امام كاظم سلام الله علیه مي‌فرمايد: رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم وارد مسجد شد و ديد گروهي گرد مردي را گرفته‌اند.

پرسيد: او کيست؟ گفتند: علاّمه است اي رسول خدا!

آن حضرت صلی الله علیه و آله وسلم پرسيد: ..

در معارف ديني بر دانش‌اندوزي تأكيد فراواني شده است و به انسان سفارش شده كه از گهواره تا گور دانش بجويد. در روايات بسياري به يادگيري دانش‌هاي لازم و سودمند سفارش شده است. برپايه روايات، پدران و مادران بايد به آموختن دانش‌هاي مورد نياز فرزندانشان در دوران كودكي اقدام کنند تا در بزرگسالي از ثمرهاي آن بهره‌مند شوند.

در ابتدای این فصل در مورداهميت دانش‌اندوزي، سخنی از رسول خدا ^{صلی الله علیه و آله وسلم} نقل شده است که می فرمایند: يا عالم باش يا در حال آموختن دانش و وقت خود را در بيهودگي و خوشگذراني صرف نکن.

دربارۀ فضیلت تعلیم و تعلّم هم اميرمؤمنان سلام الله علیه مي‌فرمايد: اي مؤمن! علم و ادب بهاي جان توست، پس در آموختن آن بکوش، پس هر چه بر علم و ادب تو افزوده شود بر ارزش تو افزوده مي‌شود، چرا که از راه دانش، به پروردگارت راه مي‌يابي و با ادب، خدمت پروردگارت را نيکو به جا مي‌آوري و با اين ادب در خدمت است که بنده سزاوار ولايت و قرب الهي مي‌گردد، پس نصيحت مرا بپذير تا از عذاب برهي.

امام كاظم سلام الله علیه مي‌فرمايد: رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم وارد مسجد شد و ديد گروهي گرد مردي را گرفته‌اند. پرسيد: او کيست؟ گفتند: علاّمه است اي رسول خدا! آن حضرت صلی الله علیه و آله وسلم پرسيد: در چه چيزي علاّمه است؟ گفتند: نسب.هاي عرب و تاريخ آن‌ها و ايام جاهليت و شعر و ادبيات عربي را مي‌داند. رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: اين، دانشي است که هر كس آن را نداند براي او زياني ندارد و هر كس آن را بداند براي او سودي ندارد. كنايه از اين كه مسلمان و جامعه اسلامي بايد براي فراگيري دانش، اولويت.بندي كند و به دانشي بپردازد كه براي دنيا و آخرت او سودمند باشد يا زياني را بزدايد.

همچنبن در ادامه به برخی از علوم مورد نیاز از جمله:آموزش علوم دینی، آموزش عقاید، قرآن، حدیث، فقه و واجبات، حرفه و صنعت، شعر دینی و آموزش مهارت پرداخته که توجه شما را به فرازی از این بخش جلب می کنیم:

امام رضا سلام الله علیه دربارۀ نیاز آموزش علوم ديني مي‌فرمايد: خدا رحمت كند بنده‌اي را كه امر ما را زنده بدارد. راوي پرسيد: چگونه امر شما را زنده كند؟ آن حضرت فرمود: علوم ما را فراگيرد و به مردم بياموزد، چرا كه مردم اگر زيبايي‌هاي كلام ما را بدانند از ما پيروي مي‌كنند.

بخش پایانی این فصل، آداب تعليم و تعلم را به خود اختصاص داده است که از جمله عناوین آن می توان به: آموختن از شایستگان، صبوری، شرم نکردن، جواز تملّق در تعلّم و… اشاره کرد.

درانتهای این بخش در مورد پاداش تعلیم هم چنین آمده است:
عبد الرحمن سُلمي به فرزند امام حسين سلام الله علیه حمد را آموخت. وقتي که كودك آن را براي پدرش خواند، آن حضرت هزار دينار و هزار لباس زينتي به او داد و دهانش را از مرواريد پُر كرد. در اين مورد به آن حضرت اعتراض کردند. او فرمود: اين، در برابر عطاي او (تعليم) چيزي نيست.

به یاری حضرت حق سعی داریم با همراهی شما خوبان، در نوشته های آتی به فصل های دیگر بخش اول این کتاب پرداخته و قسمت های منتخبی از آن را تقدیم نماییم.

گزیده ای از کتاب ارزشمند مفاتیح الحیات