اقتصاد مقاومتی صرفا نسخه ای برای شرایط و مقطع فعلی نیست. این الگو قابلیت اجرا در بلندمدت و حل مشکلات ساختاری اقتصاد ایران را داراست: «[اقتصاد مقاومتی] مربوط به وضع کنونی و شرایط کنونی کشور نیست، این یک تدبیر بلندمدت برای اقتصاد کشور است؛ می تواند اهداف نظام جمهوری اسلامی را در زمینه ی مسائل اقتصادی برآورده کند؛ می تواند مشکلات را برطرف کند؛ درعین حال پویا هم هست؛ یعنی ما این سیاست ها را به صورت یک چهارچوب بسته و متحجر ندیده ایم، قابل تکمیل است، قابل انطباق با شرایط گوناگونی است که ممکن است در هر برهه ای از زمان پیش بیاید؛ و عملاً اقتصاد کشور را به حالت “انعطاف پذیری” می رساند.

 

 

 

اقتصاد مقاومتی به عنوان «یک الگوی اقتصادی بومی و علمی برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی» در صورت عملیاتی شدن در کشور چند هدف مهم و استراتژیک را پوشش می دهد. با پیاده سازی این الگو ۴ هدفِ «غلبه بر همه ی مشکلات اقتصادی»، «شکست و عقب نشینی دشمن در جنگ اقتصادی تمام عیار علیه ملت»، «تحققِ اقتصادی متکی به دانش و فناوری، عدالت بنیان، درون زا و برون گرا، پویا و پیشرو» ضمنِ «حفظ دستاوردهای کشور در زمینه های مختلف و تداوم پیشرفت و تحقق آرمان ها و اصول قانون اساسی و سند چشم انداز بیست ساله»[1] به دست می آید. این ۴ هدف نه تنها شعاری نیستند؛ بلکه اهدافی کاملا قابل تحقق و در دسترس هستند. با نگاهی به ابعاد این الگو می توان مولفه های مهم و اساسی «اتکاء به دانش و فناوری»، «عدالت بُنیان بودن»، «درون زا و بُرون گرا بودن» و «پویایی و پیشرو بودن» را مورد اشاره قرار داد. هر یک از این مولفه ها جامعیت، انسجام و کارآمدی این «نسخه» ی اقتصادی را افزایش داده و زمینه ساز دستیابی به اهدافِ کلان می شوند.

۱.اقتصاد دانش بُنیان

دانش محوری و شکل دِهیِ اقتصاد دانش بنیان براساس محاسبه ای دقیق و مبتنی بر «واقعیت» های کشور مطرح شده است. وجود نیروهای انسانی متخصص و شرکت های دانش بنیان از جمله ی این واقعیت هاست: «بیش از ۳۱ درصد جوان داریم؛ ۲۵ برابرِ اول انقلاب دانشجو داریم… ده میلیون دانش آموخته ی دانشگاه ها داریم؛ شصت وپنج هزار عضو هیئت علمی داریم که بیش از ده برابر آن چیزی است که در اول انقلاب وجود داشت؛ پنج هزار شرکت دانش بنیان داریم که الان هفده هزار متخصص و فعال در این شرکت ها مشغول کارند.»[2] شرکت های دانش بُنیان با اتکاء به ظرفیتِ عظیم نیروی انسانی متخصص می توانند در زمینه های گوناگون فعال شده و به نقش آفرینیِ اساسی در اقتصاد کشور بپردازند: «بنده روی این شرکت های دانش بنیان تکیه می کنم… شرکت های دانش بنیان هم فقط مخصوص صنعت نیست؛ در صنعت، در کشاورزی، در خدمات، در نیازسنجی؛ جمع بشوند، نگاه کنند ببینند بنگاه های گوناگون اقتصادی به چه چیزهایی نیاز دارند، کمبودهایشان کجا است، این را به آنها ارائه بدهند.»[3]

۲.عدالت: مهم ترین شاخص

از جمله نقاط تمایز الگوی اقتصاد مقاومتی از دیگر الگوهای اقتصادی توجه آن به موضوع «عدالت» به عنوان «مهم ترین شاخص» است: «از همه ی این شاخص ها مهم تر، شاخص کلیدی و مهم عدالت اجتماعی است. یعنی ما رونق اقتصادی کشور را بدون تأمین عدالت اجتماعی به هیچ وجه قبول نداریم و معتقد به آن نیستیم. کشورهایی هستند که شاخص هایشان خیلی خوب است، مطلوب است، رشد اقتصادیشان خیلی بالا است؛ لکن تبعیض، اختلاف طبقاتی، نبود عدالت در آن کشورها محسوس است؛ ما این را به هیچ وجه منطبق با خواست اسلام و اهداف جمهوری اسلامی نمی دانیم.»[4] توجه به عدالت به عنوان اصلی بنیادین اساسا نقطه ی تمایز نظام اسلامی با نظام سرمایه داری هم محسوب می شود: «نظام ما، نظام سرمایه داری نیست. نظام سرمایه داری، به جمعِ ثروت، به رونق اقتصادی و به مجموع در آمد ملی نگاه می کند و برایش مهم نیست که این ثروتْ چگونه به دست می آید، به دست کی می آید و چند درصد از مردم، چگونه از آن استفاده می کنند… نظام اسلامی، این گونه نیست. نظام اسلامی می فرماید: «بالعدل قامت السموات والارض.» اصل، عدالت است.»[5]

۳.درون زایی و بُرون گرایی

درون زایی و بُرون گرایی در صحنه ی عمل علاوه بر جوشش استعدادها و توانمندی های داخلی، باعث «تعامل قدرت مندانه» ی اقتصاد کشور با اقتصاد دیگر کشورها نیز می شود: «این اقتصاد درون زا است. درون زا است یعنی چه؟ یعنی از دل ظرفیّت های خود کشور ما و خود مردم ما می جوشد؛ رشد این نهال و این درخت، متّکی است به امکانات کشور خودمان؛ درون زا به این معنا است. امّا درعین حال درون گرا نیست؛ یعنی این اقتصاد مقاومتی، به این معنا نیست که ما اقتصاد خودمان را محصور می کنیم و محدود می کنیم در خود کشور؛ نه، درون زا است، امّا برون گرا است؛ با اقتصادهای جهانی تعامل دارد، با اقتصادهای کشورهای دیگر با قدرت مواجه می شود.»[6] نتیجه ی این اتکاء به ظرفیت های مردمی و امکانات داخلی کشور در مسیر رشد درون زای اقتصادی این است که تکانه های بین المللی نمی تواند بر این اقتصاد تأثیرِ مخرب بگذارد: «اقتصاد مقاومتی اقتصاد درون زا است، اقتصادی است که در داخل پایه های مستحکمی دارد که تکانه های بین المللی و جهانی و اقتصادی آن را از جا درنمی برد.»[7]

۴.پویایی و پیشرو بودن

اقتصاد مقاومتی صرفا نسخه ای برای شرایط و مقطع فعلی نیست. این الگو قابلیت اجرا در بلندمدت و حل مشکلات ساختاری اقتصاد ایران را داراست: «[اقتصاد مقاومتی] مربوط به وضع کنونی و شرایط کنونی کشور نیست، این یک تدبیر بلندمدت برای اقتصاد کشور است؛ می تواند اهداف نظام جمهوری اسلامی را در زمینه ی مسائل اقتصادی برآورده کند؛ می تواند مشکلات را برطرف کند؛ درعین حال پویا هم هست؛ یعنی ما این سیاست ها را به صورت یک چهارچوب بسته و متحجر ندیده ایم، قابل تکمیل است، قابل انطباق با شرایط گوناگونی است که ممکن است در هر برهه ای از زمان پیش بیاید؛ و عملاً اقتصاد کشور را به حالت “انعطاف پذیری” می رساند.»[8] در جمع بندی موضوع توجه به این نکته نیز مهم است که اقتصاد مقاومتی به عنوان الگویی بومی و ایرانی- اسلامی در حوزه ی اقتصاد قابلیت حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم را دارد به شرط آنکه نخبگان، کارگزاران و مدیران کشور «مسیر غربی» یا «مسیر شرقی» را راه پیشرفت ندانسته و مسیر مبتنی بر اصول و نیازهای ایران اسلامی را برای حل مشکلات در پیش گیرند: «مسیرِ پیشرفت، مسیر غربی نیست، مسیر منسوخ و برافتاده ی اردوگاه شرقِ قدیم هم نیست. بحران هائی که در غرب اتفاق افتاده است، همه پیش روی ماست، می دانیم که این بحرا ن ها گریبان گیر هر کشوری خواهد شد که از آن مسیر حرکت کند. پس ما بایستی مسیرِ مشخصِ ایرانی- اسلامی خودمان را در پیش بگیریم.»[9]

منبع : دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی سید علی خامنه ای 

پی نوشت

[1] (۱۳۹۲/۱۱/۲۹)

[2] (۱۳۹۲/۱۲/۲۰)

[3] (۱۳۹۳/۱۱/۲۹)

[4] (۱۳۹۲/۱۲/۲۰)

[5] (۱۳۷۶/۰۵/۱۲)

[6] (۱۳۹۳/۰۱/۰۱)

[7] (۱۳۹۴/۰۷/۲۲)

[8] (۱۳۹۲/۱۲/۲۰)

[9] (۱۳۸۷/۰۲/۱۴)