حق نماز از منظر امام سجاد علیه السلام چیست؟

هیچ وسیله ای مستحکم ‌تر و دائمى ‌تر از نماز براى ارتباط میان انسان با خدا نیست، خداوند در قرآن می ‌فرماید: برای یاد من و ذکر من نماز بپادارید، «اقم الصلوة لذکری»، ناآشناترین انسان ‌ها رابطه خود را با خدا به وسیله نماز آغاز مى‌ کنند و برجسته ‌ترین اولیاى خدا نیز بهشت خلوت انس خود با محبوب را در نماز مى جویند.

مرغ مألوف که با خانه خدا انس گرفت

گر به سنگش بزنی جای دگر می‌ نرود_^سعدی

عیب یاب نماز

جایگاه و اهمیت نماز، شرایط، آثار و کارکردهای آن بر همگان واضح است و هر کس بنا بر اعتقادات و باورهای خود به گونه ‌ای با نماز ارتباط برقرار می ‌سازد و این واجب الهی را اقامه می ‌کند، اما اینکه چگونه می ‌توان با نماز انس گرفت و با اشتیاق و علاقه وافر آن را اقامه کرد، پرسشی است که برای بسیاری از نمازگزاران نیز لاینحل مانده است؛ زیرا با وجود جایگاه والا و توصیف‌ های بلندی که پیرامون نماز در آموزه ‌های دینی ارائه شده است، اقامه این فریضه چه بسا به صورت تکراری و کلیشه‌ ای در آمده و آن ‌گونه که بایسته و شایسته مقام آن است، به قداست و اهمیت آن توجه نمی ‌شود.

تقویت خداباوری و دلدادگی

همه ما آفریده خدا هستیم و بنده او، خدایی که تار و پود وجود ما را با لطف و عنایت خود به هم پیوند زده و بند بند وجودمان را با کرَم خویش آراسته است، خدایی که برای زندگی بهتر بندگان خود عجایب و شگفتی های فراوانی در زمین و آسمان تعبیه کرده که با مرور زمان، یافته ‌های دانشمندان، عظمت خالق و عجز و کوچکی انسان را بیش از پیش نمایان می ‌سازد. نیز شگفتی ‌هایی که در بدن و خلقت خاکی انسان تعبیه شده که اگر بشر دو پا بخواهد نسخه ‌ای مشابه آن بسازد، نیازمند تجهیزات و فضایی گسترده و با صرف هزینه ‌های هنگفتی است که به فرض موفقیت، قطعاً بسیاری از کارکردها و مؤلفه‌ های آن نسخه اصلی را نیز دارا نخواهد بود، شگفتی ‌هایی که در زمین و آسمان و دریا و خشکی حیرت و تعجب همگان را برانگیخته است.

وقتی انسان به این عظمت ها بنگرد، به حقارت و ناچیزی خود بیشتر واقف شده، از اینکه خدای بزرگ با تمام عظمت و قدرت و شوکت خود، به او فرصت زندگی و انتخاب و شناخت داده است، جبهه شکر می ‌ساید و محبت و دوستی او را به دل خواهد گرفت و عاشق او خواهد شد. این دلدادگی و عشق و محبت، زمانی بیشتر رخ خواهد داد که بداند خدای قادر متعال با تمام بزرگی و عظمتش، بیشتر از هر کس و هر چیزی به انسان نزدیک بوده و به او عشق می ‌ورزد و منتظر مراجعه انسان و مشتاق شنیدن صدای اوست، چه افتخاری از این بالاتر که خدای مهربان، از میان تمام مخلوقات خود، انسان را برای همنشینی و هم سخنی با خود برگزیده است و فرصت و رخصت خلوت کردن و خواندن او را در هر زمان و مکانی را به او داده است.

خالق با عظمتی که منتظر انسان است و مشتاق شنیدن صدای مناجات او، مگر نه این است که هر عاشقی از خلوت با معشوق و سخن گفتن با او لذت می ‌برد؟ پس ما چگونه عاشقی هستیم که حتی لحظات و دقایقی را برای معشوقش صرف نمی ‌کند و در پیشگاهش به نماز نمی ‌ایستد؟

نمازی که محکم ‌ترین رشته الفت بین بندگان و خداست و تجلی بخش محبت و انس به خدای کریم و لحظه ‌های عاشقی با معبود و محبوبی که همنشینی و قرابت با او با هیچ لذتی همسان نیست، به همین سبب است که سید ساجدان و زینت عابدان، می ‌فرمایند:

حق نماز این است که بدانى نماز، در آمدن به پیشگاه معبود یگانه است و تو در نماز پیش روى او ایستاده ‌اى، پس آنگاه که بر این حقیقت آگاه شدی، سزاوار آنى که در نماز ایستى، ایستادن کسى که خواهنده و ترسنده، بیمناک و امیدوار و مستمند و زارى کننده است و خداى را بزرگ مى ‌دارد. و چه دردناک و تلخ است، وقتی خدایی با آن همه عظمت به سوی ما می ‌آید و مشتاق دیدار و حضور ما بوده، ولی ما از او فاصله می ‌گیریم، چه زیبا می ‌فرماید امام سجاد علیه السلام:

«یَا رَبِّ إِنَّکَ تَدْعُونِی فَأُوَلِّی عَنْکَ وَ تَتَحَبَّبُ إِلَیَّ فَأَتَبَغَّضُ إِلَیْکَ وَ تَتَوَدَّدُ إِلَیَّ فَلا أَقْبَلُ مِنْکَ کَأَنَّ لِیَ التَّطَوُّلَ عَلَیْکَ…»؛

ای پروردگارم تو مرا می ‌خوانی ولی من از تو رو می ‌گردانم و تو با من دوستی می ‌کنی ولی من با تو دشمنی می ‌کنم و تو به من محبت کنی و من نمی ‌پذیرم، گویا من منتی بر تو دارم.

بنابراین یکی از بهترین راهکارهای انس با نماز، شناخت خالق و آشنایی با الطاف و مراحم کریمانه اوست که هر لحظه به سوی انسان روان می ‌سازد و زندگی انسان را در سایه مهر و محبت خود هدایت می ‌کند.

منبع : پیام مقام معظم رهبری به اولین اجلاس سراسری نماز، 16/7/1370