حجت‌الاسلام سیدضیاء عُلیانسب، دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی تبریز  در این باره، اظهار کرد:

«در روایات نقل شده از رسول خدا ^{صلی الله علیه و آله} به اندازه ای به موضوع آخرالزمان و ظهور پرداخته شده که سوای از منابع شیعی، فقط درباره فتنه‌های آخرالزمان در منابع اهل سنت 150 جلد کتاب مستقل تدوین شده است.

اولین کتاب در این باره «الفِتَن» ابن حمّاد مروزی متوفای سال 228 قمری است که همزمان با امام رضا ^{علیه السلام} تدوین شده که مربوط به «فتنه‌های» آخرالزمان است. مسئله «الفتن»نویسی میان دانشمندان اهل سنت باب بوده است.»

در حدیث از پیامبر اکرم ^{صلی الله علیه و آله} است که فرمودند:

 «زمانی خواهد آمد که نگه داشتن دین مانند نگه داشتن گلوله آتش در دست است.» _{(مستدرک، ج12، ص33)}

و نیز از ایشان درباره شرایط آخرالزمان است که:

«دين و آئين آنها درهم و دينارشان است، آنها بدترين خلايق هستند براي آنها نزد خدا ارج و مقامي نيست.»

و نیز می فرمایند:

«مردم به انجام منكرات تظاهر می كنند … و اموال فراوان براي غنا و موسيقی خرج می شود.»

در بحارالانوار، جلد 77، صفحه 369 آمده است:

پیامبر صلی الله علیه و آله در اواخر عمر خود اصحاب را جمع کردند و فرمودند: زمانی بر مردم بیاید که اخلاق انسانی از آنان رخت بربندد چنانکه اگر نام یکی را بشنوی به از آن بود که آن را ببینی یا اگر او را ببینی به از آن است که او را بیازمایی. چون او را بیازمایی، حالاتی زشت و ناروا در او مشاهده کنی .دینشان پول و قبله گاهشان زنانشان شود. برای رسیدن به اندک نانی پیش هرکسی کرنش کنند نه خود را در پناه اسلام دانند و نه به کیش نصرانی زندگی کنند . بازرگانان و کاسبان شان رباخوار و فریبکا ، و زنانشان خود را برای نامحرمان بیارایند. در آن هنگام اشرارشان بر آنها چیره گردند و هر چه دعا کنند به اجابت نرسد.

 این احادیث به شرایط بحرانی آخرالزمان و عصر غیبت اشاره دارد.

 حجت الاسلام والمسلمین «ناصر رفیعی» طی سخنانی با این محور، با بیان اینکه دو جریان در آخرالزمان وجود دارد، اظهار کرد: ائمه علیه السلام برای دوران غیبت یعنی الان که دوره غیبت کبری تقریبا نزدیک به 1200 سال می شود، نگران بوده اند. لذا در روایات اهل بیت علیه السلام ، دو فرهنگ و دو جریان برای این دوران تعریف شده است: فرهنگ انتظار و فرهنگ ابتذال.

 این استاد اخلاق ادامه داد: یعنی در دوران غیبت که نمی توان به محضر امام(عج) رسید، پیش بینی روایات این بوده که مردم (منظور شیعه است) در عصر غیبت خود به خود در پی دو جریان می روند، یکی انتظار که افضل اعمال امت است و دیگری جریان و فرهنگ مقابل انتظار یعنی ابتذال که همان مسیر انحراف و سقوط است.

 وی تصریح کرد: این جریان انواع ابتذال چه عقیدتی، چه اخلاقی، چه ابتذال فرهنگی و اقتصادی را شامل می شود از این رو، دائماً اگر روایات را رصد کنیم می بینیم ائمه علیه السلام برای این دوره گریه و دعا داشته و چنین اتفاقاتی را پیش بینی کرده اند.

 حجت الاسلام رفیعی تاکید کرد: از «اصبغ‌بن نباته» نقل است که: روزی محضر امیرالمومنین علیه السلام رسیدم و دیدم ایشان روی خاک نشسته اند و گریه می کنند، دلیل را پرسیدم، فرمودند: چقدر دلم می خواهد مهدی(عج) را ببینم، چقدر دلم می خواهد یاران او را ببینم، سپس ادامه دادند(نقل به مضمون): گریه ام برای آن است که در ان دوران شرایط حفظ دین سخت می شود، عده ای ایمان شان را از دست داده و سست می شوند.

 این استاد حوزه علمیه در ادامه بیان کرد: نقل است امام صادق علیه السلام در روز عیدی گریه می کردند و وقتی دلیل را از ایشان جویا شدند، ایشان نیز چنین بیاناتی داشتند و بیان کردند در آن دوران جریان های انحرافی فعال می شوندريال یکی عقیده ها را مورد هجمه قرار دهد، یکی می خواهد فرهنگ مردم را مورد هجمه قرار دهد و … .

 حجت الاسلام رفیعی ابراز کرد: با این جریان های فراوان انحرافی فرهنگ ابتذال کار خود را می کند، در مقابل این شیعه است که باید فرهنگ انتظار را روز به روز گسترش دهد با دعاهای ندبه، با مطالعه، با ارتباط با علما و … تا ابتذال به انتظار لطمه نزند.

 وی با بیان اینکه در دعای ندبه 38 «اَینَ» وجود دارد، گفت: چند مورد آنها مربوط به فرهنگ ابتذال است، یعنی بخش عمده فعالیت امام زمان(عج) هنگام ظهور صرف مبارزه با ابتذال می شود چنان که در این دعا می خوانیم: «أَیْنَ طَامِسُ آثَارِ الزَّیْغِ وَ الْأَهْوَاءِ» کجا است آقایی که با زیغ و انحراف مبارزه کند، «أَيْنَ مُبِيدُ أَهْلِ الْفُسُوقِ وَ الْعِصْيَانِ وَ الطُّغْيَان‏» کجا است آقایی که بیاید و با فسق و گناه و طغیان مبارزه کند، کجاست آقایی که بندهای کذب و دروغ و افتراء را نابود کند و … این فرازها معلوم می کند بناهای شرک و نفاق و عصیان و طغیان زیاد است.

 حجت الاسلام رفیعی اضافه کرد: آنهایی که می خواهند فرهنگ ابتذال را در جامعه افزایش دهند، فعال هستند و این مسئله مربوط به امروز نیست؛ حضرت موسی علیه السلام 40 روز به میقات رفت، سامری قوم ایشان را گوساله پرست کرد؛ حضرت لوط حضور داشت و عده ای قوم ایشان را به همجنس‌گرایی آلوده کردند، حضرت شعیب بود و گناه کم فروشی در جامعه رایج شد، عیسی بن مریم علیه السلام حضور داشت که عده ای قائل به اولوهیت وی شدند.

 این استاد اخلاق ابراز کرد: امام رضا علیه السلام بودند که عده ای واقفیه را ایجاد کردند، امام کاظم علیه السلام در حیات بودند که اسماعیلیه تاسیس شد، در زمان حیات امام باقر و صادق علیهماالسلام زیدیه و کیساینه شکل گرفتند. امروز هم که ما به امام مهدی(عج) دسترسی ظاهری نداریم این جریان های انحرافی بیشتر می شوند به ویژه آنکه غیبت زمان برده است.

 حجت الاسلام رفیعی با بیان اینکه طولانی شدن عصر غیبت بر رواج بیشتر ابتذال می افزاید، خاطرنشان کرد: عمر امامت 11 امام 250 سال بوده چنان که امیرمومنان علیه السلام در سال 11 هجری به امامت رسیدند و امام حسن عسکری علیه السلام در سال 260 هجری به شهادت رسیدند، عمر امامت برخی از آن حضرت علیه السلام شش بود و در بیشترین موارد مثلا امام صادق علیه السلام 35 سال امامت کردند که در مقایسه با عمر غیبت حضرت حجت(عج) بسیار کم است.*

انتظار پادزهر ابتذال ها

 اگرچه در روایات چهره زشتی ها و تاریکی های آخرالزمان ترسیم شده اما درباره انتظار و برکات آن نیز احادیث تصریحاتی دارند که با تمسک به نوع اصیل و پویای آن می توان بر ابتذال ها پیروز شد؛ امام صادق علیه السّلام می فرمایند: «نزدیک ترین جایی که خدای متعال به بندگانش هست و نیز بیشترین زمانی که از ایشان راضی است، وقتی است که حجّت الهی را از دست بدهند و او بر ایشان ظاهر نشود و جایش را ندانند؛ در عین حال یقین دارند که آن حجّت باقی است و باطل نشده است. پس در آن هنگام، هر صبح و شام، منتظر فرج باشید…»(کمال الدین، ص 337، ح 10)

«انتظار»، ظرفیت و توانایی فراوانی برای تحقّق جامعه آرمانی اسلام ایجاد می کند و رفتارها و برنامه ها را بدان سمت سوق می دهد. این والاترین عبادت و بهترین عمل است؛

چنان که امام علی علیه السّلام فرمود:

«افضل عبادة المؤمن انتظار فرج الله» ^{بحار الانوار، ج 52، ص 146.}

شبستان