أَیاماً مَعْدُوداتٍ فَمَنْ کانَ مِنْکمْ مَرِیضاً أَوْ عَلی سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیامٍ أُخَرَ وَ عَلَی الَّذِینَ یطِیقُونَهُ فِدْیةٌ طَعامُ مِسْکینٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیراً فَهُوَ خَیرٌ لَهُ وَ أَنْ تَصُومُوا خَیرٌ لَکمْ إِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ[1]

 

پس هر کس از شما که این ماه را دریابد، باید روزه بگیرد. و آنکس که بیمار یا در سفر باشد، روزهای دیگری را به همان تعداد روزه بگیرد. خداوند برای شما آسانی می خواهد و برای شما دشواری نمی خواهد… .

تفسیر و توضیح

اگر مکلف به علتی مثل سفر یا مریضی روزه نگرفت در ایام دیگر روزه را قضا نماید.[2]صاحب کتاب احکام القرآن معتقد است که شخص مریض و مسافر(بر اساس شرائطی) روزه نباید بگیرند.[3] میزان در مرضی که موجب افطار روزه میشود ترس از زیاد شدن بیش از اندازه آن است. ابو بصیر از امام جعفر صادق علیه السلام سؤال کرد که میزان مرضی که اگر پدید آمد می توان روزه را افطار نمود چیست؟ امام علیه السلام فرمود خود انسان امین شناخته شده و تشخیص آن بخودش واگذار شده است مرض هر چه باشد اگر شخص در خودش توانایی روزه گرفتن نمی بیند باید روزه را افطار کند و اگر در خود توانایی می بیند باید روزه را بگیرد.[4] میزان در مرضی که موجب افطار روزه می شود، ترس از زیاد شدن بیش از اندازه آن است. [5] مسافر نباید در سفر روزه بگیرد.[6] صاحب مسالک الافهام معتقد است که منع مکلف بر عدم سفر در ماه مبارک رمضان عسر و حرج بر او می باشد و خداوند چنین منعی و تکلیفی را روا ندانسته است.[7]

پیام ها

1.اسلام برای هر فرد در هر شرایطی، قانون مناسب دارد. در این آیه، حکم مسافران، بیماران و سالمندان بیان شده است. (فمن کان منکم مریضاً او علی سفر)

2.شرایط نباید فلسفه کلّی حکم و آثار و منافع آنرا تماماً از بین ببرد. اگر انسان مریض یا مسافر در شرایطی نمی تواند روزه بگیرد، باید در ایام دیگری قضا کند تا از منافع روزه برخوردار شود. (فعدة من ایّام اُخر)

3.قصد سفر، به تنهایی مانع روزه نیست، در سفر بودن لازم است. (علی سفر)

4.قضای روزه، زمان خاصّی ندارد. (فعدة من ایام اُخر)

5.توانایی، شرط تکلیف است. (علی الّذین یطیقونه)

6.تغذیه فقرا، در متن احکام جاسازی شده است. (طعام مسکین)

7.عباداتی سبب رشد و قرب است که با علاقه و رغبت باشد. (فمن تطوّع)

8.دستورات الهی بگونه ای است که حداقل را بر همه واجب کرده است و بیش از آن را به اختیار انسان می گذارد. در این آیه سیر کردن یک گرسنه واجب، ولی بیش از آن به عنوان عمل مستحبّی در اختیار خود انسان است. (فمن تطوع خیراً فهم خیر له)

9.انجام دستورات خداوند، آثار خوبی دارد که به خود انسان باز می گردد نه خدا. (ان تصوموا خیر لکم)[8]

پي نوشت ها

[1] بقره/184

[2] علامه طباطبايي، الميزان، ج2، ص 5

[3] كياهراسي، احكام القرآن، ج1، ص107-طبرسي، تبيان، ج2، ص123

[4] طبرسي، مجمع البيان، ج2، 490

[5] طبرسي، جوامع الجامع، ج1، ص240

[6] قطب راوندي، فقه القرآن، ج1، ص180

[7] فاضل جواد، جواد بن سعيد، مسالك الأفهام إلى آيات الأحكام‏، ج1، ص334

[8] قرائتي، محسن، تفسير نور، ج1، ص 280

منبع : قطب راوندي، فقه القرآن، ج1، ص180- كياهراسي، احكام القرآن، ج1، ص107- آيات الأحكام‏، ج1، ص334

ote>