حیوانات خانگی؛ دوست داشتنی‌هایی که تا یک دهه‌های پیش شامل پرندگان تزیینی و ماهی‌های آکواریومی می‌شدند، اما چند سالی است که به لطف رواج سبک زندگی غربی، در جامعه ایرانی به وفور مشاهده می‌شوند. با توجه به ضریب نفوذ رسانه‌ها و صد البته تلاش سلبریتی‌ها، امروزه انواع ماهی‌ها و پرندگان کوچک، جای خود را با سگ و حیوانات عجیب و غریب عوض کرده‌اند.

نگهداری از حیوانات خانگی خاص (مار، ببر و …)، در زندگی های آپارتمانی و شهری ما، خارج از مرزهای فرهنگ ایرانی-اسلامی است. در واقع این مُد تقلیدی، از سبک زندگی غربی برگرفته شده که برای برخی پُز اجتماعی و برای برخی دیگر برطرف کننده خلاهای عاطفی محسوب می‌شود. متاسفانه این تقلید، بیش از همه دامن زندگی سلبریتی ها را گرفته است، کسانی که توقع می‌رود ترویج دهنده و صیانت کننده از فرهنگ اصیل ایرانی باشند.

درباره نگهداری حیوانات، معمولا دو علامت سوال وجود دارد: اول اینکه بحث بهداشت چه جایگاهی در این تعامل دارد؟ و دوم آنکه آیا این حیوانات با سلامت روانی افراد ارتباط خاصی دارند؟
برخی از روانشناسان به نقش مثبت حیوانات خانگی در ایفای نوعی “کاتالیزور اجتماعی” برای افرادی که دارای انزوا و گوشه گیری اجتماعی هستند، اشاره می کنند اما درباره سلبیریتی ها این سوال مطرح است که آیا بازیگران با انزوای اجتماعی و بیماری های روحی-روانی اینچنینی روبرو هستند که چنین گرایش‌هایی را داشته و آن را بعنوان یک پز اجتماعی در فضای مجازی، اطلاع رسانی می‌کنند؟

در این زمینه مطالعات جديد نشان می‌دهد كه نگهداری حیوانات در خانه باعث افزايش خطر مشكلات ذهنی و روانی، مانند شيزوفرنی و اختلال دو قطبی، می شوند.(1) این موضوع برای بازیگرانی که فراتر از پُزهای اجتماعی، وابستگی روحی شدید به حیوانات خانگی پیدا کرده اند زمانی  بغرنج می شود که این حیوانات عمر کوتاه خود را سپری کرده و با مرگ، شوک بزرگی به صاحب خود وارد می‌کنند.

از سوی دیگر، مسئله بهداشت و سلامت جسمی در  تعامل با حیوانات موضوعی است که تقریبا کمترین اختلاف نظر درباره آن وجود داشته و تهدید بالقوه آن بارها تذکر داده شده و تهدید بالفعل این ارتباط نیز در به خدشه انداختن سلامت و بهداشت افراد بسیاری دیده شده است.
دکتر “کيت استنسک” محقق دانشگاه ايالتی کانزاس در این باره می گوید: تحقيقات نشان می ‌دهد که تقريبا تمام کساني که سگ دارند با سگ‌شان غذا می ‌خورند، قدم می‌زنند و بيش از نيمی از آن‌ها به اين حيوان اجازه می‌دهند که روی تختخواب‌شان بخوابد. باید توجه داشت که برخی از این حیوانات دارای زنجیره‌های باکتریایی هستند که هم در حیوان و هم صاحب آن قابل مشاهده است. “هاری"، “لیشمانیوز جلدی"، “کیست هیداتیک"، “بیماری های انگلی"، “کک” و انواع کرم‌ها بخشی از بیماری های قابل انتقال از سگ به حیوان محسوب می شود.(2)

نگهداری حیوانات از نگاه اسلام

چهارچوب و شرایط نگهداری از حیوانات خانگی در اسلام کاملا مشخص است که متاسفانه این اصول درباره‌ی برخی حیوانات به  ویژه گربه، رعایت نمی شود چه برسد به سگ که منع عمومی درباره نگهداری از آن وجود دارد. نگه داشتن حیوانات در خانه های چنده ده متری و در مجتمع های مسکونی پُر تعداد، علاوه بر اینکه حقوق شهروندی، نظم اجتماعی و بهداشت عمومی را خدشه‌دار می کند ناقض حقوق حیوانات نیز محسوب می‌شود.

تغییر الگوی سبک زندگی سلبریتی‌ها

سبک رفتاری سلبریتی ها در تعامل با این حیوانات و ترویج این نوع زندگی، با فرهنگ ایرانی فاصله بسیار داشته و متاثر از سبک زندگی غربی است. در واقع  وقتی مزایای نگهداری از حیوانات جای خود را با قوانین مُدزدگی و خودنمایی عوض می‌کند، بار منفی آن بیش از پیش مشاهده می‌شود.
متاسفانه سلبریتی‌ها به ویژه هنرمندان، برای افزایش این مُدگرایی، به نوبه‌ی خود رسانه شده‌اند و هرچه پیش می رویم با حاشیه‌های بیشتری در این رابطه  مواجه می شویم.

اکبر عبدی و رفتار عجیب با سگ

اگر بخواهیم از چند بازیگر نام ببریم که محبوبیت فراگیری در میان اقشار مختلف جامعه دارند، قطعا اکبر عبدی یکی از آنان است. او چند سالی است که با حاشیه های عجیب و غریبی  خبرساز می‌شود که آخرین آن کلیپی مربوط به بوسه‌های مستمر وی با سگ خانگی‌اش بود.

در این کلیپ فراتر از رفتار عجیب عبدی یا یک سگ؛ دیالوگ‌های او با “سنجد” هم قابل توجه است. او به سگش می گوید: سنجد، سفارش ما را به خدا بکن، به هممون رحم کنه. خب؟” سپس سگ را می‌بوسد و می گوید: “دوست داشتن واقعی بدون هیچ توقعی".
این طرز رفتار و بیان این قبیل دیالوگ‌ها، نه تنها نشان از خلا عاطفی و گرایش به حیوانات خانگی، بلکه ضعف در اندیشه و آگاهی نسبت به چرایی نگهداری از حیوانات و بایدها و نبایدهای این روال دارد.

گربه هانیه توسلی و خبر مرگش!

چندی قبل‌تر، مرگ گربه “هانی توسلی” و پست ایسنتاگرامی او در این باره حاشیه ‌های بسیاری را به دنبال داشت. توسلی با انتشار عکس “نغمه” در اینستاگرام خود نوشت: “بخواب مامان جان. بخواب تنها دلخوشيم. بخواب شيرين عسلم. منو ببخش. ديگه آرزويى ندارم. ديگه هيچى نمى خوام از خدا. ديگه بى حس شدم. ديگه تموم شدم. فقط منتظرم كه زودتر بيام پيشت. همين.”

پس از اشتراک این پست، موج کامنت‌های انتقادیِ کاربران به صفحه شخصی این بازیگر شدت گرفت، تا جایی که  او مجبور به مسدودسازی کامنت گذاری در صفحه‌ی خود شد.

اما این حواشی با واکنش‌های بسیاری همراه شد، واکنش‌های طنز و جدی که نشان می دهد این نوع تعلقِ خاطر و رفتار با حیوانات، از مختصات مد وارداتی بوده و با فرهنگ اصیل ایرانی فاصله زیادی دارد، از جمله این واکنش ها که بسیار به اشتراک گذاشته شد با محتوای عکس زیر بود:

عکس های پر حرف و حاشیه

نمونه‌های بالا، دو مورد از حاشیه‌سازترین مواردی بودند که اخیرا سر و صدای زیادی به پا کرد. اما این قبیل رفتارها، تنها نمونه‌ از رفتار سلبریتی ها نیست بلکه در فضای مجازی بسیار است مواردی اینچنینی و به اشتراک‌گذاری تصاویر و کپشن‌های مربوط به زندگی با حیوانات عجیب و غریب‌تر از سگ. در ادامه به برخی از این تصاویر اشاره می‌کنیم:

پیش به سوی انحطاط اخلاقی غرب!

سگ جزو اولین حیواناتی است که به دست انسان اهلی و در زندگی آنها وارد شده است. روند حضور این حیوان در کنار انسان بعنوان سگ نگهبان و شکاری تبدیل به عضویت در خانواده چون یک فرزند شد که حق الارث هم می برد! در ادامه‌ی روند تعامل انسان با سگ، به عنوان یک عضو خانواده متوقف نشده و در چند شهر کوچک آمریکا سگی موفق شدد بعنوان شهردار انتخاب شود. اما رویکرد انحطاط اخلاق در غرب باز هم روی اصول فراتری پا گذاشت و ازدواج با حیوانات و برقراری رابطه جنسی با آنها دارای قوانین خاصی شد.

حائز اهمیت آن که این شهروندان جدید (سگ‌ها و حتی گربه‌ها) در کشورهای در اروپا و آمریکا دارای قبرستان، بیمارستان، شهر، کلینیک، هتل و پرستار ویژه می باشند؛ این نمونه ها برای شما آشنا نیستند؟ آیا درگذر از محله‌های خاصی از تهران و برخی کلان شهرها با چنین مواردی روبرو نشده اید؟ امروزه رشد “پت شاپ‌ها” و کلینک های حیوانات در  برخی کلانشهر ها کاملا محسوس است.

کلام آخر

در فرهنگ اسلامی، پیش از این توصیه هایی در رابطه با نگهداری از حیوانات و حفظ حقوق و محبت به آنها داشته‌ایم، نکاتی که مُخل کرامت انسانی، نظم اجتماعی و حقوق شهروندی در جامعه نیست اما جای این سوال را پیش می‌آورد که براستی چرا این مُد، همگام با سبک زندگی غربی و با همان شکل در حال ترویج است؟ و آیا انحطاط سبک زندگی در تعامل یا حیوانات رنگ و بوی غربی‌تری به خود خواهد گرفت؟   
متاسفانه با این فرهنگ تقلیدی و رشد روز افزون آن و با دست‌فرمان سلبریتی‌ها که انگاره سازی‌های رسانه‌های خارجی نیز با آن همگام است، تصور چنین روزهایی در قشری خاص دور از انتظار نخواهد بود.


پی نوشت:
1- نگهداری از حيوانات خانگی باعث ايجاد بيماری های روانی می شود، مهر، 1394
2-  چرا سگ بازی در جامعه مد شده است؟، مهر،1394

تبیان