جمعی از اعضای کمیته علمی و اجرایی همایش بین المللی «اخلاق و ادیان» در محل بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء با حضرت آیت الله جوادی آملی دیدار و گفتگو کردند.

حضرت آیت الله جوادی آملی در این دیدار با بیان اینکه تحرير محلّ نزاع سهم تعيين‌كننده‌اي در تبیین مسائل دارد، گفت: بسياري از مسائل با تشخيص صحيح صورت مسئله حل مي‌شود و بسياري از مغالطات در اثر خفاي صورت مسئله بوجود می آید، اينكه مي‌بينيم يك رياضيدان، يك فيلسوف يا يك فقيه ماهر يك مطلب را از چند راه حل مي‌كند، براي اينكه آن موضوع را خوب تشخيص داد، محمول را خوب تشخيص داد، نسبت را خوب تشخيص داد اگر صورت مسئله خوب روشن بشود اين موجود يك تافته جدابافته نيست.

ايشان با تبیین مرز اخلاق با فقه و عرفان تاکید کرد : ما يك اخلاق داريم يك فقه داريم يك عرفان داريم كاملاً مرزها جداست هرگز اخلاق را با فقه, هرگز اخلاق را با عرفان نمي‌شود يكجا جمع كرد فقه يك بايد و نبايد است همانطور که مرحوم شيخ انصاري در مسئله غيبت مي‌گويد كار فقيه اين است كه بگويد غيبت حرام است موارد استثنايش را هم بگويد اما چطور مي‌شود آدم غيبت مي‌كند آن عُقده رواني‌اش چيست از كجا باعث مي‌شود غيبت بكند خطر غيبت چيست فساد غيبت در جامعه چيست چطور ما اين فساد دروني را درمان كنيم اينها فنّ اخلاق است فنّ فقه نيست.
ايشان ادامه داد: مرز اخلاق و عرفان نيز كاملاً از هم جداست، اخلاق در جهاد اوسط است، عرفان در جهاد اكبر است، جهاد اوسط اين است كه آدم, آدم خوبي بشود بهشتي بشود باتقوا و عادل شود، همه واجب‌ها را انجام بدهد همه محرّمات را ترك بكند مستحبات را انجام بدهد متخلّق هم است اما تازه اين نردبان است براي عرفان, عرفان اين نيست كه آدم, آدم خوبي بشود عرفان اين است كه آدم ببيند خدا چيست بهشت كجاست جهنم كجاست, بهشت رفتن كار متخلّقين است بهشت ديدن كار عرفاست جهنم نرفتن كار متخلّقين است جهنم را ديدن كار عرفاست.

ایشان مشکل جامعه امروز را اخلاقی دانست و تصریح کرد: تنها درمان جامعه كنوني, اخلاق است ولو انسان كافر باشد همان بيان نوراني سيدالشهداء فرمود: «إن لَم يَكُن لَكُم دين وَكُنتُم لاتَخافونَ المَعاد فَكونوا أَحرارا فى دُنياكُم» اينكه گفته شد اخلاق و اديان با اينكه كسي خدا را قبول ندارد قيامت را قبول ندارد ولي يك حرف مياني را مي‌شود زد و آن اخلاق است. اينكه مي‌گويند قرآن كتاب جهان‌شمول است نه معنايش اين است كه شما اگر همه‌تان مسلمان بشويد من برنامه دارم نه, مسلمان باشي برنامه دارم, مسيحي باشي برنامه دارم, بت‌پرست باشي برنامه دارم, ملحد هم باشي برنامه دارم.
آيت الله جوادی آملی با اشاره به آيه هشتم سوره ممتحنه «لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُم مِّن دِيَارِكُمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ» گفت: بالأخره ما يك مشرك داريم يك ملحد داريم يك اهل كتاب, فرمود هيچ چيز را قبول نداشته باشي نداشته باش ولي يك چيز قابل مشترك ما داريم، اخلاق اين است. اخلاق و اديان معنايش اين نيست كه آنها كه خدا و قيامت و بهشت و جهنم را قبول دارند آنها فقط داراي اخلاق‌اند نه, قرآن مي‌گويد اگر خدا را هم قبول نداري و قيامت را قبول نداري هيچ ديني هم قبول نداري يك زبان مشتركي به نام فطرت ما داريم، بالأخره بشر بايد با هم زندگي كنند اين زندگي مسالمت‌آميز يك زبان مشترك مي‌خواهد زبان مشترك همان زبان فطرت است اخلاق و اديان اين است.

منبع:اسلام باب