چرا امام حسين(عليه السلام) فراموش نمى شود؟

     اهمّيّت تاريخ زندگى امام حسين(عليه السلام) كه به صورت يكى از شورانگيزترين حماسه هاى تاريخ بشريّت درآمده، نه تنها از اين نظر است كه همه ساله نيرومندترين امواج احساسات ميليون ها انسان را در اطراف خود بر مى انگيزد و مراسمى پرشورتر از هر مراسم ديگر به وجود مى آورد، بلكه اهمّيّت آن بيشتر از اين جهت است كه: هيچ گونه «محرّكى» جز عواطف پاك دينى و انسانى و مردمى ندارد و اين تظاهرات پرشكوه كه به خاطر بزرگداشت اين حادثه تاريخى انجام مى گيرد، نيازمند هيچ مقدّمه چينى و فعّاليّت هاى تبليغاتى نيست و از اين جهت در نوع خود بى نظير است.

     اغلب ما اين حقيقت را مى دانيم، ولى نكته اى كه براى بسيارى (به خصوص متفكّران غير اسلامى) هنوز به درستى روشن نشده و همچنان به صورت معمّايى در نظر آنها باقى مانده اين است كه:چرا اين قدر به اين حادثه تاريخى كه از نظر «كمّيّت و كيفيّت» مشابه فراوان دارد، اهمّيّت داده مى شود؟ چرا مراسم بزرگداشت اين خاطره هر سال پرشكوه تر و پرهيجان تر از سال پيش، برگزار مى گردد؟

    

چرا امروز كه از «حزب اموى» و دارودسته آنها اثرى نيست و قهرمانان اين حادثه مى بايست فراموش شده باشند، حادثه كربلا رنگ ابديّت به خود گرفته است؟!

 

     پاسخ اين سؤال را بايد در لابه لاى انگيزه هاى اصلى اين انقلاب جستجو كرد، ما تصوّر مى كنيم تجزيه و تحليل اين مسأله براى كسانى كه از تاريخ اسلام آگاهى دارند چندان پيچيده و مشكل نيست.

     به عبارت روشن تر حادثه خونين كربلا نمودارى از جنگ دو رقيب سياسى بر سر بدست آوردن كرسى زمامدارى يا املاك و سرزمين ها صورت نگرفته.

همچنين اين حادثه از انفجار كينه هاى دو طايفه متخاصم كه بر سر امتيازات قبيله اى در مى گيرد، سرچشمه نگرفته است.

اين حادثه در واقع صحنه روشنى از مبارزه دو مكتب فردى و عقيده اى است كه آتش فروزان آن، در طول تاريخ پر ماجراى بشريّت، از دورترين زمان ها تا امروز، هرگز خاموش نشده است، اين مبارزه ادامه مبارزه تمام پيامبران و مردان اصلاح طلب جهان، و به تعبير ديگر ادامه جنگ هاى «بدر و احزاب» بود.

      همه مى دانيم هنگامى كه پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) به عنوان رهبر يك انقلاب فكرى و اجتماعى، براى نجات بشريّت از انواع بت پرستى و خرافات، و آزادى انسان ها از چنگال جهل و بيدادگرى قيام كرد و قشرهاى ستمديده و حق طلبى را كه مهمترين عناصر تحوّل بودند، به گرد خود جمع نمود، در اين موقع مخالفان اين نهضت اصلاحى كه در رأس آنها ثروتمندان بت پرست و رباخوار مكّه بودند، صفوف خود را فشرده ساخته، براى خاموش كردن اين ندا، تمام نيروهاى خود را به كار گرفتند، و ابتكار اين تلاش هاى ضدّ اسلامى در دست «حزب اموى» و سرپرست آنها ابوسفيان بود.

     ولى در پايان كار، در برابر عظمت و نفوذ خيره كننده اسلام به زانو درآمده، سازمانشان به كلّى از هم پاشيد.

     بديهى است اين از هم پاشيدن به معناى ريشه كن شدن و نابودى آنها نبود، بلكه نقطه عطفى در زندگى آنها محسوب مى شد، يعنى فعّاليّت هاى ضدّ اسلامى صريح و آشكار خود را به فعّاليّت هاى پشت پرده و تدريجى كه برنامه هر دشمن لجوج، ضعيف و شكست خورده اى است تبديل نموده و در انتظار فرصت بودند.

     بنى اميّه پس از رحلت پيامبر(صلى الله عليه وآله) براى ايجاد يك جنبش ارتجاعى و سوق دادن مردم به دوران قبل از اسلام، كوشيدند كه در دستگاه رهبرى اسلامى نفوذ پيدا كنند، و هر قدر مسلمانان از زمان پيامبر(صلى الله عليه وآله) دورتر مى افتادند، زمينه را مساعدتر مى ديدند. به خصوص پاره اى از «سنّت هاى جاهليّت» كه به دست غير بنى اميّه بر اثر علل گوناگونى احيا گرديد، زمينه را براى يك «قيام جاهلى» آماده ساخت.

از جمله اين كه:

1. مسأله نژادپرستى كه اسلام خطّ قرمز روى آن كشيده بود دوباره به دست بعضى از خلفا زنده شد و نژاد «عرب» برترى خاصّى بر «موالى» (غير عرب) يافتند.

2. تبعيض هاى گوناگون كه با روح اسلام به هيچ وجه سازگار نبود، آشكار گشت و «بيت المال» كه در زمان پيامبر(صلى الله عليه وآله) به طور مساوى در ميان مسلمانان تقسيم مى شد، به صورت ديگرى درآمد و امتيازات بى موردى به عدّه اى داده شد و امتيازات طبقاتى بار ديگر احيا گرديد.

3. پست ها و مقام ها كه در زمان پيامبر(صلى الله عليه وآله) بر اساس لياقت و ارزش علمى، اخلاقى و معنوى به افراد داده مى شد، به صورت قوم و خويش بازى درآمد، و در ميان اقوام و بستگان بعضى از خلفا تقسيم شد.

     مقارن همين اوضاع و احوال، فرزند ابوسفيان، «معاويه» به دستگاه حكومت اسلامى راه يافت و به زمامدارى يكى از حسّاس ترين مناطق اسلام (شام) رسيد و از اين جا با دستيارى باقيمانده احزاب جاهليّت، زمينه را براى قبضه كردن حكومت اسلام و احياى همه سنّت هاى جاهليّت هموار ساخت.

     اين موج به قدرى شديد بود كه پاك مردى مانند على(عليه السلام) را در تمام دوران خلافت نيز به خود مشغول ساخت.

     قيافه اين جنبش ضدّ اسلامى به قدرى آشكار بود كه رهبرى كنندگان آن نيز نمى توانستند آن را مكتوم دارند.

     اگر ابوسفيان در آن جمله عجيب تاريخى خود هنگام انتقال خلافت به بنى اميّه و بنى مروان با وقاحت تمام مى گويد:

     «هان اى بنى اميّه! بكوشيد و گوى زمامدارى را از ميدان برباييد (و به يكديگر پاس دهيد); سوگند به آنچه من به آن سوگند ياد مى كنم بهشت و دوزخى در كار نيست! (و قيام محمّد يك جنبش سياسى بوده است)».(1)

     و يا اگر «معاويه» هنگام تسلّط بر عراق در خطبه خود در كوفه مى گويد:

     «من براى اين نيامده ام كه شما نماز بخوانيد و روزه بگيريد، من آمده ام بر شما حكومت كنم; هر كس با من مخالفت ورزد او را نابود خواهم كرد!».(2)

     و اگر يزيد هنگام مشاهده سرهاى آزاد مردانى كه در كربلا شربت شهادت نوشيدند، مى گويد:

     «اى كاش نياكان من كه در ميدان بدر كشته شدند، در اين جا بودند و منظره انتقام گرفتن مرا از بنى هاشم مشاهده مى كردند…!».(3)

    همه اينها شواهد گويايى بر ماهيّت اين جنبش «ارتجاعى و ضدّ اسلامى» بود و هرقدر پيش تر مى رفت، بى پرده تر و حادتر مى شد.

    آيا امام حسين(عليه السلام) در برابر اين خطر بزرگ كه اسلام عزيز را تهديد مى كرد و در زمان «يزيد» به اوج خود رسيده بود، مى توانست سكوت كند و خاموش بنشيند؟ آيا خدا و پيامبر و دامن هاى پاكى كه او را پرورش داده بودند، مى پسنديدند؟

    آيا او نبايد با يك فداكارى فوق العاده و از خودگذشتگى مطلق، سكوت مرگبارى را كه بر جامعه اسلامى سايه افكنده بود، درهم شكسته و قيافه شوم اين نهضت جاهلى را از پشت پرده هاى تبليغاتى «بنى اميّه» آشكار ساخته و با خون پاك خود، سطور درخشانى بر پيشانى تاريخ اسلام بنويسد كه براى آينده، حماسه اى جاويد و پرشور باشد؟

     آرى حسين(عليه السلام) اين كار را كرد و رسالت بزرگ و تاريخى خود را در برابر اسلام انجام داد، و مسير تاريخ اسلام را عوض نمود. او توطئه هاى ضدّ اسلامى حزب اموى را در هم كوبيد و آخرين تلاش هاى ظالمانه آنها را خنثى كرد.

     اين است چهره حقيقى قيام حسين(عليه السلام) و از اين جا روشن مى شود كه چرا نام و تاريخ امام حسين(عليه السلام) هرگز فراموش نمى شود. او متعلّق به يك عصر و يك قرن و يك زمان نبوده، بلكه او و هدفش جاودانى است.

     او در راه حقّ و عدالت و آزادگى، در راه خدا و اسلام، در راه نجات انسان ها و احياى ارزش هاى مردمى، شربت شهادت نوشيد; آيا اين مفاهيم هيچ گاه كهنه و فراموش مى گردد؟ نه… هرگز…!

پی نوشت:

1. استيعاب، ج 2، ص 416 (شماره 3017).

2. ارشاد شيخ مفيد، ص 355 .

3. الغدير، ج 3، ص 260 .

 

احکام عزاداری - فتاواى آيت الله مكارم شيرازى