آنچه در زیر می‌آید، دروس “سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم” از جلد دوم «رساله‌ی آموزشی» احکام و مسائل شرعی است که مطابق با فتاوای حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای مدظله‌العالی تهیه، تنظیم و منتشر شده است.  

رشو­ه از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است:
إیاکم و الرشوة فإنها محضُ الکفرِ و لا یشم صاحبُ الرشوة ریحَ الجنة.^(۱)
از رشوه بپرهیزید که کفر خالص است و صاحب رشوه بوى بهشت را استشمام نمی‌­کند.

مبحث اول- حرمت رشوه
حرمت رشوه، فی الجمله از واضحات دین اسلام است که شیعه و سنی به آن معتقد است.
با توجه به تفاوت حکم رشوه در باب قضا و غیر باب قضا، مناسب است هر کدام جداگانه مطرح ­شود.

۱. رشوه در باب قضا (حکم)
رشوه به قاضی به یکی از صورت­‌های زیر است:
الف) رشوه برای صدور حکم به نفع راشی، (۲) چه حکم به حق باشد و چه باطل؛ مثلا راشی می‌گوید:«من نمی‌دانم این خانه ملک کیست، ولی می‌خواهم شما طوری حکم کنی که این خانه مال من بشود.»
ب) رشوه برای صدور حکم حق؛ راشی به قاضی پول می­‌دهد تا هر چه حق است، حکم کند؛ اگرچه به ضرر او باشد.
ج) رشوه برای صدور حکم باطل؛ راشی به قاضی می‌گوید: «این پول را بگیر و حکم باطل را صادر کن»؛ حکمی که هم قاضی و هم راشی می­‌دانند باطل است.
رشوه در هر سه صورت، هم بر راشی و هم بر مرتشی (۳) حرام است.

استثنایی از حرمت رشوه
چنانچه راشی مضطر باشد، رشوه برای او به عنوان ثانوی حرام نیست. فرضا اگر می­داند که تنها با دادن رشوه، به حق مسلم خود می­رسد، در اینجا دادن رشوه جایز است.(گرچه برای گیرنده جایز نیست).

رشوه برای شئون متعلق حکم (نه خود حکم)
اگر برای برخی از شئون قضا، نه اصل قضا و انشاء حکم، رشوه داده شود، مثلا راشی بخواهد حکمش که به حق صادر شده، ابلاغ نشود، یا بعد از آنکه ابلاغ شد، اجراء نشود، یا مثلا با رشوه دهی از قاضی بخواهد که با استفاده از یک مستمسک قانونی، اجرای حکم را به تعویق بیاندازد، مثل تجدید نظرهایی که گاهی بی­‌ضابطه انجام می‌گیرد و پرونده را به مراحل متعدد و چرخه‌های تمام نشدنی می‌­اندازد، در این موارد نیز رشوه حرام است. همچنین رشوه برای فعالیت­‌های قبل از صدور حکم نیز حرام است؛ فرض کنید متهمی به قاضی رشوه دهد تا دلایل اطمینان‌­آور را جمع­‌آوری نکند؛ این رشوه بر حکم نیست، اما رشوه بر مقدماتی است که می‌تواند منتهی به صدور حکم شود. همچنین از آنجا که دادستان و بازپرس به قاضی کمک می­‌کنند تا حقیقت را به درستی تشخیص دهد، فرض کنید اگر راشی به دادستان رشوه دهد تا دلایل جرم را درست تبیین نکند، این هم مشمول حکم رشوه به قاضی است.

صفحات: 1· 2