مسئله این نیست که مرد بر زن چه حق شرعی دارد تا زن تنها در همان محدوده فرمان ببرد، بلکه، موضوع این است که اگر زن یا مرد درخواستی از یکدیگر کردند، اگر هم حق شرعی نبود، این دو بر پایه ی محبّت و عشق و صمیمیت، در خواست یکدیگر را اجابت کنند.

2.عفّت داشتن

دوّمین صفت که اسلام برای زن شایسته ذکر کرده، «عفّت» است. «عفّت در خلوت و جلوت». یعنی، زن در حضور و غیاب همسر باید «عفی» باشد و بود و نبود وی در تعفّف او اثری نگذارد.

وظایف زن

از جمله وظایف زن این است که قبل از آمدن همسر، خود را آماده ی پذیرایی از او کند و هنگام روبرو شدن با وی با تبسّم سلام کند. سپس در حضور او بنشیند، بگوید و بخندد و شادی و نشاط بیافریند.

وظیفه ی مرد هنگام نافرمانی زن

قرآن می فرماید:

«وَاللَّاتِی تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ[3]؛ آنان که از نافرمانیشان بیم دارند موعظه کنید»

کلامی که سر تا پا مهربانی و تلطف باشد را موعظه گویند. «موعظه» باید همچون خورشید از تمام جوانب آن نور و گرمی ببارد و بر اساس دلیل و برهان باشد. روحیه ی افراد مختلف متفاوت است، مثلا در برخورد با زنان باید به استدلال عاطفی و احساسی تکیه کرد و برهان تعقلی محض دراین باره، اثر لازم را ندارد.

چنانکه قرآن هم به دوستی و مهربانی اشاره دارد:

«وَ جَعَلَ بَینَکمْ مَوَّدَةً وَ رَحْمةً»[4]

بنابراین، اگر زن در وظایف خود کوتاهی کند، باید با «موعظه» و برخورد محبّت آمیز او را نسبت به وظایفش آشنا ساخت. یعنی، اگر وارد خانه شدید و همسرتان را با همان لباس آشپزی و گرفتگی و خستگی دیدید، نباید پرخاش کنید و زبان به سرزنش بگشایید. بلکه با ملاطفت و خونسردی و محبّت برخورد کنید، به او یادآوری کنید که چنین رفتاری موجب می شود که کانون گرم خانواده مان به سردی گراید.

نظر یک روانشناس

یکی از روانشناسان می گوید: «مرد خوب کسی است که هنگام وارد شدن به خانه اگر به کفشش گلی چسبیده باشد، ابتدا آن را پاک کند و سپس وارد منزل بشود. غم و غصه و نگرانی نیز، نظیر گل ته کفش است که پیش از وارد شدن به منزل باید زدوده شود. هم چنین، یک زن شایسته همانطور که منزل را جاروب می کند و آشغال را از منزل و اطاق خارج می کند، باید غم و غصه و بی نشاطی را از محیط خانه مثل خاکروبه بزداید.»

نمونه ی برخورد اسلامی

برای مثال نمونه ای از یک برخورد اسلامی را باز می گوییم:

فرض کنید که هنگام وارد شدن به منزل با کثیف بودن و یا نامرتب بودن خانه بر می خورید و محیط خانه را شایسته ی یک زندگی اسلامی نمی یابید، باید همسر خود را «موعظه» کنید، با مهربانی نارسایی ها را به او گوشزد کنید و به او بگویید که «النِّظَافَةُ مِنَ الْإیمان»[5]

سپس به تاثیر محیط پاکیزه ی خانه در تربیت و رشد و سلامت فرزندان اشاره کنید، وظایف پدر و مادر را در این باره یادآور شوید و سخنانی از این قبیل بگویید تا مورد پذیرش همسرتان قرار گیرد و اشتباه خود را برطرف کند. زیرا، اگر «موعظه» با عاطفه شروع شود و با استدلال پایان پذیرد حتما اثر مناسب می گذارد.

تکرار موعظه

استاد بزرگوار ما، مرحوم آیت الله العظمی بروجردی گاهی مطالبی را که برای بعضی از طلبه ها دشوار می نمود و درک و تصدیقش به آسانی میسر نبود، هر روز بیان می فرمودند و آنقدر مطلب تکرار می شد تا سرانجام قابل فهم و تصدیق می شد. چنان که در تفهیم مبحث «قاعده ی فراق» هفده روز مطالب را تکرار می فرمودند تا دشواری بحث هموار شد. گاهی تکرار مطالب با الفاظ مختلف ضروری می نماید تا سخن تأثیر خود را بر جا بگذارد. اما «موعظه» و «تکرارموعظه» مستلزم داشتن اعصاب قوی و «سعه صدر» است. تا نه «خودخوری» لازم آید و نه «داد و فریاد زدن».

اگر انسان دریا دل و بر اعصاب خود مسلّط باشد، پیروزی بزرگی را به دست آورده است. چنانکه موسای کلیم علیه السلام برای انجام رسالتش از باری تعالی «سعه صدر» طلب فرمود:

«قالَ رَبّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَ یسّرلِی امْرِی وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِی یفْقَهُوا قَوْلِی[6]؛ خدایا مرا دریا دل کن و کارم را آسان کن و گره از زبانم بردار و حرفم را بفهمان»

از آیه ی شریفه استفاده می شود که اگر انسان دریا دل شود و بر اعصاب خود تسلط داشته باشد می تواند مشکلات را هموار و کارها را آسان کند. سخنش را به کرسی قبول بنشاند و سرانجام در دل دیگران نفوذ کند.

پی نوشت ها:

[1] سوره ى نساء، آيه ى 34

[2] سعدى- بوستان‏

[3] سوره ى نساء، آيه ى 34

[4] سوره ى روم، آيه ى 21

[5] پيامبر اكرم (صله الله عليه و آله و سلم) مستدرك الوسايل جلد، صفحه ى.

[6] سوره ى طه، آيات 23 تا 28

منبع : مظاهری، حسین؛ خانواده در اسلام، ص: 28