فَأَخَذَهُ اللَّهُ نَکالَ الْآخِرَةِ وَ الْأُولي
شماره صفحه : 584 حزب : 117 جزء : سي ام
ترجمه استاد بهرام پور
پس خدا او را به کیفر آخرت و عذاب این دنیا بگرفت
معنی لغت
اخذ : گرفت
نَکالَ : عقوبت توضيح : عذابی که موجب عبرت دیگران شود
● مسعود ورزيده - ترجمه المیزان
نکال : تعذیبی است که هر کس آن را ببیند ، و یا بشنود از ارتکاب مثل آن خودداری می‌کند
» تفسیرنمونه:
نکال : ضعف و ناتوانى و عجز
معنای کلمه «نکال»
کلمه «نکال» هم به معناى تعذیبى است که هر کس آن را ببیند، و یا بشنود از ارتکاب مثل آن خوددارى مىکند، و عذاب آخرت از این جهت نکال خوانده شده که یکى از آثارش این است که هر کس آن را بشنود از هر عملى که وى را بدان گرفتار سازد خوددارى مىکند، هم چنان که عذاب استیصال و انقراض در دنیا هم به همین جهت نکال خوانده مى‌شود.
منبع : ترجمه المیزان: ج20، ص: 306 قالب : لغوی موضوع اصلی : عذاب گوینده : علامه طباطبایی
عبارت «الاَخِرَةِ وَ الْأُولى» اشاره به چیست؟
معناى آیه این است که: خدا فرعون را بگرفت، یعنى به عذاب دنیا و آخرت بگرفت، در دنیا او و لشکرش را غرق کرد، و در آخرت بعد از مردن به آتش دوزخ گرفتارش ساخت، پس مراد از «اولى و آخرة» دنیا و آخرت است.
توضیح : ولى بعضى از مفسرین (روح المعانى، ج 30، ص 30) گفتهاند: مراد از آخرت و اولى دو گفتارى است که فرعون گفته بود، کلمه اولش این بود که گفته بود: «ما عَلِمْتُ لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْرِی» (القصص/38)، و کلمه آخرش این بود که گفته بود: «أَنَا رَبُّکُمُ الْأَعْلى» (النازعات/24)، و خدا او را به خاطر این دو کلمه اخذ و عذاب کرد، لیکن این معنا خالى از بعد نیست.
بعضى دیگر (روح المعانى، ج 30، ص 31) گفتهاند: مراد از اولى تکذیب آیات خدا و نافرمانى او است، که در اول قصه نقل شده، و مراد از آخرت جمله «أَنَا رَبُّکُمُ الْأَعْلى» (النازعات/24) است، که در آخر قصه نقل شده، این وجه هم مثل قبلىاش بعید است.
بعضى دیگر (روح المعانى، ج 30، ص 31) گفتهاند «اولى» اولین معصیت، و «آخرة» آخرین معصیت او است، و معناى آیه این است که: خداى تعالى او را به جرم همه گناهانش بگرفت. این وجه هم خالى از خفاء نیست. [ بستن توضیحات ]
منبع : ترجمه المیزان: ج20، ص: 306 و 307
تفسیر المیزان - خلاصه
(فاخذه الله نکال الاخره و الاولی ):(و در نتیجه این استکبار، خداوند اورابه عذاب دنیا و آخرت مؤاخذه نمود)
فسیر مجمع البیان
پس خداى دادگر نیز گریبان آن عنصر سرکش را گرفت و او را به عذاب مرگبار دنیا و آخرت گرفتار ساخت.
واژه نکال، مصدر و در بردارنده معناى مبالغه است و تقدیر آیه مىتواند اینگونه باشد: فنکل اللَّه به نکال الاخرة… پس خدا نیز او را به کیفر سخت دنیا و آخرت گرفتار ساخت.
عذاب و کیفر او در دنیا این بود که به امواج خروشان نیل سپرده شد و غرق گردید، و عذاب سراى آخرت او نیز آتش دوزخ خواهد بود.
پارهاى برآنند که منظور آیه این است که: پس خدا او را به گفتار آغاز و انجامش در دشمنى با دعوت موسى و اصلاح ستیزىاش کیفر کرد، چرا که در آغاز دعوت موسى گفت: من، خدایى جز خویشتن براى شما مردم نمىشناسم و سرانجام هم باگستاخى گفت: من هستم که برترین پروردگار شما مردم مىباشم.
از حضرت باقر آورده‌اند که: میان این دو سخن فرعون چهل سال فاصله بود.
پارهاى آورده‌اند که: فرعون با دیدن اژدهاى سهمگین فریاد برآورد که: هان اى مردم! من برترین پروردگار شما هستم، این اژدها را از من دور سازید! و با این وصف آن مردم تیرهبخت و تاریکاندیش را به گونهاى خرافى بارآورده و شستشوى مغزى داده بود، که ندانستند این چه خداى بزرگى است که از آنان کمک مىخواهد؟
«ابن عباس» آورده است که موسى رو به بارگاه خدا کرد و گفت: پروردگارا، با این که فرعون ذات بىهمتاى تو را انکار مىکرد و خود را پروردگار برتر جا مىزد، و با این که پیامبر و آیات تو را دروغ مىشمرد، چگونه و به چه دلیل به او چهل سال مهلت دادى؟
پیام آمد که: او خوش اخلاق و خوش برخورد بود و من دوست داشتم در دنیا پاداش او را داده باشم فاوحى اللَّه الیه انّه کان حسن الخلق، سهل الحجاب، فاحببت ان اکافیه.
از حضرت صادق آورده‌اند که پیامبر خدا مىفرمود: فرشته وحى روزى رو به بارگاه خدا کرد و گفت: یارب تدع فرعون و قد قال انا ربکم الا على؛ پروردگارا! در حالى که فرعون خود را پروردگار برتر و بالاتر مىخواند، او را به حال خود وانهادى و کیفر نمىکنى؟
پیام آمد که: این سخن را کسى بسان تو مىگوید که از فرار او و از دست رفتنفرصت براى کیفر بترسد، امّا ما مىدانیم که او هرگز از قلمرو قدرت ما نخواهد گریخت. انما یقول هذا مثلک من یخاف الفوت.
مسئله چیست؟
