وجود مقدس مولای متقیان، امیرمؤمنان، حضرت علی بن أبی طالب صلوات الله و سلامه علیهما در روز سیزدهم سال سی ام عام الفیل در خانه کعبه دیده به جهان گشود. بحث ولادت آن حضرت در داخل کعبه معظمه امری مسلم نزد فریقین تلقی شده و مسأله ای روشن و با مراجعه به کتب فریقین به این مسأله­­ی روشن دستی می­یابیم.

در این نوشته بر آنیم تا با نقل برخی از اقوال علمای شیعه و اهل سنت، مسأله ولادت در کعبه را بر همگان بیان کنیم. هر چند موضوع اصلی این نوشته­ی پیش روی شما بر اساس منابع اهل سنت می باشد، ولی ابتدا به ذکر نام برخی از علمای شیعه اشاره می شود.

ولادت در کعبه در اندیشه علمای شیعی:

در این فصل به نظرات تنی از علمای شیعی پیرامون ولادت در کعبه به نحو مختصر اشاره خواهد شد:

1. شيخ صدوق رحمه الله :

ايشان داستان ولادت امام علي عليه السلام در کعبه را در سه کتاب از تاليفاتشان آورده است. همچنين نجاشي، كتاب مولد أمير المؤمنين عليه السلام را از شيخ صدوق گزارش کرد. (رجال النجاشي - ص 392). سيد بن طاووس همان را با عنوان “مولد مولانا علي عليه السلام بالبيت” از شيخ صدوق گزارش مي کند. (اليقين باختصاص مولانا علي عليه السلام بإمرة المؤمنين، ، ص: 191)

     

2. شيخ مفيد رحمه الله:

شیخ مفید از علمای بزرگ شیعه می نویسد:

ولد بمكة في البيت الحرام يوم الجمعة الثالث عشر من رجب سنة ثلاثين من عام الفيل ولم يولد قبله ولا بعده مولود في بيت الله تعالى سواه إكراما من الله تعالى له بذلك وإجلالا لمحله في التعظيم .

حضرت امير المؤمنين علي بن ابى طالب عليه السّلام در روز جمعه سيزدهم ماه رجب پس از سى سال از عام الفيل در خانه خدا در شهر مكه به دنيا آمد. نه پيش از وى و نه بعد از آن، كسى در خانه خدا تولد نيافت. اين امر بزرگ داشتي از سوي خداوند تعالي براي امام علي عليه السلام است.

الشيخ المفيد ، أبي عبد الله محمد بن محمد بن النعمان العكبري البغدادي (متوفاي413هـ) ، الإرشاد في معرفة حجج الله علي العباد ، ج 1 ، ص 5 ، تحقيق : مؤسسة آل البيت عليهم السلام لتحقيق التراث ، ناشر : دار المفيد للطباعة والنشر والتوزيع - بيروت ، الطبعة : الثانية ، 1414هـ - 1993 م

     

     

3. شيخ طوسي رحمه الله:

شیخ الطائفه نیز می نویسد:

وُلِدَ بِمَكَّةَ فِي الْبَيْتِ الْحَرَامِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ لِثَلَاثَ عَشْرَةَ خَلَتْ مِنْ رَجَبٍ بَعْدَ عَامِ الْفِيلِ بِثَلَاثِينَ سَنَة.

در روز جمعه سيزدهم ماه رجب، سى سال پس از عام الفيل در خانه خدا در شهر مكه به دنيا آمد.

الطوسي، الشيخ ابوجعفر، محمد بن الحسن بن علي بن الحسن (متوفاى460هـ)، تهذيب الأحكام، ج 6 ص 19، تحقيق: السيد حسن الموسوي الخرسان، ناشر: دار الكتب الإسلامية ـ طهران، الطبعة الرابعة،‌1365 ش .

 

  

  4. سيد رضي رحمه الله:

مرحوم سید رضی پیرامون این فضیلت حضرت چنین می نگارد:

ولد ع بمكة في البيت الحرام لثلاث عشرة ليلة خلت من رجب بعد عام الفيل بثلاثين سنة و لا نعلم مولودا ولد في الكعبة غيره‏.

در سيزدهم ماه رجب، سى سال پس از عام الفيل در خانه خدا در شهر مكه به دنيا آمد. مولودي غير از او را سراغ نداريم که در خانه خدا تولد يافته باشد.

الشريف الرضي، خصائص الأئمة، ص 39، ناشر: مجمع البحوث الإسلامية - الآستانة الرضوية المقدسة    

     

5. ابن بطريق رحمه الله:

ابن بطریق از اندیشمندان امامیه نیز چنین می نویسد:

ولد بمكة في بيت الله الحرام سنة ثلاثين من عام الفيل يوم الجمعة الثالث عشر من رجب ، ولم يولد قبله ولا بعده مولود في بيت الله تعالى سواه ، منا من الله سبحانه وتعالى عليه بذلك واجلاء لمحله في التعظيم.

در روز جمعه، سيزدهم ماه رجب، سال سى­ام از عام الفيل در خانه خدا در شهر مكه به دنيا آمد. قبل از او و بعد از او مولودي غير او در خانه خدا تولد نيافت. اين منتي از سوي خداوند براي او، همچنين بزرگداشت جايگاه او است.

ابن البطريق، عمدة عيون صحاح الاخبار في مناقب إمام الأبرار، ص 24 ، مؤسسة النشر الإسلامي التابعة لجماعة المدرسين بقم المشرفة، جمادي الأولى 1407.

 

    

6. طبرسي رحمه الله:

مرحوم طبرسی نیز می نویسد:

وُلِدَ بِمَكَّةَ فِي الْبَيْتِ الْحَرَامِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ الثَّالِثَ عَشَرَ مِنْ شَهْرِ اللَّهِ الْأَصَمِّ رَجَبٍ بَعْدَ عَامِ الْفِيلِ بِثَلَاثِينَ سَنَةً وَ لَمْ يُولَدْ قَطُّ فِي بَيْتِ اللَّهِ تَعَالَى مَوْلُودٌ سِوَاهُ لَا قَبْلَهُ وَ لَا بَعْدَهُ وَ هَذِهِ فَضِيلَةٌ خَصَّهُ اللَّهُ تَعَالَى بِهَا إِجْلَالًا لِمَحَلِّهِ وَ مَنْزِلَتِهِ وَ إِعْلَاءً لِقَدْرِهِ.

در روز جمعه، سيزدهم ماه رجب، سى سال پس از عام الفيل در خانه خدا در شهر مكه به دنيا آمد. هيچ مولودي قبل از او و بعد از او در خانه خدا تولد نيافت. اين فضيلتي است که خداوند به جهت بزرگ داشت جايگاه علي عليه السلام و بلند گرداندن منزلتش، به او اختصاص داد.

الطبرسي، أبي علي الفضل بن الحسن (متوفاى548هـ)، إعلام الورى بأعلام الهدى، ج 1 ص 306، تحقيق و نشر: تحقيق مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث ـ قم، الطبعة : الأولى، 1417هـ .

  

  

7. ابن شهر آشوب رحمه الله:

ابن شهر آشوب پیرامون ولادت حضرت علی سلام الله علیه در کعبه می نویسد:

ليس المولود في سيد الأيام يوم الجمعة في الشهر الحرام في البيت الحرام سوى أمير المؤمنين عليه السلام.

به جز امام علي عليه السلام کسي نسيت که در برترين روزها يعني روز جمعه و در ماه حرام[رجب] در خانه خدا، تولد يافته باشد.

ابن شهرآشوب، رشيد الدين أبي عبد الله محمد بن علي السروي المازندراني (متوفاى588هـ)، مناقب آل أبي طالب، ج 2 ص 200، تحقيق: دکتر یوسف البقاعی، ناشر: دار الضواء.

 

     

     

8. قطب راوندي رحمه الله:

قطب راوندی نیز چنین می نویسد:

ولقد ولد في بيت الله الحرام ولم يولد فيه أحد[غيره].

همانا امام علي عليه السلام در خانه خدا به دنيا آمد و کسي غير از او در آنجا به دنيا نيامد.

الراوندي، قطب الدين (متوفاى573هـ)، الخرائج والجرائح، ج 2 ص 888، تحقيق ونشر: مؤسسة الإمام المهدي عليه السلام ـ قم، الطبعة: الأولى، 1409هـ.

  

  

9. علامه حلي رحمه الله:

متکلم مشهور شیعی، مرحوم علامه حلی رضوان الله تعالی علیه نیز چنین می نویسد:

ولد أمير المؤمنين ع يوم الجمعة الثالث عشر من شهر رجب بعد عام الفيل بثلاثين سنة في الكعبة و لم يولد أحد سواه فيها لا قبله‏ و لا بعده‏.

امير مؤمنان عليه السلام در روز جمعه، سيزدهم ماه رجب، سي سال بعد از عام الفيل، در خانه خدا به دنيا آمد و کسي قبل از او و بعد از او در آنجا تولد نيافت.

الحلي، الحسن بن يوسف بن المطهر (متوفاي726 ه‍ـ)، كشف اليقين في فضائل أمير المؤمنين، ص 17، تحقيق: حسين الدرگاهي أبا محمد حسن حسين آبادي، محل نشر: تهران، بي‌نا، الطبعة الأولى 1411 ه‍ - 1991 م.

     

     

10. شیخ یوسف بحرانی رحمه الله:

شیخ یوسف بحرانی مشهور به صاحب حدائق پیرامون این فضیلت می نویسد:

ولد بمكة في البيت الحرام ولم يولد فيه أحد قبله ولا بعده وهي فضيلة خص بها عليه الصلاة والسلام وكان ذلك يوم الجمعة لثلاث عشر ليلة خلت من رجب.

امام علي عليه السلام در خانه خدا تولد يافت و کسي قبل از او و بعد از او در آنجا تولد نيافت. اين فضيلتي است که مخصوص اوست. اين امر در روز جمعه، سيزدهم ماه رجب به وقوع پيوست.

البحراني، الشيخ يوسف، (متوفاي1186هـ)، الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة،‌ ج 17 ص 432 و 433، ناشر : مؤسسة النشر الإسلامي التابعة لجماعة المدرسين بقم المشرفة،‌ طبق برنامه مكتبه اهل البيت.

هر چند نظرات علمای امامی بیشتر از مطالب بود که ملاحظه کردید، ولی به همین مقدار بسند و نظرات علمای اهل سنت نقل خواهد شد.

              

   

ولادت در کعبه در اندیشه علمای سنی:

در این فصل نیز به ولادت آن حضرت از منظر علمای اهل سنت اشاره خواهد شد:      

1. حاكم نيشابوري:

حاکم نیشابوری از علمای بزرگ اهل سنت پیرامون ولادت حضرت امیر سلام الله علیه با ادعای تواتر چنین می نویسد:

فقد تواترت الأخبار أن فاطمة بنت أسد ولدت أمير المؤمنين علي بن أبي طالب كرم الله وجهه في جوف الكعبة.

روايات متواتري وارد شده كه فاطمه بنت اسد ، اميرمؤمنان علي بن ابي طالب - كرم الله وجهه - را در داخل كعبه به دنيا آورده است.

المستدرک علی الصحیحین، ج3، ص550

     

     

2. سبط ابن جوزي:

وی نیز یکی دیگر از عالمان اهل سنت است که پیرامون ولادت با سعادت آن حضرت چنین می نویسد:

وروي أن فاطمة بنت أسد كانت تطوف بالبيت وهي حامل بعلي (ع) فضربها الطلق ففتح لها باب الكعبة فدخلت فوضتعه فيها .

روايت شده است كه فاطمه بنت أسد ، در حالي كه باردار بود ، خانه خدا را طواف مي كرد ، درد زايمان او را فراگرفت ، در خانه كعبه به روي او باز شد ، پس داخل خانه كعبه شد و فرزندش را به دنيا آ ورد .

تذکرة الخواص، ص 10

             

3. حلبي شافعي:

برهان الدین حلبی از دیگر عالمان سنی مذهب نیز پیرامون ولادت حضرت علی سلام الله علیه در کعبه چنین می نویسد:

وفي السنة الثلاثين من مولده صلي الله عليه وسلم ولد علي بن أبي طالب کرم الله وجهه في الکعبة.

و در سال سي ام از ولادت پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله علي بن أبي طالب کرم الله وجه در کعبه به دنيا آمد.

السيرة الحلبية، ج3، ص485

  

  

4. فاكهي:

محمد بن اسحاق فاکهی مکی در کتاب خود تحت عنوان اخبار مکة نیز چنین می نویسد:

وأول من ولد في الكعبة من بني هاشم من المهاجرين : علي بن أبي طالب ـ رضي الله عنه ـ .

نخستين كسي از بني هاشم و مهاجرين در كعبه به دنيا آمد، علي بن أبي طالب رضي الله عنه بود.

أخبار مکة، ج 3 ص 226

         

 

5. الشيخ أبو زكريا الأزدي:

ازدی نیز پیرامون ولادت در کعبه چنین می نویسد:

وكان ولد في الكعبة ولم يولد فيها خليفة غير أمير المؤمنين علي بن أبي طالب عليه السلام .

آن حضرت در كعبه به دنيا آمد ، هيچ يك از خلفا غير از اميرمؤمنان علي بن أبي طالب [علیه السلام] كسي ديگري در كعبه به دنيا نيامده است.

تاریخ موصل، کتاب الثالث عشر، ص 58

    

6. آلوسی:

آلوسی در شرح اشعار عینیه عبدالباقی عمری افندی که او از نوادگان خلیفه دوم نیز می باشد، شرحی نوشته است که نام کتاب او سرح الخریده الغیبیه فی شرح القصیده العینیه نام دارد که شعر افندی را چنین نقل می کند:

أنت العلیُ  اَلّذی فَوقَ الْعُلَی رُفِعا

توآن علی بلند مرتبه ای هستی که جایگاه تو از مقام رفیع الهی نشات گرفته و در اوج رفعت انسانی هستی

بِبَطْنِ مَکهَ عِندَ البَیتِ إذْ وُضِعا

خداوند تورا آورد درون مکه  و داخل کعبه تورا قرار داد و تو اینگونه نازل شدی.

آلوسی در ادامه؛ ضمن شرح ابیات افندی چنین می نویسد:

و فی کـون الامیر کرم الله وجهه ولد فی البیت، امر مشهور فی الدنیا وذکرفی کتب الفریقین السنه و الشیعه.

اینکه علی بن ابی طالب کرم الله وجهه در داخل خانه خدا به دنیا آمده است، امری  مشهور است که در کتب شیعیان و اهل سنت آمده است.

سرح الخریدة، ص 3 و 15

با دقت در این کلام آلوسی، در می­یابیم که وی به عنوان یک عالم بزرگ اهل سنت ولادت امیرمؤمنان سلام الله در کعبه را امری مشهور تلقی کرده و معترف است که کتب شیعه و سنی نسبت به این مسأله اهتمام داشته اند.

                

7. ابن صباغ مالكي:

ابن صباغ، از علمای مالکی مذهب اهل سنت نیز پیرامون این فضیلت حضرت علی علیه السلام چنین می نویسد:

ولد علي ( عليه السلام ) بمكة المشرفة بداخل البيت الحرام في يوم الجمعة الثالث عشر من شهر الله الأصم رجب الفرد سنة ثلاثين من عام الفيل قبل الهجرة بثلاث وعشرين سنة ، وقيل بخمس وعشرين ، وقبل المبعث باثني عشرة سنة ، وقيل بعشر سنين . ولم يولد في البيت الحرام قبله أحد سواه ، وهي فضيلة خصه الله تعالي بها إجلالا له وإعلاء لمرتبته وإظهارا لتكرمته .

علي عليه السلام در مكه مشرفه در داخل بيت الحرام ( كعبه ) در روز جمعه سيزدهم ماه خدا يعني ماه رجب سال سي ام عام الفيل و بيست و سه سال پيش از هجرت به دنيا آمد … پيش از او هيچ كس در كعبه متولد نشد ، و اين فضيلتي است كه خداوند به جهت بزرگداشت و بالا بردن مقام و اظهار كرامت او مخصوص حضرتش گردانيده است.

الفصول المهمة، ص 29

ابن صباغ نیز اشاره می کند که ولادت در کعبه فضیلت خاصه حضرت می باشد که خداوند متعال از باب بالا بردن مقام و اظهار كرامت به آن حضرت بخشیده است.

 

  

  

8. گنجي شافعي:

حافظ گنجي، از علمای شافعی مذهب سنی نیز در كفاية الطالب می نویسد :

ولد أمير المؤمنين علي بن أبي طالب بمكة في بيت الله الحرام ليلة الجمعة لثلاث عشرة ليلة خلت من رجب سنة ثلاثين من عام الفيل ولم يولد قبله ولا بعده مولود في بيت الله الحرام سواه إكراما له بذلك ، وإجلالا لمحله في التعظيم .

امير مؤمنان عليه السلام شب جمعه سيزده رجب ، سال سوم بعد از واقعه عام الفيل در داخل خانه خدا به دنيا آمد . كسي پيش از آن حضرت و بعد از آن در داخل خانه كعبه به دنيا نيامده است و اين از فضائل اختصاصي آن حضرت است كه خداوند به جهت بزرگداشت مقام او عطا كرده است .

كفاية الطالب، ص 405-406

با دقت و امعان نظر در کلمات گنجی، در می یابیم که وی نیز علاوه بر اشاره به ولادت آن حضرت در کعبه، تصریح می کند که این فضیلت برای هیچ کسی غیر از حضرت علی علیه السلام محقق نشده است.

         

9. صفوري شافعي:

صفوری شافعی نیز از جمله عالمان سنی مذهبی است که در دو کتاب خود به ولادت حضرت علی علیه السلام در کعبه به نقل از کتاب فصول المهمة چنین نقل می کند:

ورأيت في الفصول المهمة في معرفة الأئمة بمكه المشرفة شرفها الله تعالي لأبي الحسن المالكي أن عليا ولدته امه بجوف الكعبة شرفها الله تعالي وهي فضيلة خصه الله تعالي بها وذلك أن فاطمة بنت أسد رضي الله عنها أصابها شدة الطلق فأدخلها أبوطالب الي الكعبة فطلقت طلقة واحدة فوضعته يوم الجمعة في رجب سنة ثلاثين من عام الفيل…

در كتاب فصول المهمه في معرفة الأئمه بمكهء المشرفه كه نويسنده آن ابو الحسن مالكي بود ديدم كه مادر علي (عليه السلام) او را در داخل كعبه به دنيا آورده است و اين فضيلتي است كه خداوند تنها به او داده است . داستان از اين قرار است كه فاطمه دختر أسد رضي الله عنها درد زايمان گرفت، ابو طالب او را به داخل كعبه بود، و با يك بار درد زايمان بچه را به دنيا آورد . اين ولادت در روز جمعه 13 رجت سال سيم از عام الفيل اتفاق افتاد.

نزهة المجالس، ص 159

 

 

 

 

وی همچنین در کتاب مختصر المحاسن المجتمعة مطابق متن بالا چنین می نویسد:

رأيت في الفصول المهمة في معرفة الائمة لبعض المالکية أن عليا رضي الله عنه ولدته أمه فاطمة بجوف الکعبة، وهي فضيلة خصه الله تعالي بها، وذلک أن أمه اشتد بها الطلق، فاتي بها أبو طالب واسمه عبد مناف، وأدخلها الکعبة فطلقت طلقة واحدة، فوضعته يوم الجمعة، في شهر رجب، سنة ثلاثين من عام الفيل، بعد أن تزوج النبي صلي الله وسلم خديجة رضي الله عنها بثلاث سنين.

در کتاب فصول المهمه که نوشته يكي از علماي مالکي مذهب است ديدم که نقل شده بود: فاطمه بنت اسد، علي رضي الله عنه، را درون کعبه به دنيا آورد و اين فضيلتي براي اوست که خداوند به ايشان عنايت کرده است و اين چنين بود هنگامي که درد حمل بر مادرش غلبه کرد، ابو طالب که اسم او عبد مناف است، او را وارد بر کعبه کرد و درد زايمان او را يک بار فرا گرفت و او (حضرت علي عليه السلام) را در روز جمعه در ماه رجب  سال 30 عام الفيل، سه سال بعد از ازدواج پيامبر با حضرت خديجه به دنيا آورد.

مختصر المحاسن المجتمعة، ص156

 

 

 

10. مسعودي:

مسعودی از دیگر عالمان اهل سنت نیز در این مورد چنین می نویسد:

وروي أن فاطمة بنت أسد لما حملت بأمير المؤمنين (علیه السلام) کانت تطوف بالبيت فجاءها المخاض وهي في الطواف فلما اشتد بها دخلت الکعبة فولدته في جوف البيت.

و روايت شده است که فاطمه بنت اسد هنگامي که به حضرت علي عليه السلام باردار بود، در حال طواف خانه کعبه بود که درد زايمان سراغش آمد، هنگامي که درد زياد شد، وارد كعبه شد و فرزندش (حضرت علي عليه السلام) را درون کعبه به دنيا آورد.

اثبات الوصية، ص 142

 

 

وی همچین در مروج الذهب چنین می نویسد:

وكان مولده في الكَعبة .

محل تولد علي عليه السلام ، خانه كعبه است .

مروج الذهب، ج 2 ص 273  

 

  

 

  

 

11. زرندي :

زرندی حنفی نیز در این مورد می نویسد:

وولد کرم الله وجهه في جوف الکعبة …

و حضرت علي بن أبي طالب کرم الله وجه در داخل کعبه به دنيا آمده است.

معارج الوصول، ص49

  

 

  وی در جای دیگر می نویسد:

وأمه فاطمة بنت أسد ابن هاشم بن عبد مناف وهي أول هاشمية ولدت لهاشمي روي انه لما ضربها المخاض أدخلها أبو طالب الكعبة بعد العشاة فولدت فيها علي بن أبي طالب (رض).

و مادر او [حضرت علي عليه السلام] فاطمه بنت اسد فرزند هاشم فرزند عبد مناف و او اولين زن هاشميه اي بود که فرزندي هاشمي به دنيا آورد روايت شده است هنگامي که او را درد زايمان فرا گرفت، ابو طالب او را اول شب وارد بر کعبه کرد پس علي بن أبي طالب [علیه السلام] را بدنيا آورد.

نظم درر السمطين، ص76

 

 

 

12. امير صنعاني:

وی نیز از جمله عالمان اهل سنت است که پیرامون ولادت آن حضرت در خانه خدا می نویسد:

وأما مولده فولد بمکة المشرفة في البيت الحرام سنة ثلاثين من عام الفيل في اليوم الجمعة الثالث [عشر] من رجب.

محل ولادت ايشان در مکه مشرفه در خانه خدا و در سال سي عام الفيل در روز جمعه سوم [سيزدهم رجب به دنيا آمدند.

الروضة الندية، ص36

 

   

 

   

13. ديار بکري:

دیار بکری در کتاب خود به نام تاریخ الخمیس نیز قضیه را چنین تقریر می کند:

و في السنة الثلاثين من مولده صلي الله عليه وسلم ولد علي بن أبي طالب رضي الله عنه في الکعبة.

و در سال سي از ولادت پيامبر اکرم صلي الله عليه [و آله] وسلم، علي بن أبي طالب [علیه السلام] در کعبه به دنيا آمد.

تاريخ الخميس، ج1، ص379

 

     

    

14. محمد بن عبدالواحد موصلي:

موصلی ولادت أمیرمؤمنان سلام الله علیه را در کعبه چنان گزارش می کند:

ومولده في الکعبة المعظمة، ولم يولد بها سواه في طلقة واحدة.

و محل ولادت او [حضرت علي عليه السلام] در کعبه معظمه و در كعبه جز او به دنيا نيامد. و در همان درد اول به دنيا آمد.

النعيم المقيم لعترة النبأ العظيم، ص 55

 

  

  

  

15. بستي:

بستی از علمای معتزلی العقیدة اهل سنت پیرامون ولادت آن حضرت و عادات زنان بنی هاشم چنین می نویسد:

فقد علمنا في الصحيح من الروايات عند جميع أهل البيت، أن فاطمة بنت أسد قالت: لما قرب ولادتي بعلي، کانت العادة في نساء بني هاشم أن يدخلن البيت ويمسحن بطونهن بحيطانه فيخف عليهن الوضع، فخرجت مع جنيني

وليس في الموضع أشرف من هذا والولد الطاهر مولود في أشرف البقاء من أکرم الفضائل، وليس هذا للمشايخ ولا لأحد نعرفه.

ثم له في المسجد خاصية ومزية، لا يشارکه فيها أحد وهو أنه ولد في الکعبة.

به تحقيق از روايات صحيح نزد تمام اهل بيت عليهم السلام دانستيم، که فاطمه بنت اسد فرمود: زماني که ولادت علي [علیه السلام] نزديک شد، عادت زنان بني هاشم اين بود که وارد بر خانه خدا شده و شکم خود را به ديوار کعبه مي كشيدند تا وضح حملشان آسان شود. [و سپس در خانه خود وضع حمل مي كردند] اما من با فرزندم (از خانه كعبه) خارج شدم.

و هيچ مکاني بالاتر از اينجا [کعبه] نيست و فرزند پاک [يعني حضرت علي عليه السلام] در والا ترين مکان ها به دنيا آمد و اين فضيلتي است که [به او] اکرام شده است و اين فضيلت براي هيچ يک از اساتيد و مشايخ و هيچ کسي که مي شناسيم وجود ندارد.

و سپس براي او [حضرت علي عليه السلام] در مسجد مزيت و خاصيتي است که هيچ کسي با او شريک نبوده و اختصاص به او دارد و او کسي است که در کعبه به دنيا آمده است.

المراتب، ص 151

از مجموع سخنان بستی معتزلی چند مطلب مستفاد است:

1.زنان بنی هاشم قبل از زایمان شکم خود را به دیوار کعبه می کشیدند.

2.کعبه در آن زمان برای مردم علی الخصوص بنی هاشم مکانی مقدس محسوب می شده است.

3.ولادت حضرت علی علیه السلام در کعبه محقق شده است.

4.کعبه بالاترین مکان ها می باشد و زنان از باب تبرک بدان خانه نزدیک می شدند.

5.ولادت در کعبه فضیلیتی خاص برای حضرت علی سلام الله علیه محسوب می شود و هیچ کسی در این فضیلت با حضرتش شریک نیست.

 

  

  

16. ابن مغازلي:

ابن مغازلی شافعی نیز قضیه ولادت حضرت علی سلام الله علیه را از امام سجاد علیه السلام چنین نقل می کند:

أخبرنا أبو طاهر محمد بن علي بن محمد البيع، قال: أخبرنا أبو عبد الله أحمد بن محمد بن عبد الله بن خالد الكاتب، قال: حدثنا أحمد بن جعفر بن محمد بن سلم الختلي قال: حدثني عمر بن أحمد بن روح، حدثني أبو طاهر يحيى بن الحسن العلوي، قال: حدثني محمد بن سعيد الدارمي حدثنا موسى بن جعفر، عن أبيه، عن محمد بن علي، عن أبيه علي بن الحسين، قال: كنت جالساً مع أبي ونحن زائرون قبر جدنا عليه السلام، وهناك نسوان كثيرة، إذ أقبلت امرأة منهن فقلت لها: من أنت يرحمك الله؟ قالت: أنا زيدة بنت قريبة بن العجلان من بني ساعدة. فقلت لها: فهل عندك شيئاً تحدثينا؟ فقالت: إي والله حدثتني أمي أم العارة بنت عبادة بن نضلة بن مالك بن عجلان الساعدي .. أنها كانت ذات يوم في نساءٍ من العرب إذ أقبل أبو طالب كئيباً حزيناً، فقلت له: ما شأنك يا أبا طالب؟ قال: إن فاطمة بنت أسد في شدة المخاض، ثم وضع يديه على وجهه. فبينا هو كذلك، إذ أقبل محمد صلى الله عليه وسلم فقال له: ((ما شأنك يا عم؟)) فقال: إن فاطمة بنت أسد تشتكي المخاض، فأخذ بيده وجاء وهي معه فجاء بها إلى الكعبة فأجلسها في الكعبة، ثم قال: ((اجلسي على اسم الله!)) قال: فطلقت طلقة فولدت غلاماً مسروراً، نظيفاً، منظفاً لم أر كحسن وجهه، فسماه أبو طالب علياً وحمله النبي صلى الله عليه وسلم حتى أداه إلى منزلها. قال علي بن الحسين عليهم السلام: فوالله ما سمعت بشيء قط إلا وهذا أحسن منه.

موسي بن جعفر از پدرشان از امام صادق و ايشان از وجود مقدس امام سجاد سلام الله عليهم اجمعين نقل مي کنند که: روزي به زيارت قبر جدمان رسول خدا صلي الله عليه و آله همراه با پدرم رفته بوديم، نشسته بوديم که آنجا زنان زيادي بودند. يکي از آنان به ما رو کرد و من به او گفتم رحمت خدا بر تو چه کسي هستي؟ گفت: من زيدة دختر قريبة فرزند عجلان از قبيله بني ساعده هستم. به او گفتم: آيا نزد تو چيزي هست که براي ما بيان کني؟ گفت آري به خدا قسم. مادرم ام العارة دختر عبادة بن نضلة بن مالک بن عجلان الساعدي … روزي با زنان عرب همراه بود که ابوطالب در حالي که گريه مي کرد و غمگين بود آمد. به او گفتم: تو را چه شده است اي ابو طالب؟ گفت: فاطمه بنت اسد در شدت درد زايمان است و سپس دستش را زماني که در بين ما بود روي صورتش گذاشت و هنگامي که پيامبر صلي الله عليه و آله آمد فرمودند چه شده است اي عمو؟ ابوطالب گفت: فاطمه بنت اسد از شدت درد حمل به سختي افتاده است. پيامبر دست ابوطالب را گرفت در حالي که او دست فاطمه بنت اسد را گرفته بود به نزد کعبه آمدند و او را در کعبه نشاند و گفت: به نام خدا بنشين. گفتن: سپس در همان درد اول ، فرزند پسري خوشرو و پاک و پاک شده اي را به دنيا آورد و کسي را به زيبايي صورت او نديدم پس ابوطالب او را علي ناميد و پيامبر صلی الله علیه وآله او را تا منزلش همراهي کرد. امام سجاد عليه السلام فرمود: به خدا قسم هر سخن زيبايي شنيده بودم ، اين از آن زيباتر بود.

مناقب حضرت علي عليه السلام لابن مغازلي شافعي، ص 58-59

 

  

  

 

  17. جويني:

جوینی نیز از علمای شافعي مذهب اهل سنت پیرامون ولادت آن حضرت چنین می نویسد:

354- روي أنها لما ضربها المخاض اشتد وجعها فأدخلها أبوطالب الکعبة بعد العتمة فولدت فيها علي وقيل لم يولد في الکعبة إلا علي.

و روايت شده هنگامي که وقت وضع حمل او رسید و دردش شدت يافت، ابو طالب او را اول شب وارد بر کعبه کرد  و علي در آن خانه بدنيا آمد. و گفته شده که کسي غير از علي در کعبه به دنيا نيامده است.

فرائد السمطين، ج1، ص425-426

 

  

  

18. بسنوي:

بسنوي نيز در محاضرات الاوائل پیرامون برخی از القاب آن حضرت و همچنین ولادت امیرمؤمنان علیه السلام در کعبه چنین می نویسد:

أول من لقب في صباه باسم الاسد في الاسلام من الصحب الکرام وهو الحيدر من أسماء الاسد سيدنا علي بن أبي طالب رضي الله عنه کان أبو أمه غائبا حين ولدته داخل الکعبة وهي فاطمة بنت أسد لقبته أمه تفاؤلا باسم أبيه وکان من أعيان بني هاشم وهي أول هاشمية ولدت هاشميا وهو أقرب الخلفاء نسبا الي رسول الله صلي الله عليه وسلم ابن عمه وزوج أفضل بناته رضي الله عنهن.

و اولين صحابه مسلماني كه در كودكي نام شير براو نهاده شد آقاي ما علي بن أبي طالب مي باشد كه نام او را حيدر – از نام‌هاي شير- نهادند. پدر مادر او در هنگام ولادتش که داخل کعبه به دنيا آمد، غائب بود و [مادرش] همان فاطمه بنت اسد مي باشد و او را به خاطر تفأل به اسم پدرش اسد ناميد  و او [حضرت علي عليه السلام] از بزرگان بني هاشم بود او [فاطمه بنت اسد] اولين زن هاشميه اي بود که فرزندي هاشمي به دنيا آورد و حضرت علي عليه السلام از حيث نسب نزديک ترين خلفاء به پيامبر صلي الله عليه و آله بود و پسر عمو و همسر برترين دختر پيامبر صلي الله عليه و آله بود.

محاضرة الاوائل ومسامرة الاواخر، ص79

با دقت در کلام بسنوی نیز چند نکته مستفاد است:

1.از نام های اختصاصی حضرت علی علیه السلام، اسد به معنای شیر می باشد.

2.ولادت آن حضرت در کعبه مکرمه اتفاق افتاده است.

3.حضرت علی علیه السلام از بزرگان بنی هاشم و از پدر و مادری هاشمی به دنیا آمده است.

4.حضرت علی علیه السلام از حیث نسب نزدیک ترین افراد به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و داماد آن حضرت می باشد.

 

  

  

19. شبلنجي:

مؤمن بن حسن شبلنجی شافعی نیز در نورالابصار چنین می نویسد:

ولد رضي الله عنه بمکة داخل البيت الحرام علي قول يوم الجمعة ثالث عشر رجب الحرام سنة ثلاثين من عام الفيل قبل الهجرة بثلاث وعشرين سنة.

او [حضرت علي عليه السلام] داخل خانه کعبه بنابر قولي روز جمعه سيزدهم رجب سال سي ام عام الفيل، بيست و سه سال قبل از هجرت به به دنيا آمد.

نور الابصار، ص158

 

  

 

  

20. خواجه نصر الله هندی:

خواجه نصر الله هندی نیز بر ولادت آن حضرت در کعبه تصریح دادر چنان چه می نویسد:

والمشهور فی ولادة الأمیر عندنا هو أن أهل الجاهلیة کانت عاداتهم أن یفتحوا باب الکعبة فی یوم الخامس عشر من رجب ویدخلونها للزیارة، فممن دخل فاطمة، فوافقت الولادة ذلک الیوم.

مشهور در ولادت امیر المومنین در نزد ما (اهل سنت) آن است که از عادات اهل جاهلیت آن بود که در کعبه را در روز پانزدهم رجب باز می کردند و برای زیارت وارد آن می شدند و فاطمه بنت اسد از کسانی بود که وارد شدند و در آن روز وضع حمل کردند …..

السیوف المشرقة ومختصر الصواقع المحرقة،ص204

 

  

 

  

21. عبد العزیز دهلوی:

همچنین عبد العزیز دهلوی نیز از جمله ی افرادی است که به ولادت امیر المؤمنین علیه السلام در کعبه تصریح کرده است:

والصحیح فی ذلک أن عادة الجاهلیة أن یفتح باب الکعبة فی الیوم الخامس عشر من رجب ویدخلون جمیعهم للزیارة وکانت العادة أن النساء یدخلن قبل الرجال بیوم أو یومین وقد کانت فاطمة قریبة الوضع فاتفق أن ولدت هناک لما أصابها من شدة المزاحمة والمجاذبة.

صحیح آن است که عادت اهل جاهلیت آن بود که در روز پانزده رجب در کعبه را باز می کردند همه ی آنان برای زیارت داخل می شدند و عادت زنان بود که یک یا دو روز قبل از مردان وارد شوند و فاطمه بنت اسد نزدیک به زمان وضع حمل بود و اتفاق شده که به دلیل شلوغی آن جا وضع حمل کرد …..

مختصر التحفة الاثنی عشریة،ص48

 

     

 

     

22. ولی الله دهلوی:

دهلوی نیز از جمله علمای بزرگ و مشهور اهل سنت، پیرامون ولادت آن حضرت در کعبه چنین می نویسد:

و از مناقب وی رضی الله عنه که در حین ولادت او ظاهر شد یکی آن است که در جوف کعبه معظمه تولد یافت.

إزالة الخفاء عن خلافة الخلفاء، ج 4 ص 262

 

  

 

  

 

        23.جنابي

       ابو مصطفي جنابي از علماي قرن دهم اهل سنت پيرامون ولادت اميرالمؤمنين سلام الله عليه چنين مي نويسد:

       ويقال کانت ولادته في داخل الکعبة.

      و گفته شده که ولادت او [حضرت علي بن ابي طالب سلام الله عليهما] در کعبه بوده است.

      البحر الزخار والعيلم التيار للجنابي (متوفاي 999 هـ)، ص 255، مخطوط.

 

  

  

24. صالح الغامدي

    صالح بن عبد الله الغامدي از علماي معاصر سلفي نيز پيرامون اميرالمؤمنين سلام الله عليه و ولادت ايشان چنين مي نويسد:

     أمه فاطمة بنت أسد بن هاشم بن عبد مناف. ولدته في جوف الکعبة وهي أول هاشمية ولدت لهاشمي.

    مادرش فاطمه دختر اسد فرزند هاشم فرزند عبد مناف است. او [اميرالمؤمنين سلام الله عليه] را داخل کعبه به دنيا آورد و ايشان اول زني از بني هاشم بود که يک هاشمي را به دنيا آورد.

     الاکتفاء في اخبار الخلفاء، ج 1 ص 480

 

  

 

   

       25 . عباس محمود عقاد

      وي که يکي از نويسندگان معاصر اهل سنت مي باشد، پيرامون ولادت اميرالمؤمنين سلام الله عليه چنين مي نويسد:

      ولد علي في داخل الکعبة.

      [حضرت] علي [سلام الله عليه] در داخل کعبه به دنيا آمد.

      عبقرية الإمام علي، ص 43

    

     

 

معاصرین اهل سنت:

علماء، بزرگان و معاصرین اهل سنت نیز به ولادت آن حضرت در کعبه اشاره کرده اند که از باب نمونه به چند مورد بسنده می شود:

26.محمد عمر سربازي:

وی که از علمای بزرگ اهل سنت در منطقه بلوچستان و از بزرگان منطقه کوه ون بود، پیرامون این فضیلت حضرت می نویسد:

حضرت علي المرتضي رضي الله عنه که عمو زاد جناب رسول اکرم صلي الله عليه وسلم بود که در روز 13 رجب و بنابر روايت امام جعفر صادق رضي الله عنه در هفتم شعبان قبل از هجرت به 23 سال در بيت الحرام متولد شد.

پرسش و پاسخ هاي ارزشمند براي جوانان، ص 104

نکته: البته قول هفتم شعبان خلاف مشهور است.

 

     

     

27. مصطفی سباعی:

وی که از مولفین معاصر اهل سنت می باشد، در کتابی تحت عنوان ” زندگانی حضرت علی رضی الله عنه” که بر اساس منابع اهل سنت نوشته است، پیرامون ولادت آن حضرت چنین می نویسد:

سی و دو سال بعد از تولد رسول خدا صلی الله علیه و سلم در کعبه به دنیا آمد.

زندگانی حضرت علی رضی الله عنه، ص 8

 

  

  

 

  

  

28. سیف الله مدرس گرجی:

او نیز یکی دیگر از مؤلفین معاصر اهل سنت در کتابی به نام مختصری از باور های اهل سنت پیرامون ولادت حضرت علی سلام الله علیه در کعبه چنین می نویسد:

در 13 رجب سی سال پس از تولد پیامبر (601 میلادی) در مکه و در خانه خدا بدنیا آمد.

مختصری از باور های اهل سنت، ص 98

 

  

  

   

29. محمد حسيب قادري:

وی نیز از علما و نویسندگان معاصر اهل سنت است که اصل کتاب وی به زبان اردو می باشد که ترجمه متن وی چنین است:

ولادت با سعادت

حضرت سيدنا علي المرتضي رضي الله عنه 23 سال بعد از تولد حضور نبي کريم به دنيا آمد به اين ترتيب حضرت علي رضي الله عنه از لحاظ سني 23 سال از حضور نبي کريم کوچک تر بود. حضرت علي رضي الله عنه در خانه کعبه به دنيا آمد. هنگام تولد حضرت علي رضي الله عنه نبي کريم آب دهان خود را در دهان حضرت علي رضي الله عنه ريخت واسم علي را خود ايشان انتخاب کرد. وقتي که حضور نبي کريم صلي الله عليه وسلم اعلان نبوت کرد سن حضرت علي رضي الله عنه ده سال بود.

سيرت حضرت سيدنا علي المرتضي رضي الله عنه، ص27

  

  

   

   

30.عبدالرحمن محبی:

در کتاب فضائل حج که نوشته مولوی محمد زکریا و با ترجمه عبدالرحمن محبی و تقریظ مولوی عبدالحمید به چاپ رسیده است، در پاورقی به نقل از علمای شیعه و سنی می نویسد که ولادت حضرت علی سلام الله علیه در کعبه محقق شده است:

که بسیاری از علماء شیعه و سنی ولادت مبارک حضرت علی رضی الله عنه را در جوف کعبه ذکر کرده اند.

فضائل حج، ص 112

 

  

  

  

  

نتیجه:

ولادت با سعادت مولای متقیان، أمیرمؤمنان، صدیق اکبر، فاروق اعظم، اسد الله الغالب، حضرت علی بن أبی طالب سلام الله علیه در کعبه معظمه اتفاق افتاده است و طبق تصریحات علمای اهل سنت که به ذکر بیش از بیست و پنج مورد اشاره شد، مسأله ای مسلم و غیر قابل انکار و همچنین این مطلب روشن شد که ولادت در کعبه تنها فضیلتی است که فقط وجود مقدس حضرت علی سلام الله علیه به این افتخار نایل و هیچ کسی در این مسأله با آن حضرت شریک نیست.

 

 

موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف