در واقعه‌ای که به عهد الست مشهور است پروردگار از پشت فرزندان آدم، ذریه‌ی آنان را برگرفت و آن‌ها را بر خودشان گواه ساخت و پرسید:

«آیا من پروردگار شما نیستم»؟

گفتند: «بله هستی و گواهى دادیم».

خداوند این را پرسید تا در روز قیامت عده‌ای نگویند:

«ما نمی‌دانستیم تو پروردگار ما هستی و از پیمان فطرى بى خبر بودیم»!

یا اینکه نگویند:

«پدران ما مشرک بوده‏‌اند و ما فرزندان آن‌ها بودیم و چاره‌ای جز پیروى نداشتیم»؟

خداوند با فرزندان آدم عهد کرده است که شیطان را نپرستند زیرا او دشمن آشکار آن‌هاست و خداوند را بپرستند که راه راست همین است.

 

  «چگونگى پیمان گرفتن خدا از بنى ‏آدم در این آیه بیان نشده است، ولى مفسّران اقوال متعدّدى بیان کرده‌اند که مشهورترین آن‌ها دو قول است:

الف: طبق روایات، پس از خلقت حضرت آدم -علیه السلام-، همه‌ی فرزندان او تا پایان دنیا به صورت ذرّات ریز و پراکنده، همچون مورچگان از پشت او بیرون آمده، مورد خطاب و سؤال الهى قرار گرفتند و به قدرت الهى به ربوبیّت خدا اعتراف کردند. سپس همه به صُلب و گل آدم برگشتند تا به تدریج و به طور طبیعى به این جهان بیایند. این عالم را «عالم ذرّ» و آن پیمان را «پیمان ألَست» مى‏‌گویند.

ب: مراد از «عالم ذرّ»، همان پیمان فطرت و تکوین است. یعنى هنگام خروج فرزندان آدم از صلب پدران به رحم مادران که ذرّاتى بیش نیستند، خداوند فطرت توحیدى و حقّ‏ جویى را در سرشت آن‌ها مى‏‌نهد و این سرّ الهى به صورت یک حسّ درونى در نهاد و فطرت همه، به ودیعت نهاده مى‏‌شود. همچنین در عقل و خردشان، خداباورى به صورت یک حقیقت خودآگاه نقش مى‏‌بندد و لذا فطرت و خرد بشرى، بر ربوبیّت خداوند گواهى مى‏‌دهد».[۱]

علامه طباطبایی در مورد نحوه‌ی پرسش و پاسخ در «عالم ذر» می‌فرمایند:

le="text-align: justify;"> «سؤال و جواب مزبور گفتگوى حقیقی بوده نه صرف زبان حال؛ و امر آن عالم به نحوى بوده که اگر به عالم دنیا نازل می‌شدند همان حال، جواب دنیوى و زبانی ایشان می‌شد».[۲]

وجه تسمیه‌ی «عالم ذر» از کلمه‌ی «ذریّه» ‌است؛ «ذریّه»، به چند معنا آمده‌است:

اول از ریشه‌ی «ذَرّ»، به معناى ذرّات بسیار کوچک غبار که مراد از آن در اینجا، اجزاى نطفه‏‌ى انسان و یا فرزندان کوچک و کم ‏سن و سال است.

دوم از ریشه‏‌ى «ذَرو»، به معناى پراکنده ساختن

و سوم از ریشه‌ی «ذَرأ»، به معناى آفریدن؛

امّا اغلب به فرزندان «ذریه» گفته مى‏‌شود.[۳]

علامه طباطبایی می‌فرمایند: «گویا تشبیه «ذریه» به «ذر» که در بعضی از روایات آمده به منظور فهماندن کثرت «ذریه» است نه ریز وخُرد بودن آن‌ها».[۴]

 

مستندات قرآنی

«وَإِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِن بَنِی آدَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ قَالُواْ بَلَى شَهِدْنَا أَن تَقُولُواْ یَوْمَ الْقِیَامَهِ إِنَّا کُنَّا عَنْ هَذَا غَافِلِینَ # أَوْ تَقُولُواْ إِنَّمَا أَشْرَکَ آبَاؤُنَا مِن قَبْلُ وَکُنَّا ذُرِّیَّهً مِّن بَعْدِهِمْ أَفَتُهْلِکُنَا بِمَا فَعَلَ الْمُبْطِلُونَ » ^{(اعراف172/173)}

«و هنگامى را که پروردگارت از پشت فرزندان آدم ذریه آنان را برگرفت و ایشان را بر خودشان گواه ساخت که «آیا پروردگار شما نیستم» گفتند: «چرا گواهى دادیم» تا مبادا روز قیامت بگویید: «ما از این [امر] غافل بودیم» (۱۷۲) یا بگویید: «پدران ما پیش از این مشرک بوده‏‌اند و ما فرزندانى پس از ایشان بودیم آیا ما را به خاطر آنچه باطل‏ اندیشان انجام داده‌‏اند هلاک مى‏‌کنى»? (۱۷۳)»

 

«أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنِی آدَمَ أَنْ لاتَعْبُدُوا الشَّیْطانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ (۶۰) وَ أَنِ اعْبُدُونِی هذا صِراطٌ مُسْتَقِیمٌ(۶۱) وَ لَقَدْ أَضَلَّ مِنْکُمْ جِبِلاًّ کَثِیراً أَ فَلَمْ تَکُونُوا تَعْقِلُونَ(۶۲)» ^(یس)

«اى فرزندان آدم، مگر با شما عهد نکرده بودم که شیطان را مپرستید، زیرا وى دشمن آشکار شماست؟ (۶۰) و اینکه مرا بپرستید؛ این است راه راست(۶۱) و [او] گروهى انبوه از میان شما را سخت گمراه کرد؛ آیا تعقل نمى‌کردید؟ (۶۲)»

 منبع:مرکز اشاعه‌ی ایمان

پی‌نوشت:

---

[۱] تفسیر نور؛ ذیل آیه‌ی ۱۷۲ سوره‌ی اعراف.

[۲] تفسیر المیزان؛ ذیل آیه‌ی ۱۷۲ سوره‌ی اعراف.

[۳] تفسیر نور؛ ذیل آیه‌ی ۱۷۲ سوره‌ی اعراف.

[۴] تفسیر المیزان؛ ذیل آیه‌ی ۱۷۲ سوره‌ی اعراف.

نویسنده : حکیم(مدیرپایگاه) تاریخ ارسال : آبان ۲۴, ۱۳۹۳ برچست ها: الست بربکم : انسان : ایمان به خدا : بنی آدم : پرستش خدا : پرستش شیطان : پروردگار : پیروی از پیشینیان : تسلیم : تعقل : دشمنی آشکار شیطان : راه راست : شهادت : شهادت در پیشگاه خدا : شهادت در پیشگاه رب : شیطان : صراط مستقیم : عهد : عهد الست : عهد خدا با بنی آدم : عهد در قرآن : قالوا بلی : قرآن : معرفت1879 بازدید