روى اين اساس هر نوع تكريم و تعظيمى كه از اعتقاد به قداست و طهارت آنها از گناه، و اخلاص و عشق آنان به كسب رضاى حق، و فداكارى و جانبازى آنان در گسترش آيين او، مايه بگيرد، در حقيقت تعظيم خدا و عشق به او است و اگر آنان را دوست مى ‏داريم و احترام مى‏ گذاريم از اين نظر است كه آنان خدا را دوست داشته و به او عشق مى‏ ورزيدند، و خدا نيز آنها را دوست مى ‏داشت.
قرآن اين حقيقت عرفانى را در آيه‏ اى بازگو مى‏ كند و مى ‏فرمايد:
     «قل ان كنتم تحبون الله فاتبعونى يحببكم الله و يغفرلكم ذنوبكم و الله غفور رحيم» (آل عمران /31).
     «اگر خدا را دوست مى ‏داريد از من پيروى كنيد (در اين موقع) خدا شما را دوست مى‏ دارد و گناهان شما را مى ‏بخشد و خدا بخشايشگر و رحيم است».
    در اين آيه ، مهر به خدا علت پيروى از پيامبر گرامى (ص) معرفى گرديده به گونه‏اى كه گواه مدعيان دوستداران خدا، پيروى از رسول گرامى اعلام شده است، و نكته آن همان است كه يادآورى شد كه هر نوع گرايش به پيامبران از نظر گفتار و رفتار و اظهار مهر و مودت به شخص و مقام آنان، در حقيقت اظهار علاقه به مقام ربوبى است و همگى از يك عشق ريشه‏ دار به خدا سرچشمه مى ‏گيرد.
     در تكريم پيامبر گرامى همين بس كه قرآن يك رشته از افعال خدا را در عين انتساب به خود، به رسول گرامى نيز نسبت داده واز هر دو با هم يك جا نام مى‏ برد و مى‏ فرمايد:
     «ولو انهم رضوا ما اتيهم الله و رسوله و قالوا حسبنا الله سيوتينا الله من فضله و رسوله انا الى الله راغبون» (توبه /59).
     «اگر آنان به آنچه كه خدا و پيامبر او داده راضى گردند و بگويند خدا ما را كافى است، خدا از كرمش و پيامبر او به ما مى‏دهند ما به سوى خدا توجه داريم».
     در حالى كه شعار هر مسلمان همان طورى كه در آيه ياد شده وارد شده است، جمله «حسبنا الله» است مع الوصف در همين آيه، خدا به اندازه‏ اى به پيامبر خود احترام مى‏ گذارد كه نام او را در كنار نام خود آورده و فعل واحد را به هر دو نسبت مى ‏دهد و مى ‏فرمايد:
1- «سيوتينا الله من فضله و رسوله».
2- «ما اتيهم الله و رسوله».
     عين همين مطلب در آيه ياد شده در زير نيز منعكس است:
     «يحلفون بالله لكم ليرضوكم و الله و رسوله احق ان يرضوه ان كانوا مؤمنين» (توبه /62):
     سوگند ياد مى‏كنند كه شماها را راضى سازند كه خدا و پيامبر او شايسته ‏ترند كه آنان را راضى سازند».
     جمله «والله و رسول احق ان يرضوه» آن چنان عظمت رسول گرامى (ص) را ترسيم مى‏ كند كه رضايت او را در كنار رضايت خدا قرار مى‏ دهد .
2- «و ما نقموا الا ان اغنيهم الله و رسوله من فضله (توبه /74):

     آنان فقط از اين انتقام مى‏گيرند كه خدا و پيامبر او (آنها را) از كرمش بى نياز ساخته‏ اند».
     چه احترامى بالاتر از اين كه «اغناء» و «بى نياز كردن» كه فعل خدا است، به پيامبر خود نيز نسبت مى‏ دهد و او را نيز مايه بى نياز شدن مردم معرفى كرده و مى ‏فرمايد:
     «ان اغنيهم الله و رسوله»
    اين نوع از نسبتها در عين واقعيت و صحت، يك نوع ارج گذارى بر پيامبر (ص) است .
    «و سيرى الله عملكم و رسوله ثم تردون الى عالم الغيب و الشهادة فينبئكم بما كنتم تعملون» (توبه /94).
     «خدا و رسول او اعمال شما را مى‏ بينند و سپس به سوى كسى كه از آشكار و پنهان آگاه است باز گردانيده مى ‏شود و از آنچه انجام مى‏ دهيد شما را با خبر مى‏كند».
     «و لما را المؤمنون الاحزاب قالوا هذا ما و عدنا الله و رسوله و صدق الله و رسوله و ما زادهم الا ايماناً و تسليماً» (احزاب /22).
     «آنگاه كه افراد، «احزاب» را ديدند گفتند كه اين همان است كه خدا و پيامبر او به ما وعده داده، خدا و پيامبر او راست گفته‏ اند و اين كار (تلاقى با احزاب) جز ايمان و تسليم، چيزى بر آنها نيفزود».
     اين آيات در عين حقيقت و درست بودن نشانه عظمت و قداست رسول خدا است، و بيانگر آن است كه شايسته است كه فعل واحدى به هر دو (خدا و رسول) نسبت داده شود، هر چند نسبت آن به خدا، به صورت استقلالى و به پيامبر او به صورت اكتسابى و وابستگى است.
     شيوه معاشرت بيانگر پايه ايمان است: اگر قرآن به تكريم و تعظيم پيامبر دعوت مى‏ كند، به خاطر اين است كه شيوه معاشرت فردى با فرد ديگر نشانه پايه عقيده و ايمان او به عظمت و موقعيت طرف است .
درست است كه پيامبر گرامى در زندگى  وارسته بود، و از تظاهر به مناصب سياسى و قضائى و نظامى خوددارى مى‏ كرد و با ياران خود «حلقه وار» بدون اينكه مجلس صدر و ذيل پيدا كند، مى ‏نشست، ولى اين كار نبايد سبب شود كه مسلمانان در معاشرت خود،موقعيت او را ناديده بگيرند، و آداب و مراسم شايسته به مقام پيامبر را رعايت نكنند.

منبع: تفسير منشور جاويد، آيت الله سبحانى، ج 167/6 - 192

صفحات: 1· 2