خودشناسي در انسان داراي ابعاد و مراتب مختلف است و معاني مختلفي دارد. اين عنوان در اصل مربوط به شناخت حقيقت نفس انساني است كه در مباحث مربوط به معرفت نفس مورد بحث و مطالعه قرار مي‌گيرد(خويشتن شناسي نوعي). در اين جا مراد از خويشتن شناسي، شناخت انسان (خويشتن) از نظر صفات و استعدادها و ملكات اخلاقي (خويشتن شناسي اخلاقي) است.

براي خود شناسي چه اقدامات و كارهايي بايد كرد؟

قبل از شروع به بحث لازم است بگوييم كه خودشناسي در انسان داراي ابعاد و مراتب مختلف است و معاني مختلفي دارد. اين عنوان در اصل مربوط به شناخت حقيقت نفس انساني است كه در مباحث مربوط به معرفت نفس مورد بحث و مطالعه قرار مي‌گيرد(خويشتن شناسي نوعي). در اين جا مراد از خويشتن شناسي، شناخت انسان (خويشتن) از نظر صفات و استعدادها و ملكات اخلاقي (خويشتن شناسي اخلاقي) است. نوعي ديگر از خويشتن شناسي نيز وجود دارد كه از آن به «خويشتن شناسي جنسيتي»(1) مي‌توان تعبير كرد. اين بحث مربوط مي شود به شناخت خود از نظراستعدادها و سرمايه هاي خاصي كه در هر يك از دو جنس مرد و زن وجود دارد.

تعريف:                 

خويشتن شناسي اخلاقي: يعني شناختن صفات و استعدادهاي مثبت و منفي خود به جهت اقدام به سازندگي براي رسيدن به تكامل انساني.(2)

گام خودشناسي: قدم‌ اول در راه سازندگي شخصيت و ابعاد آن (جسمي، عقلي، عاطفي، اخلاقي و ديني و اجتماعي)(3) اين است كه با صفات و استعدادها علائق و اميال و انواع گرايش‌هاي خود آگاه و ناخودآگاه خود آشنا ‌شويم.

قدم دوم: واقع بيني: انسان ابتدا به خاطر عشق به خود، نفس خويش را از هر نقصي پاك مي شمارد و خود را آراسته به كمال مي‌داند. پس انسان اگر دوست دارد به كمال برسد و خود را از آن محروم نسازد، بايد قبل از هر چيز خود را نيازمند به تزكيه و سازندگي و آراسته شدن به خوبي‌ها بداند و بعد، از روي حقيقت جويي به تجزيه و تحليل احوال دروني خود بپردازد و از فريب دادن خود به شدت اجتناب ورزد و بداند كه با اغفال و گول زدن خود و ديگران واقعيت عوض نمي‌شود و قدمي در راه رشد جلو نمي‌رود.

ادامه »

ادامه »

مرحوم سید جمال الدین گلپایگانی برای جمعی از نزدیکان خود مطلبی را نقل کرده که شنیدنی است.

ایشان نقل می کردند:

من در دوران جوانی که در اصفهان بودم نزد دو استاد بزرگ ، مرحوم آخوند کاشی و جهانگیر خان، درس اخلاق و سیر و سلوک می آموختم و آنها مربی من بودند، به من دستور داده بودند که شبهای پنجشنبه و شبهای جمعه بروم بیرون اصفهان و در قبرستان تخت فولاد قدری تفکر کنم در عالم مرگ و ارواح و مقداری هم عبادت کنم و صبح برگردم، عادت من این بود که شبهای پنجشنبه و جمعه می رفتم و مقدار یکی دو ساعت در بین قبرها و در مقبره ها حرکت می کردم و تفکر می نمودم و بعد، چند ساعت استراحت نموده و سپس برای نماز شب و مناجات بر می خاستم و نماز صبح را می خواندم و پس از آن به اصفهان می آمدم،

ایشان در ادامه می گفتند: شبی بود از شبهای زمستان هوا بسیار سرد بود برف هم می آمد، من برای تفکر در ارواح و ساکنان وادی آن عالم از اصفهان حرکت کردم و به تخت فولاد آمدم و در یکی از حجرات رفتم و خواستم دستمال خود را باز کرده چند لقمه ای از غذا بخورم و بعد بخوابم تا در حدود نیمه شب بیدار و مشغول کارها و دستورات خود از عبادت گردم، در این حال درمقبره را زدند تا جنازه ای را که از ارحام و بستگان صاحب مقبره بود و از اصفهان آورده بودند آنجا بگذارند و شخص قاری قرآن که متصدی مقبره بود مشغول تلاوت شود و آنها صبح بیایند و جنازه را دفن کنند، آن جماعت جنازه را گذاردند و رفتند

سپس قاری قرآن مشغول تلاوت شد، من همین که دستمال را باز کرده و می خواستم مشغول خوردن غذا شوم دیدم که ملائکه عذاب آمدند و مشغول عذاب کردن شدند (عین عبارت خود آن مرحوم است)چنان گرزهای آتشین بر سر او می زدند که آتش به آسمان زبانه می کشید، و فریادهایی از این مرده بر می خواست که گویی تمام این قبرستان عظیم را متزلزل می کرد، نمی دانم اهل چه معصیتی بود، از حاکمان جائر و ظالم بود که اینطور مستحق عذاب بود؟ و ابدا” قاری قرآن اطلاعی نداشت آرام بر سر جنازه نشسته و به تلاوت اشتغال داشت.

من از مشاهده این منظره از حال رفتم، بدنم لرزید، رنگم پرید و اشاره کردم به صاحب مقبره که در را باز کن من می خواهم بروم، گفت: آقا! هوا سرد است، برف روی زمین را پوشانیده، در راه گرگ است و تو را می درد، هر چه خواستم بفهمانم به او که من طاقت ماندن ندارم او ادراک نمی کرد، بناچار خود را به در اطاق کشیدم در را باز کردم وخارج شدم، و تا اصفهان با آنکه مسافت زیادی است بسیار به سختی آمدم و چندین بار به زمین خوردم، آمدم در حجره ، یک هفته مریض بودم و مرحوم آخوند کاشی و جهانگیر خان می آمدند و عیادت می کردند و به من دوا می دادند و جهانگیر خان برای من کباب باد می زد و به زور به حلق من فرو می برد تا کم کم قدری قوت گرفتم.

کتاب معاد شناسی علامه طهرانی ، جلداول صفحه

ادامه »

حجاب دستور خدای بزرگ برای بانوان مسلمان است، از حدود 9 سالگی که دختران به سن تکلیف می رسند، می توان حجاب را برایشان جذاب و زیبا کرد.

خودش با حجاب بود، اما خاطره ی خوبی از افرادی که او را به حجاب امر کرده بودند، نداشت، دلش پشت ویترین مغازه ای بود با کیف و کفش نارنجی، همان ده یازده سالگی، تازه واجبش شده بود، در دلش قند آب می کردند که دیگر خانم شده، وقتی نماز می خواند، فرشته ها را دور خودش حس می کرد، اما دل است دیگر، کیف و کفش نارنجی می خواهد، کفش هایی با پاشنه که وقتی راه می رفت صدای تق تق می دادند، بهشان می گفت: کفش های تق تقی.

ادامه »

با توجه به اینکه برزخیان به سه گروه کافر مطلق، مومن مطلق و کسانی که حد وسط هستند تقسیم می شوند و اکثر مردم هم جزء این گروه وسط هستند که در برزخ در حالتی مثل خواب که اصلاً متوجه نمی شوند فوت کرده اند به طوری که روز قیامت می گویند یک روز است فوت کردیم این سؤال مطرح می شود که خیرات و سر مزار آنها رفتن چه فایده ای دارد؟ از طرفی گاهی که قرار است اتفاقی رخ دهد خواب این اموات را می بینیم که یا ناراحت هستند یا خوشحال هستند.

ادامه »

 افکار انسان ها مانند اتومبیلی است، که اگر کنترل نشود ممکن است به هر طرف برود، اما یک راننده ماهر می تواند آن را در یک مسیر صحیح به حرکت در آورده و به سر منزل مقصود برساند. برای کنترل و هدایت افکار سعی و تلاش زیادی لازم است تا دچار وسوسه های شیطانی نشود. اگر انسان اثرات و عواقب افکار ناپسند را در نظر داشته باشد سعی خواهد کرد فکر خود را در مسیر صحیح هدایت کند.

 

 

 

بعضی از راه های کنترل افکار شیطانی و شهوانی عبارتند از:

 

 خرد ورزی: یکی از راه های مهار احساسات و افکار ناپسند و متعادل ساختن غریزه جنسی استفاده از نیروی خرد وعقل است؛ حضرت امام علی علیه السلام می فرماید:« به درستی که از برای دلها اندیشه ها و خواهش های بدی باشد و عقل ها منع می کند از آنها».

 بنابراین، عقل نگهبان خیر خواهی است که مانع طغیان غرایز می شود؛ کسی که عقل را راهنمای خود قرار دهد، لذت آنی و لحظه ای را بر لذت دائمی ترجیح نمی دهد و با در نظر گرفتن مفاسد و نتایج شهوت رانی و بی بند وباری، از پیروی بی قید و شرط تمایلات و افکارنفسانی و شیطانی پرهیز می کند.

 

 خدا محوری: به طور طبیعی در هنگام بلوغ و فشار غرایز، عقل به تنهایی قادر به کنترل شهوت نیست؛ در این شرایط به سلاحی برنده تر نیاز است و آن تقوی و عشق به خدا ودر یک کلمه خدا محوری است. با رعایت تقوی نه تنها انسان از محیط گناه آلود و شهوت انگیز دوری می کند، بلکه برای او چنان حالتی ایجاد می شود که حتی با ورود به ورطه گناه می تواند خود را حفظ کند.

ادامه »

ادامه »

ادامه »