مجاهده با نفس يا پيكار با خواهش هاي شيطاني و خواسته هاي نفساني قله كمال اخلاقي و معنوي است و در مکتب اسلام از آن به عنوان “جهاد اكبر” ياد مي شود.

يكي از نشانه هاي دوست، همسر و همنشين خوب، سودمند و شایسته “دقت و مراقبت” در گفتار و رفتار است. همه ما در طول روز بين نداي فطرت و فضيلت از يك سو و ماديات و طبيعت از سوي ديگر قرار داريم، يكي ما را به ارزش هاي عال و الهي فرا مي خواند تا سنجيده بگوييم و بنگريم و درست بشنويم و ديگري ما را به هرزه گویی و بي معيار خوردن و خنديدن دعوت مي كند و به خوش گذراندن و لذت بردن از دنيا تشويقمان مي کند.

مراقبت و مواظبت نسبت به آنچه مي بينيم و مي شنويم يعني واردات قلبي كه سازنده شخصيت انسان است تحفه اي بي همتا در گنجينه هاي صفات و حسنات انساني است كه مورد تاييد و تاكيد عالمان اخلاق، روانشناسان، جامعه شناسان و حتي پزشكان است تا سلامت و امنيت روحي- رواني و جسماني همپاي هم فراهم و بركات بي شماري براي استمرار حيات و بهره بردن از لذات بيش تر از بيش تر مهيا گردد.

مجاهده نفس يا پيكار سخت با خواهش هاي شيطاني و خواسته هاي نفساني، قله اي بلند و حتی بي مانند در عرصه هاي كمال اخلاقي و معنوي است كه از آن به “جهاد اكبر"ياد مي شود. جهاد و مجاهده از"جهد” يعني رنج و زحمت فراوان و كنايه از جنگي دشوار و طاقت فرساست كه مردان مرد را مي طلبد تا توان ماندن و استقامت ورزيدن داشته باشند، گرچه در جبهه اين جهاد، زخمي و مجروح يا ناقص و معلول شوند، اما از پاي ننشيند تا هرگز اسير هواها و هوس ها نگردند و به يكي از اين دو مقام نائل شوند پيروزي يا شهادت.

سنگلاخ هاي اين مسير چنان طاقت فرساست كه مبارزه با دشمن ظاهري در گوشه اي از خاك كه همراه با دشواري هاي شديد است در برابر مجاهده نفس “جهاد اكبر” يا نبردي بسيار دشوار و بزرگتر لقب يافته است. چنان كه رسول خدا (ص) پس از بازگشت از جهاد با دشمن، روبه اصحاب خويش كرد و فرمود: از جهاد كوچك تر باز گشته ايد و رو به جهاد بزرگ تر داريد كه مخالفت و مجاهدت با هواهاي نفساني و اميال و خواسته هاي شهواني است.(بحار الانوار،64 ،ص 360 )

ارزش بي اندازه جهاد با نفس كه يكي از راه هاي نفسگير و رنج آور براي دستيابي به بلنداي سعادت و سربلندي است چنان عظيم و پر شكوه است كه امام علي (ع) درباره آن مي فرمايد: پيكار سخت و طاقت فرسا با خواهش هاي نفساني، نمودار فضل و فضيلت و فرزانگي است.

ناگفته پيداست كه شناخت و معرفت نسبت به ارزش و عظمت خود، يگانه بنيان حركت آفرين، سرعت و سبقت بخش در مسير مجاهده نفساني است، از اين رو گام نخست اين راه از سوي عالمان اخلاق، تفكر و بصيرت و بينايي ناميده شده است كه از آن به “يقظه” يعني بيداري نيز نام مي برند. در پي اين تلاش مراقبت، محاسبه و مواخذه نفس پديد مي آيد و ياد خدا مونس آدم مي شود و پس از چندي صفاي نفس و روشني روان جايگزين زنگارهاي گناهان مي گردد. خداوند متعال در آیه 6 سوره عنکبوت درباره مجاهدان عرصه ظاهري و باطني مي فرمايد:

و كساني كه در راه ما كوشيده اند، به بقين راه هاي خود را بر آنان مي نماييم و در حقيقت، خدا با نيكوكاران است.

اميرمومنان علي (ع) كه خود قهرمان مبارزه با هواها و هوس هاي نفساني بود با بينش بي نظير خويش رهنمودهاي ارزشمندي به شيفتگان پاكي و پاكيزگي و پاكدامني ارائه مي دهد و می فرماید: بلنداي دين و دين باوري صبر، يقين و جهاد با هواهاي نفساني است.

منبع:خبرگزاری مهر