در ممالك توسعه يافته ، حكومتها براساس تشكيل مجلسين شورا و سنا استوار است. ذليل ترين ملت كسانى هستند كه زير يوغ استبداد بسر مى برند و سرنوشت كشور را به دست يك فرد مى سپارند.

     مشاوره يكى از تعاليم عالى اسلام است. خداى بزرگ به پيامبر دستور مى دهد كه اى محمد صلي الله عليه وآله وسلم «شاورهم فى الامر» در امور اجتماعى و سياسى با ياران و دوستان خود مشاوره بنما.

     پيامبر در بيابان سوزان بدر كه دشمن با نفرات چند برابر و سلاح كوبنده خود، هستى اسلام را تهديد به فنا مى كرد، شوراى جنگى با شكوهى تشكيل داد و رو به مردم كرد و فرمود:

     «نظر و راى خود را درباره نبرد با قريش در اين بيابان ابراز كنيد. آيا صلاح اين است كه پيشروى كنيم و با دشمن روبرو شويم ، يا از اين نقطه به مدينه باز گرديم ؟» افسرى بنام مقداد برخاست و گفت :

     «قلوب ما با توست . ما هرگز سخن بنى اسرائيل را درپاسخ به موسي که آنان را دعوت به جهاد كرد وچنين جوابش ‍ دادندکه: اى موسى ! تو و خدايت برويد. نبرد كنيد ما در اينجا نشسته ايم .ولى ما مى گوييم اي محمد تو و خدايت برويد و جهاد كنيد ما نيز با شما همراهيم .» افسر  ما از پيروى شما سرباز نمى زند. ما هرگز از رو به رو شدن با دشمن نمى ترسيم . شايد در اين راه خدماتى انجام دهيم كه چشم شما را روشن گرداند.»

     سخنان اين دو افسر مورد تاييد سر كرده هاى ديگر نيز قرار گرفت . شور و شعف عجيبى در انجمن افسران و سربازان به وجود آمد. تصميم پيامبر را به پيشروى ، قطعى ساخت . او به وسيله شورا روحيه افسران و قدرت روحى سربازان خود را به دست آورد و فورا دستور حركت صادر نمود.

     او نه در اين مورد، بلكه در موارد ديگر مانند جنگ احد، و خيبر به مشورت پرداخت حركت صادر نمود.(2)

     او نه تنها در اين مورد، بلكه در موارد ديگر مانند جنگ احد، و خيبر به مشورت پرداخت ، و نتايج بزرگى عائد او گرديد.

     جوانان كم تجربه بايد از تجربيات مردان مجرب كه سردى و گرمى روزگار را چشيده بهره مند گردند. ممكن است بر اثر كمى اطلاع ، ما روى كار را ببنيم و از درون آن آگاه نباشيم .

     فتوحات بزرگى كه در دوره خليفه دوم نصيب مسلمانان گرديد روى اصل مشاوره بود. خليفه وقت مشكلات خود را با امير مومنان در ميان مى گذارد و رموز پيروزى و فتح در جنگها را از او مى آموخت .

     وقتى خليفه درباره نبرد با دولت ساسان با على (ع ) مشورت كرد و گفت «اگر اصلاح باشد، خودم نيز در اين جنگ شركت كنم .» امير مومنان در پاسخ وى گفت : «اگر مسلمانان در اين نبرد شكست بخورند وشما نيز در ميان آنها باشيد در اين صورت براى آنها پناهگاهى نخواهد بود، و آنان با شكست روبرو شوند، شما مى توانيد براى آنان كمك بفرستيد و آنان نيز مى توانند از اين نقطه به عنوان يك پناهگاه استفاده كنند.»(3)

پاورقي:

1. تاريخ كامل ابن اثير، ج 2، ص 122 123.
2. ابن هشام ، ج 2، ص 253.
3. نهج البلاغه ، خطبه 130.

رمز پيروزى مردان بزرگ/آية اللّه جعفر سبحانى

صفحات: 1· 2