً بر ناکارآمدي برخي علوم و يا ممنوعيت آموختن علومي ديگر در آنها تأکيد شده است، واژه علم به طور مطلق و بدون مقيد کردن آن به نوعي خاص و رشته اي خاص آورده شده است.

صفحات: 1· 2

     این تحقيق در سه بخش جمع‌آوري شده و با بهره‌گيري از آيات قرآن، روايات و كتاب‌هاي مرجع تهيه و تنظيم شده است.

     در بخش اول دورنمائي به‌صورت كلي از «غيبت» ارائه شده و بعد ضرورت و اهداف تحقيق كه باعث ترغيب و تحريص به نوشتن اين موضوع شده بيان گرديده است.

     پيشينه‌ي موضوع و بيان فرضيه‌هاي تحقيق كه باعث تبيين بيشتر موضوع مي‌باشد از مطالب مطرح شده در اين بخش مي‌باشد و در پايان اين بخش اصطلاحات و واژه‌هاي كليدي تعريف شده كه باعث روشن شدن مفاهيم به‌كار برده شده در تحقيق مي‌باشد.

بخش دوم، كه خود شامل سه فصل است؛ در فصل اول اين بخش به معناي لغوي و اصطلاحي غيبت، حقيقت غيبت، انواع غيبت، علل و اسباب غيبت، … پرداخته شده است.

در فصل دوم اين بخش «غيبت» از ديدگاه قرآن مورد بررسي قرار گرفته؛ آيات مربوطه بيان و تفسير شده‌اند.

در فصل سوم، «غيبت» از ديدگاه روايات مطرح شده؛ اينكه غيبت از ديد احاديث به چه معناست، چه حدودي را براي غيبت قائل هستند، چه آثاري را بر او مترتب كرده و خلاصه‌ي آنكه چه راه درماني را براي «غيبت» پيشنهاد داده‌اند.

در بخش سوم كه خاتمه است، پيشنهادها و نتايج تحقيق بيان شده است كه اين نتايج نشان‌دهنده‌ي آن است كه غيبت از گناهان كبيره است و انسان‌هايي كه مرتكب اين عمل زشت مي‌شوند انسان‌هايي هستند كه در خود نوعي كمبود حس مي‌كنند و براي رفع اين كمبود مرتكب غيبت مي‌شوند كه با اين كار خود را دچار عذاب هم در اين دنيا و هم در دنياي آخرت مي‌كنند.

و در پايان اين بخش فهرست منابع و مآخذ آمده است.

در اين تحقيق از منابع دست اول و آيات و روايات معتبر استفاده شده كه باعث غناي اين اثر گرديده است.

     اخلاص در لغت یعنی صاف شدن، بی‌خلط شدن، و در اصطلاح یعنی اینکه عمل و رفتاری را که انجام می‌دهد تنها برای خدا باشد.
     در قرآن و روایات ائمه اطهار تأکیدات زیادی بر موضوع اخلاص شده؛ چنانچه در آیه‌ی4 سوره‌ی نساء آمده است «دین خویش را برای خدا خالص سازید.» و همچنین در روایات آمده است؛ «اخلاص ملاک و معیار عبادت است».
     بنابراین اخلاص از شرایط عمومی تمام اعمال و عبادات انسان‌هاست که دارای مراتبی است که اولین مرتبه آن این است که عبادت از هرگونه ریا و خودنمایی خالص باشد؛ و تا عملی خالص نباشد به سوی خداوند بالا نمی‌رود.
     برای به‌دست آوردن اخلاص عقاید انسان باید به چنان ثباتی رسیده باشد که هیچ‌گونه تزلزلی در آن راه نیابد و به دست آوردن علم و معرفت و ناامید شدن از آنچه که در دست مردم است و دوری از شهرت در رسیدن به اخلاص نقش بسیار مهمی دارند.
     نشانه ظهور اخلاص در دل انسان این است که نسبت به مدح و ستایش مردم در مورد اعمال و رفتاری که انجام می‌دهد، بی‌تفاوت باشد.
     و امّا عواملی مانع اخلاص می‌شوند که از جمله آنها ریا است؛ یعنی اینکه انسان عملش را برای این انجام دهد که مقام و منزلتی نزد مردم پیدا کند. و یکی از عوامل ریا، شهرت‌طلبی است.
بنابراین انسان برای مبارزه با این صفت رذیله باید عواملی را که باعث به‌وجود آمدن آن می‌شود را بشناسد و بعد در عواقب و پیامدهایی که به دنبال دارد بیندیشد.
     و امّا اخلاص آثار و نتایج فراوانی برروی زندگی دنیایی و آخرت انسان برجا می‌گذارد و با توجه به آن‌چه که از قرآن به‌دست آمده می‌توان گفت که انسان مخلص در کارهایش همیشه پیروز است و عملی که انجام می‌دهد جاوید باقی خواهد ماند. و آثار اخلاص در روایات اینگونه بیان شده که شخص مخلص، چشمه‌های حکمت بر زبانش جاری می‌شود، و همچنین همه‌ی اشیاء در برابر شخص مخلص خاشع‌اند و دیگر اینکه تدبیر کارهایشان را خدا برعهده می‌گیرد.
     بنابراین مخلصان جایگاه ویژه‌ای نزد خداوند دارند. از جمله اینکه از عذاب دنیا و آخرت درامان می‌مانند و اینکه شیطان بر آن‌ها تسلطی ندارد. و نعمت‌های فراوانی در بهشت شامل حالشان می‌شود.
     انسان‌های مخلص در همه‌ی زمان‌ها وجود دارند چه بسا شناخته هم نمی‌شوند. از جمله آنان در عصر ما می‌توان به امام خمینی - رحمه‌الله علیه- ، آیت‌الله بهجت و همچنین شهدای دفاع مقدس، اشاره کرد.
کلیدواژه: اخلاص، خالص، مخلَص، مخلِص، خلص، خلوص

    این تحقیق خطر انسان در دام جاذبه های مادی از دیدگاه قرآن و روایات اهل بیت علیه اسلام را مورد بررسی قرار می دهد و بیان می کند که از نظر اسلام دنیا و هر آنچه دنیا وجود دارد، به خودی خود، نه خوبند و نه بد و نه سزاوار مدحاً و نه مستحق نکوهش ؛بلکه برخورد انسان ها با انها و نگرش او نسبت به آنها باعث می شود که سزاور مدح و ذم  گردند . از اینرو در شرع کاهی دنیا نکوهش می شود و گاهی پسندیده شمرده می شود پس دنیای مذموم شامل تمام چیزهای است که بهره آنها مختصر و مختص به زندگی قبل از مرگ است ثمره اخروی ندارند . مثل لذت بردن از معاصی و جمع کردن انباشته های دنیا چون مال و فرزند و…

     در این تحقیق ماهیت دنیا از دیدگاه قرآن و احدایث و روایات و منابع دیگر مورد بررسی قرار می گیرد. در فصل دوم اقسام دنیا که ممدوح و مذموم است و ویژگی هر کدام بیان می شود و آیات و روایات مرتبط با اقسام و یژگیهای دنیا نقل می شود در فصل بعدی ، آثار و پیامد های دنیا دوستی مطرح می شود از جمله آثار دنیا دوستی این است که باعث غفلت از یاد خدا، داشتن آرزوهای دور و دراز ، بی بهره بودن از نعمت های اخروی و حب جاه و مال که منشا تمام هوی و هوس هاست ، می شود در فصل آخر راه های درمان دنیا گرایی مطرح می شود که شامل تقویت زهد گرایی در زندگی ، یاد  کردن از مرگ ، ترک حرص و طمع و ترسیم زندگی ائمه علیه السلام و الگو برداری از زندگی ساده آنهاست در اخر این نتیجه گرفته می شود که یکی از موضوعات بسیار مهمی که در قران و احادیث بدان اشاره شده موضوع دنیا و ماهیت آن است دنیا برای ادمی به منزله آزمایشگاهی است که خداوند گریم بر اساس رغبت و بی رغبتی افراد به آن ، میان دوستداران دنیا و دوستداران آخرت تفاوت بگذارد . انسان به دنیا به چشم عبرت بنگرد و لذایز آن به مقدار ضرورت بهره بگیرد ؛ در دنیا آماده کوچ شود و به جمع اوری رزاد و تشه برای آخرت که سرای جاودانه است بپردازد./

     موضوع این پایان‌نامه «رجعت از دیدگاه آیات و روایات» می‌باشد که در تفاسیر قرآن و کتب مذهبی و اعتقادات هم‌سو با اینان گشته است، چرا که کتب مذهبی و اعتقادی ما شیعیان برگرفته از قرآن- این کلام الهی- و گفتار ائمه‌ی معصومین - علیهم‌السلام- می‌باشد، اهمیت و ضرورت این مسئله ما را بر آن داشت که در نگاهی گذرا نسبت به این مسئله آن را باز نموده و معنا و مفهوم آن را بیان نماییم که در این تحقیق به جایگاه آن از منظر قرآن و حدیث پرداخته شده است و از آن‌جا که بیشترین مفسرین شیعه، «رجعت» را از اعتقادات مذهب تشیع می‌دانند، دلایل امکان رجعت را بیان نموده تا با شناخت این دلایل و آثار و پیامدهای آن بیشتر آشنا گردیم.

     با این تحقیق به این نتیجه رسیدیم احادیثی که در کتب معتبر شیعه گردآوری شده به‌روشنی بیان می‌کند که شیعیان «رجعت» را منحصراً به بازگشت گروهی از مومنان و کافران محض می‌دانند. در واقع «رجعت» عاملی است برای رسیدن انسان به تکامل و وسیله‌ی بازگشت به دنیا که امری ممکن و قابل قبول است و با سنت‌های الهی مخالفتی ندارد و خداوند قادر بر همه‌ی این افعال است و اراده‌اش بر هر چیز برتری دارد و عقل نیز بر صحت آن مهر تایید زده و آن را ممکن دانسته است و هم‌چنین این موضوع مورد تایید جهان دانش نیز قرار گرفته و با آزمایشاتی که دانشمندان انجام داده‌اند و به این نتیجه رسیده‌اند که: فعل و انفعالاتی که برروی مواد صورت می‌پذیرد باعث نابودی آن ماده نمی‌شود بلکه شکل آن را دگرگون می‌سازد. پس همان‌طور که دانشمندان علوم مذهبی وقوع «رجعت» را با استناد به آیات قرآن و احادیث رسیده از ائمه اطهار - علیهم‌السلام- مورد تایید قرار می‌دهند، دانشمندان علوم طبیعی نیز به نحوی دیگر وقوع این امر را ممکن می‌دانند.

واژگان کلیدی:رجعت، آیات ، روایت، شبهات (جمع شبهه)،تناسخ

     در این پژوهش از 43 منبع، مورد استفاده قرار گرفته است.

     علمی به‌نام «انسان‌شناسی» برای کشف حقیقت انسان و جایگاه او در نظام هستی، ایجاد شده است. در قرآن نیز آیات فراوانی به این موضوع اختصاص داده شده.

     بشر از دیرباز در پی آن بوده تا بداند چگونه پا به عرصه‌ی هستی گذاشته؟ از نسل کیست؟ و… و هر کس متناسب با سطح فکری و علمی خود پاسخی داده، براي يافتن پاسخ اين مطالب ابتدا بايد به بررسي اهميت و ضرورت انسان‌شناسي پرداخت.

     اهميت و ضرورت انسان‌شناسي را از دو منظر مي‌توان بررسي كرد:

1. در چارچوب معارف ديني كه از اين منظر به ارتباط تنگاتنگ مسئله‌ي انسان‌شناسي با اصول و فروع دين پي برده مي‌شود از جمله انسان‌شناسي و خداشناسي، انسان‌شناسي و معاد، انسان‌شناسي و نبوت. 2
2. در چارچوب انديشه بشري، كه از اين ديدگاه به بامعنا بودن زندگي و معقول و منطقي بودن نظام اجتماعي مي‌رسيم.

     يكي از سؤالات اساسي در مورد انسان، مبدأ و منشأ انسان است كه در قرآن، آيات متعددي در اين زمينه وجود دارد.

     دسته‌اي از آيات آفرينش انسان‌ها را از موجودي به نام آدم مي‌دانند، دسته‌اي ديگر از نطفه و يكسري از آيات از خاك دانسته و دسته‌اي ديگر مي‌گويند ابتدا از خاك بوده و سپس نطفه و علقه و ديگر مراحل جنيني.

     از جمع‌بندي كليه‌ي آياتي كه در اين موضوع وارد شده اينگونه به دست مي‌آيد كه موجوداتي كه انسان ناميده مي‌شوند داراي اصل و ريشه مشتركي هستند و از يك مرد و زن به وجود آمده‌اند و همگي از نسل و ذريه‌ي يك پدر و مادر مي‌باشند. اين پدر و مادر خود خلقتي استثنايي داشته، يعني از گونه‌اي از حيوانات يا موجودات انسان‌نما تولد نيافته‌اند. نام پدر مشترك همه انسان‌ها، «آدم» و همسر او «حوا» نام دارد.

د     ر بخش چیستی انسان به این رسیدیم که انسان موجودی دو ساحتی است و دارای بعدی فراتر از مادیت است به‌نام «روح» و اگر حکمی بر انسان باید کرد به ملاحظه‌ی این حقیقت پایدارتر است و خود قرآن نیز وجود روح را برای انسان اثبات می‌کند. پس اصالت انسان از آن روح است نه از آن جسم و ظاهرش که فناپذیر است.

     در ادامه (حقیقت انسان در قرآن) به این می‌رسیم که کلمه انسان 65 مرتبه در قرآن ذکر شده و آیات فراوانی در قرآن است که به مباحثی همچون خلقت انسان، انسان‌شناسی و… پرداخته و این آیات دلایل محکمی است بر اینکه قرآن به تمامی ابعاد وجودی انسان اهمیت داده و پاسخگو بوده تا کلید سعادت دو جهان در اختیار بشر قرار گیرد تا بتواند راه را از چاه برگزیند.

کلیدواژه‌ها: انسان، حقیقت، خلقت، وجود، روح، آفرینش، فطرت، چیستی

در این پژوهش از 42 منبع استفاده گردیده.

     «اللهم اعوذ بک من الهمزات شيطان»

         مراد از ابليس در قرآن مجيد، موجودي زنده، باشعور، فريبکار، متمرد فرمان خدا و اسم خاص براي شيطان و در حقيقت رئيس شياطين است. که بر آدم عليه السلام سجده نکرد و از درگاه خداوند رانده شده است.

     براي شيطان نامها و صفاتي وجود دارد که از جمله آنها مي توان اشاره کرد به:

1. وسواس
2. خنّاس
3. عزازيل
4. صاغر
5. غوّي

      اولين مخالفت شيطان با خلقت آدم عليه السلام، که باعث رانده شدن او از درگاه خداوند گرديد از زماني بود که او در ميان فرشتگان مشغول عبادت بود، تا وقتي که خداوند اراده فرمود براي خود در زمين جانشيني قرار دهد و به ملائکه خطاب نمودكه من مي خواهم خليفه اي در زمين قرار دهم و آنان را از مقصود خود آگاه نمود.

      البته شيطان دليل سجده نکردن خود را از اين جهت مي دانست که خود را از حيث عنصر و گوهر از آدم عليه السلام برتر و بالاتر مي دانست.

      صفات شيطاني «خودخواهي و کبر و حسد» دست به دست هم دادند و او را که ساليان دراز همنشين ملائکه، بلکه معلم آنان بود از آن اوج و افتخار پايين کشيدند.

     همنشينان او کساني هستند که از ياد خدا غفلت مي کنند و از خداي خود روي گردانند و آن قدر سرگرم دنياي پر زرق و برق و ماديات مي شوند که به ياد و فکر خدا و قيامت نمي افتند.

     يکي از راههاي نجات از دامهاي شيطان استعاذه و پناه بردن بر خداوند متعال است.

     چرا که اگر به غير خدا متوسل شود راه به خطا برده و چه بسا آن غير هم خود اسير شيطان باشد و …

خانم اسلامي در تحرير اين رساله از منابع ذيل استفاده نموده است:

• قرآن کريم

1. نهج البلاغه
2. تفسير الميزان
3. اصول کافي
4. استعاذه شهيد دستغيب
5. تفسير انسان به انسان جواد آملي]

چکیده:

     از خيل پايان نامه هاي موفق طلاب حوزه علميه ي محدثه،پايان نامه ي خانم «منظر جهانپور» با عنوان «سيره ي اخلاقي وسياسي امام علي عليه السلام» را بر گزيده ايم وخلاصه محتواي آن را خدمت شما عرضه مي داريم.

    در مقدمه اين پايان نامه به معرفي شخصيت حضرت امیر مؤمنان علي عليه السلام پرداخته شده است.

     اينکه حضرت امام اول شيعيان و برپا کننده حق وحقانيت  است.

    او که مي توانست مانند هر انسان ديگري چند صباحي در اين دنيا زندگي کند و از لذائذ مادي آن استفاده نمايد اما به واسطه رسالت بزرگي که بر دوش داشت، تمام زندگيش را فدا کرده تا حقيقت اشکار شود.

        او نه تنها طلايه دار پرچم اسلام بود بلکه دانشمندي فهيم و عادل بود.

        در اين رساله ابتدا کلياتي درباره زندگي امام علي عليه السلام عرضه مي شود :تاريخ و چگونگي ولادت امام عليه السلام، اسماء، القاب و کنيه ايشان، چگونگي رشد ايشان در دوران کودکي ونوجواني، شکل وشمايل حضرت ، صفات روحي او، ازدواج و تشکيل خانواده ، رشادتها و جنگ هاي امام عليه السلام ، سپس به تبيين امامت ايشان در وافعه غدير و دور نگه داشتن حضرت از حکومت مي پردازدو به بيان دلايل سکوت حضرت در25 سال خلافت ابوبکر، عمر وعثمان مي پردازد.

     پس ازآن رويدادها و حوادث زمان حکومت امام عليه السلام بررسي شده و به تحليل و بررسي عوامل جنگ هاي اين دوران پرداخته مي شود .

      سه جنگ مهم اين دوره عبارتند از: 1- جمل 2- صفين 3- نهروان

      ويژ گيهاي اخلاقي و سياسي حضرت اميرعليه السلام، بخش عمده ي اين تحقيق را تشکيل مي دهد.

      نويسنده ازميان ويژگيهاي اخلاقي و سياسي حضرت علي عليه السلام ، در مورد عدالت امام بيش از همه صفات ديگر قلم فرسايي کرده است .

     مسندهاي قضاوت حضرت علي عليه السلام در چند دوره مختلف موضوع جالب ديگري است که خواندن آن لطفي ويژه دارد.   

مقدمه:

     سخن گفتن از واقعه عظيمي چون حادثه عاشوراء، كار ساده‌اي نيست، قلم را در اين راه ياراي همدلي نيست بلكه سنگيني كار آنچنان احساس مي‌شود كه گويا اين كار در حيطه توانايي‌هاي بشري ما نيست بلكه بايد امدادي غيبي فيوضات خود را از دريچه ذوق و قريحه سرشار انساني حساس جاري كند تا اندكي حق مطلب ادا شود. به نظر مي‌رسد اولين ويژگي غير عادي بودن حادثه عاشوراء همين نكته باشد. شايد مهم‌ترين دليل قاصر بودن زبان در بيان عاشوراء و وقايع آن، اين است كه عاشوراء فقط يك روز نيست بلكه تمام تاريخ است، از ابتداي خلقت آدم تا قيامت كبري و كربلا فقط يك مكان خاص نيست بلكه تمام جهان است به وسعت تمام خلقت:

كلٌّ يوم عاشوراء و كّلّ ارض كربلا.

     عاشوراء واقعه‌اي عادي و معمولي نيست كه بتوان با يك نگاه بشري و مادي از كنار آن گذشت و به راحتي وقايع آن را تجزيه و تحليل و مورد حساب و كتاب‌ مادي قرار داد. عاشوراء فقط محروميت عزيزترين بندگان خدا از نعمتي كه آن را بر هر جاندار روا داشته است، نيست، عاشوراء فقط تشنگي و عطش و سياه ديدن آسمان از فرط تشنگي نيست، عاشوراء فقط اسارت خاندان و فرزندان رسول خدا نيست، عاشوراء فقط كشته شدن خون خدا به دست لئيم‌ترين افراد بشريت نيست عاشوراء فقط عظيم‌ترين مصيبت آسمانها و زمين نيست، بلكه عاشوراء بسيار عظيم‌تر از اينهاست.

      شايد حماسه كوچكترين واژه‌اي باشد كه بتوانيم به وسیله آن واقعه عاشوراء را به نوعي از ديگر حوادث معمول دنيوي جدا كنيم هر چند اين حماسه عظيم با حماسه‌هاي معمولي نيز قابل قياس نيست. اين مقوله در پي آن است كه با بيان قاصر به بررسي برخي از ابعاد حماسي حادثه عاشوراء بپرازد.

ادامه »

چکیده : در این تحقیق طبق موضوع که بررسی میزان بازتاب پیام های عاشورایی در شعر کودک و نوجوان دوره انقلاب اسلامی ایران است،سعی برآن است که ابتدا ظرفیّت های عاشورا به عنوان مکتب انسان سازی که سرشار از آموزه های اسلامی و اخلاقی است، در امر تعلیم و تربیت نونهالان مورد بررسی قرار گیرد. از سوی دیگر از آن جا که شعر با بهره مندی از دو عنصر عاطفه و اندیشه، ابزار قدرتمندی جهت انتقال مفاهیم دینی و تربیتی است، به خدمت گرفتن مؤثّر آن در مسیر انتقال مفاهیم عاشورایی با توجه به حسّاسیّت سنّ دورهء کودکی و نوجوانی و اهمیّت آموزش در این دوره امری لازم به نظر می رسد. برای تحقّق این هدف ، پس از بررسی متون عاشورایی،وضعیت موجود شعر کودک و نوجوان از نظر بازتاب مفاهیم عاشورایی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این بررسی حکایت از آن دارد که اشعار عاشورایی کودک و نوجوان با وضعیّت فعلی از آن جهت که به تمام زوایا و ابعاد تربیتی عاشورا نپرداخته و تنها به ذکر وقایع مشهور آن اکتفاء کرده است، در حال حاضر کارآیی مدّنظر در امر تربیت دینی کودک و نوجوان را ندارد و می بایست اشعار غنیّ تری در این زمینه به قشر نونهالان عرضه شود.

واژگان کلیدی: عاشورا ، شعر کودک و نوجوان ، مقوله، واحد تحلیل (پیام)