در ايام ويژه مثل شب قدر، اعياد اسلامى، و هر شب و روزى كه داراى فضليت و ارزشى است و براى آن دعا و مراسمى مخصوص وارد شده است، مثل شب مبعث، شب ميلاد پيامبر، شب جمعه، معمولا نمازهاى مخصوصى هم وارد شده است. شايد نتوان ايّام مقدّسى را پيدا كرد كه در آن برنامه نماز نباشد.

نماز پر تنوّع ترين عبادت است
      اگر جهاد وحج چند نوع است ، ولى نماز صدها نوع است .
     با يك نگاه ساده به كتاب مفاتيح الجنان علاّمه محدّث حاج شيخ عباس قمى، مى توان انواع نمازهاى مستحبّى را كه براى مكان و زمان هاى خاص وارد شده است ، مرور نمود كه البتّه در يك كتاب مستقل به نام «نمازهاى مستحبّى» جمع آورى و عرضه گرديده است .

هيچ عبادتى به اندازه نماز تبليغات ندارد
     در هر شبانه روز پنج نماز واجب داريم و در هرنمازى سفارش به اذان واقامه شده است. در اين دو نداى آسمانى جمعا:
بيست مرتبه « حىّ على الصلوة »
بيست مرتبه « حىّ على الفلاح  »
بيست مرتبه « حىّ على خيرالعمل  »
و ده مرتبه « قد قامت الصّلوة  » مى گوئيم
     با توجّه به اينكه مراد از « فلاح  » و «خيرالعمل  » در اذان همان نماز است ، هر مسلمانى در هر شبانه روز هفتاد مرتبه با كلمه «حىّ » به خود و ديگران ، تلقين شتاب به سوى نماز مى كند و براى انجام هيچ عبادتى اين همه هياهو و تشويق وارد نشده است . به خصوص كه سفارش ‍ شده اذان را بلند بگوئيد و با صداى زيبا بگوئيد.
     اذان ، شكستن سكوت است ، اذان ، يك دوره ايدئولوژى و تفكّرات ناب اسلامى است ،اذان ، سرود مذهبى است با عباراتى كوتاه و پرمحتوا،اذان ، هشدار به غافلان است ، اذان ، نشانه باز بودن جوّ مذهبى است و اذان ، نشانه حيات معنوى است .

نماز و هجرت
     حضرت ابراهيم مى گويد:
     خداوندا! ذريّه خودم را در منطقه خشك و بى آب و گياه قرار دادم ، پروردگارا! براى اقامه نماز.« ربّنا انّى اسكنت من ذريّتى بواد غير ذى زرع ربّنا ليقيمواالصلوة ))(6)
     آرى ، ابراهيم براى اقامه نماز به مكه آمد، تا كعبه را به عنوان قبله نمازگزاران تجديد بنا كند، و سپس مردم را   به حج دعوت نمود، گويا نماز به سوى كعبه ، بيش از طواف به دور كعبه ، در نظر ابراهيم جلوه كرده است !
*****     
     يكى از اديانى كه نامشان در قرآن آمده ، «صابئين » هستند كه به حضرت يحيى گرايش دارند وبراى ستارگان تاءثيرى قائلند. نماز و مراسم ويژه اى دارند و هنوز در خوزستان گروهى از آنان هستند.
اين فرقه ، رهبرى دانشمند ولى مغرور داشتند كه بارها با امام رضا عليه السّلام گفتگو كرد، ولى زير بار نمى رفت .
     در يكى از جلسات ، امام رضا عليه السّلام استدلالى كرد كه او تسليم شد و گفت : اكنون روح من نرم شده حاضرم مكتب تو را بپذيرم ، ناگهان صداى اذان بلند شد، امام رضا عليه السّلام جلسه را ترك كرد، مردم گفتند: فرصت حساسى است ، چنين فرصتى پيش نمى آيد، امام فرمود:
      اوّل نماز!
     او كه اين تعهّد را از امام ديد، علاقه اش بيشتر شد. بعد از نماز گفتگويش را تكميل كرد و ايمان آورد.(7)

نماز، كليد قبولى تمام عبادات
     در اهميّت نماز، همين بس كه در روايات مى خوانيم : اگر نماز، قبول شود، عبادات ديگر هم قبول مى شود، ولى اگر نماز مردود شود، كارهاى ديگر هم ردّ خواهد شد.(8)
     پيوند پذيرش عبادات ديگر به قبولى نماز، نقش كليدى آن را نشان مى دهد.
     مثل آنكه اگر پليس ، از شما گواهينامه رانندگى بخواهد، شما هر مدرك و كارت شناسايى معتبر ديگرى هم ارائه دهيد، پذيرفته نيست . مجوّز رانندگى ، داشتن گواهينامه است ، و بدون آن ، تمام مدارك ، بى اثر خواهد بود.
     در قيامت نيز مجوّز عبور از صراط، اقامه نماز است وبدون آن هيچ عبادتى قبول نمى شود.

توجّه به نماز فرزندان و ذرّيه
     قرآن ، دعاهاى بسيارى را از حضرت ابراهيم نقل نموده است . امّا تنها در دو مورد، آن حضرت براى نسل و ذرّيه اش دعا نموده است ، يكى رهبرى امّت و ديگرى اقامه نماز، كه مى فرمايد:
 « ربّ اجعلنى مقيم الصلوة و من ذريّتى » (9)
     پروردگارا! من و ذريّه ام را از به پا دارندگان نماز قرار ده .
جالب اين است كه حضرت تنها به دعا قناعت نكرد و براى رسيدن به اين آرزو قيام و هجرت كرد، آوارگى هائى را به جان خريد تا نماز را به پا داشت .

پاورقي:

1. مريم /31.
2. طه/ 24.
3. هود/87.
4. ابراهيم / 40.
5. لقمان /17.
6. ابراهيم / 37.
7. بحار، ج 49، ص 175.
8. بحار، ج 82، ص 236.
9. ابراهيم / 40.

منبع:

• يكصد و چهارده نكته در باره نماز/حجة الاسلام و المسلمين حاج شيخ محسن قرائتى

صفحات: 1· 2