نمازش را به صورتش بزنید!

قرائت و دانلود ترتیل جزء دوازدهم قرآن کریم با صدای قاریان مشهور »

نمازش را به صورتش بزنید!

نوشته شده توسطرحیمی 30ام خرداد, 1395

درس اخلاق مرحوم آیت‌الله آقا مجتبی تهرانی؛

همانا خداوند نمازها را در دوست داشتنی‌‏ترین ساعات بر شما واجب گردانیده است؛ پس بعد از نمازهای واجب، حاجاتتان را از خدا بخواهید.

گزیده‌ای از بیانات مرحوم آیت‌الله آقا مجتبی تهرانی در کلاس درس اخلاق با موضوع «اهمیت دعا بعد از نماز» منتشر می‌شود.

دعای مستجاب بعد از نماز واجب

روایتی از امام صادق علیه السلام است كه حضرت فرمود:

«إنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَرَضَ عَلَیكُمُ الصَّلَوَاتِ فِی أَحَبِّ الْأَوْقَاتِ إِلَیهِ فَاسْأَلُوا اللَّهَ حَوَائِجَكُمْ عَقِیبَ فَرَائِضِكُم‏».

همانا خداوند نمازها را در دوست داشتنی‌‏ترین ساعات بر شما واجب گردانیده است؛ پس بعد از نمازهای واجب، حاجاتتان را از خدا بخواهید. در اینجا بحث دعای بعد از نماز و تعقیب را مطرح فرموده است. حالا من روی این نكته، نظر دارم و بحث خواهم كرد.

چند روایت با یك مضمون است؛ هم از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و هم از امام صادق علیه السلام روایاتی داریم كه من یكی از آنها را می‏خوانم:

«مَنْ أَدَّى لِلَّهِ مَكْتُوبَةً فَلَهُ فِی أَثَرِهَا دَعْوَةٌ مُسْتَجَابَةٌ».[4]

هر كس نماز واجبی را به‏جا آورد، در پی او دعای مستجابی دارد.

در یک روایت دیگر دارد:

«قِیلَ لِرَسُولِ اللهِ أی الدُّعَاءِ أسْمَعُ؟ قَالَ جَوفَ اللَّیلِ الآخِرِ وَ دُبُرَ الصَّلَوَاتِ المَكتُوبَةِ». از حضرت سؤال کردند کدام دعا زودتر به اجابت می‏رسد؟ مراد از «أسمع» شاید این باشد كه كدام دعا زودتر مستجاب می‏شود.

حضرت در پاسخ فرمودند که از نظر زمانی، دعا در آخر شب و از نظر عملی، دعا بعد از نمازهای واجب.

تأثیر دعا بر نماز

مطالبی كه تا اینجا گفتیم همه نسبت به اثرگذاری نماز بر روی دعا بود. حالا می‏خواهم یک چیز تازه عرض کنم و آن عکس این مطلبی است كه مطرح كردم و شاید شما هم این را نشنیده باشید؛ اثر گذاری دعا بر روی نماز. می‏خواهم اهمیّت دعا را عرض کنم. همه این مطالب تا اینجا این بود که انسان وقتی نماز می‏خواند، قبل و وسط و بعد از نماز، این بر روی دعای او تأثیر می‏گذارد و كاربرد دعا را زیاد می‏كند. روایاتی داشتیم كه این‏ها روی دعا، اثر می‏گذارد و کاربرد دعا را بالا می‏برد. امّا از این طرف هم داریم که دعا روی نماز اثر می‏گذارد. این یعنی چه؟ یعنی روی قبولی نماز تأثیر دارد.

در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است كه: «قَالَ كَانَ أَبِی یقُولُ»؛ حضرت از پدر بزرگوارشان امام باقر علیه السلام نقل می‏فرمایند که ایشان در ذیل این آیه: «فِی قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ وَ إِلى‏ رَبِّكَ فَارْغَبْ ‏» می‏فرمود: «إِذَا قَضَیتَ الصَّلَاةَ بَعْدَ أَنْ تُسَلِّمَ»، بعد از اینکه نمازت را خواندی و سلام دادی، «وَ أَنْتَ جَالِسٌ»، در حالی كه نشسته‏ای و هنوز بلند نشده‌‏ای، «فَانْصَبْ فِی الدُّعَاءِ مِنْ أَمْرِ الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ»؛ در دعا كردن برای امور دنیا و آخرتت بکوش! «فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ الدُّعَاءِ فَارْغَبْ إِلَى اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ أَنْ یتَقَبَّلَهَا مِنْك». و وقتی كه از دعا فارغ شدی، مُلتمسانه از خدا بخواه که نمازت را از تو بپذیرد! عَجَب! پس این دعای بعد از نماز، باعث می‏شود که خدا نمازت را قبول کند. توجه داشته باشید که ضمیرِ «هَا» در «أَنْ یتَقَبَّلَهَا» به «الصَّلَاة» برمی‏گردد؛ یعنی اثر دعا بر نماز را مطرح فرموده‏‌اند.

نمازش را به صورتش بزنید!

حالا این روایت لحن نرمی داشت؛ امّا روایتی داریم كه نسبت به کسانی که نماز می‏خوانند، ولی بعد از آن دعا نمی‏کنند، لحن تندی دارد. «رُوِی عَنِ النَّبِی أَنَّهُ قَالَ إِذَا فَرَغَ الْعَبْدُ مِنَ الصَّلَاةِ وَ لَمْ یسْأَلِ اللَّهَ تَعَالَى حَاجَةً یقُولُ اللَّهُ تَعَالَى لِمَلَائِكَتِهِ» پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود آنگاه که بنده از نماز فارغ می‏شود و حاجتی از خدا نمی‏خواهد، خدا به فرشته‏هایش می‏گوید: «اُنْظُرُوا إِلَى عَبْدِی»؛ به این بنده من نگاه کنید! «فَقَدْ أَدَّى فَرِیضَتِی»، نماز واجبش را خواند، «وَ لَمْ یسْأَلْ حَاجَتَهُ مِنِّی»؛ امّا از من درخواستی نکرد؛ «كَأَنَّهُ قَدِ اسْتَغْنَى عَنِّی»؛ مثل اینکه او خودش را از من بی‏نیاز می‏داند که چیزی از من نمی‏خواهد. چون اگر خودش را نیازمند می‏دیدید، الآن كه به حسب ظاهر، بالاترین عملی را که عبودیّت و بندگی در آن جلوه می‏کند ـ‏یعنی نماز‏ـ را به جا آورده است، از من درخواست می‏كرد. «كَأَنَّهُ قَدِ اسْتَغْنَى عَنِّی»؛ مثل اینکه خودش را از من بی‏نیاز می‏بیند. «خُذُوا صَلَاتَهُ»، نمازش را بگیرید، «فَاضْرِبُوا بِهَا وَجْهَهُ». نمازش را به صورتش بزنید! این کنایه از عدم قبولی نماز است. خدا می‏گوید این نماز خواندنت را من نمی‏پذیرم.