وقتی اعمال، اثرگذاری نداشته باشند دردی را دوا نخواهندکرد. اولین مسئله‌ای که باعث اثرگذاری اعمال می‌شود پرهیز از گناهان است. پرهیز از گناه شامل یک توانایی برای مقابله با هوا و هوس است.

وی خاطرنشان کرد: امیرالمؤمنین در حدیثی که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل می‌کنند در این رابطه توضیح می‌فرمایند: «یَا عَلِیُّ ‏ثـَلَاثٌ مـَنْ لَمْ یَکُنَّ فِیهِ لَمْ یَقُم لَهُ عَمَلٌ؛ وَرَعٌ یَحْجُزُهُ عَنْ مَعَاصِى اللَّهِوَ عِلْمٌ یَرُدُّ بِهِ جَهْلَ الْسَفیه وَ عَقلٌ یُدَارِى بِهِ النَّاسَ»؛ سه چیز است که اگر کسی آنها را نداشته باشد هیچ عملی از او برپا نمی‌شود. یعنی اعمالش اثرگذاری خود را از دست می‌دهند. دستورات شرعی کار مداوای انسان را بر عهده دارند. همانطور که حضرت صدیقه سلام‌الله‌علیها در مسجد فرمودند مثلاً نماز، کبر را مداوا می‌کند.

آیت‌الله جاودان یادآور شد: وقتی اعمال، اثرگذاری نداشته باشند دردی را دوا نخواهندکرد. اولین مسئله‌ای که باعث اثرگذاری اعمال می‌شود پرهیز از گناهان است. پرهیز از گناه شامل یک توانایی برای مقابله با هوا و هوس است. این توانایی از کجا می‌آید؟ وقتی انسان به سوی گناه می‌رود یک نیروی درونی و یک نیروهای بیرونی او را به سمت گناه می‌کشاند. بنابراین هرمقدار که نماز انسان خوب باشد قدرت پرهیز او افزایش پیدا می‌کند و می‌تواند مقابل آن نیروها بایستد. اگر نماز از لحاظ شرعی صحیح باشد، به خصوص اگر اول وقت خوانده شود خیلی در این زمینه تاثیرگذار است.

وی ادامه داد: حضرت امیر علیه السلام در خصوص بُعد دوم حدیت پیامبر صلی الله علیه و آله  می‌فرماید: علمی که به وسیله آن با جهل سفیه رد کند. در واقع منظور از علم در این حدیث عقل است، زیرا با اطلاعات نمی‌توان به مقابله با غرایز پرداخت. برای مقابله با هر نیرویی، نیرویی از جنس خودش لازم است؛ بنابراین عقلی لازم است تا به وسیله آن اگر سفیهی جهالت کرد در مقابل، بردباری و حلم بورزد. مثلاً اگر کسی بی ادبی کرد، شخص مقابله به‌مثل نکند و حرمت خود را حفظ کند.

این استاد اخلاق درباره نکته سوم حدیث حضرت رسول صلی الله علیه و آله  اینگونه توضیح داد: راهکار سوم، عقلی است که به وسیله آن با مردم مدارا کنی و رفتار خوبی داشته باشی از این رو اگر من بدرفتار باشم ممکن است با هر رفتار بد، بخشی از اعمال خوب خود را ضایع کنم. این مطلب بالخصوص درمورد پدر و مادر خیلی پررنگ است. اگر پدر و مادری به فرزند خود بدی کنند گویی دارند خود را می‌سوزانند اما اگر فرزندی به پدر و مادر بدی کند ده برابر خود را سوزانده است.

آیت‌الله جاودان در پایان گفت: بنابراین با مراعات این موارد اعمال خوب انسان برای او می‌ماند و موانع برداشته می‌شود.