دعا، عرض نیاز به درگاه الهی و خواستن نیازمندیها از اوست که از فیض و فضل نامتناهی اش به نوید ادعونی استجب لکم، هر که او را بخواند درهای سعادت به روی او، گشاده شود، چرا که بندگان به او نیاز دارند و امید گنهکاران تنها به فضل اوست.

در این نوشتار با بیان چند داستان کوتاه به بررسی مسئله ی دعا می پردازیم:

بیا با هم دعا كنیم

حضرت عیسی ـ علیه السّلام ـ كه بیابانگردی از كارهای معمولی او بود، روزی تنها در بیابان عبور می‎كرد، باران شدید بارید، و او را غافلگیر كرد، او به هر طرف می‎دوید و می‎نگریست پناهگاه نمی‎دید كه به آنجا رود، در این جست و گریز ناگهان چشمش به شخصی افتاد كه در مكانی مشغول نماز بود، ‌به سوی او روان شد وقتی به او رسید، آنجا را محل امن یافت.

پس از آنكه آن شخص از نماز فارغ شد، عیسی ـ علیه السّلام ـ بعد از احوال پرسی به او فرمود: بیا با هم دعا كنیم تا باران بایستد. آن شخص گفت! «ای مرد»! چگونه دعا كنیم، با اینكه چهل سال است در اینجا به عبادت مشغولم، ‌تا خدا توبه مرا قبول كند، ولی هنوز معلوم نیست كه توبه‎ام قبول شده باشد،‌زیرا از خدا خواسته‎ام نشانه قبولی توبه‎ام این باشد كه پیامبری از پیامبرانش را به اینجا بفرستد.

عیسی ـ علیه السّلام ـ به او فرمود «من عیسی پیغمبرم» بنابراین معلوم می‎شود كه توبه تو قبول شده است. تو چه گناهی كرده‎ای؟ او گفت: روزی تابستان بیرون آمدم، هوا بسیار گرم بود، گفتم: عجب روز گرمی است «كه یك نوع شكایت به خدا است»

چرا دعای ما مستجاب نمی‌شود

روزی ابراهیم ادهم در بازارهای بصره عبور می‌كرد و مردم اطرافش را گرفته و گفتند: ابراهیم!‌ خداوند در قرآن مجید فرموده «ادعونی استجب لكم» مرا بخوانید جواب می‌دهم شما را، ما می‌خوانیم ولی دعای ما مستجاب نمی‌شود.

ابراهیم گفت: علتش آن است كه دل های شما بواسطه ده چیز مرده است «دعایتان صفائی ندارد و دل های پاك و بی‌آلایش نیست» پرسیدند آن ده امر چیست؟ گفت: اول آنكه خدا را شناختید ولی حقش را ادا ننمودید. دوم: ‌قرآن را تلاوت كردید ولی عمل به آن نكردید. سوم:‌ ادعای محبت با پیغمبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ نمودید ولی با اولادش دشمنی كردید. چهارم: ادعا كردید با شیطان عداوت و او را دشمن هستیم ولی در عمل با او موافقت نمودید. پنجم: می‌گویید به بهشت علاقمندیم امّا برای وارد شدن در بهشت كاری انجام نمی‌دهید. ششم: گفتید از آتش جهنم می‌ترسیم ولی بدن‌های خود را در آن افكندید. هفتم: به عیب جویی مردم مشغول شدید و از عیب خود غافل ماندید. هشتم: گفتید دنیا را دوست نداریم و ادعای بغض آن را نمودید ولی با حرص جمعش می‌كنید. نهم: اقرار به مرگ دارید ولی خویشتن را مهیا برای آن نمی‌كنید. دهم: مردگان را دفن نمودید امّا از آنها عبرت و پند نگرفتید. این علل ده گانه است كه باعث مستجاب نشدن دعای شما می‌شود.

این دعا به استجابت رسید

نقل می‌كنند مرحوم ملا محمد تقی مجلسی (ره)، شبی برای نماز شب از خواب برخواست پس از نماز به دعا مشغول شد، در دعا احساس كرد حال عرفانی مخصوصی پیدا كرده كه گوئی اگر دعا كند دعایش به استجابت می‌رسد،‌ در این فكر بود كه چه دعای مفید و پربهره‌ای كند، ناگهان پسرش محمدباقر كه آن وقت كودك شیرخواری در گهواره بود به گریه افتاد، ملا محمد تقی متوجه محمدباقر شد و برای او این گونه «به این مضمون» دعا كرد:

خداوندا به این پسر، آن گونه توفیق عنایت فرما كه وقتی بزرگ شد، آثار و تعالیم پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ و امامان را تا آخرین حد امكان نشر بدهد و به جهانیان برساند. این دعا به استجابت رسید و همانگونه كه او خواسته بود، پسرش بهترین توفیق را در نشر تعالیم و معارف و روایات اسلامی پیدا نمود، كه تألیفاتش از صد تألیف تجاوز می‌كند، از عربی و فارسی.

علی (علیه السلام) پیغام داده من دعا كنم

در زمان مرحوم شیخ جعفر كاشف الغطاء كه از علمای بزرگ نجف اشرف بودند قحطی عجیب آمد، مردم محتاج باران شدند به حضور شیخ آمدند از او خواستند دعا كند، شیخ آمد و دعا كرد و میان حرم امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ عرض كرد: ای مولای من مردم محتاج باران می‌باشند با این همه نماز و دعا، خداوند اثری بر دعاهای مردم نمی‌گذارد، از خداوند بخواهید عنایتی بفرماید. در عالم خواب شیخ دید حضرت كنار بالینش آمدند فرمودند: فلان مرد قهوه‌ چی در بین راه كوفه و نجف است بگو در مراسم دعا شركت كند، شیخ بیدار شد بین راه كوفه و نجف آمد، دكان مرد قهوه‌چی را پیدا نمود در دكان قهوه‌ چی ماند و شب را در آنجا گذراند. شیخ دید این مرد فقط نماز عادی می‌خواند، دائم الذكر هم نیست به قدر متعارف دعا می‌كند، شیخ نزد قهوه‌ چی آمد و گفت: ای مرد توجه كن كه مولای من امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ تو را وسیله استجابت دعا قرار داده است،‌ علت این ارزش را بگو.

قهوه ‌چی گفت: من شاگرد قهوه‌ چی بودم، مادرم می‌گفت: آرزو دارم تو را داماد كنم. پولی جمع كردم به مادرم دادم دختری برایم خواستگاری كرد مقدمات عروسی من مهیا شد، شب زفاف دیدم عروس خیلی متوحش است به عروس گفتم چرا ناراحتی؟ گفت: داستانم را نقل می‌كنم می‌خواهی مرا بكش می‌خواهی مرا ببخش، من سرمایه بكارت را از دست داده‌ام و حالا حامله هستم و هیچ كس جز خدا نمی‌داند. من گفتم خداوندا حالا بهترین وقت است كه من برای رضای تو از موضوع صرف نظر كنم، و پردة‌ آبروی این زن را ندرم هیچ نگفتم مگر اینكه قول به زنم دادم كه چنانچه تا به حال كس ندانسته از حال به بعد هم كس نخواهد دانست فردا صبح هم اظهار رضایت كردم. تا به حال هم با آن زن زندگی می‌كنم، احدی جز خدا ماجرا را نمی‌داند، شیخ می‌گوید، گفتم ای مرد به حق خدا، عملی بزرگ انجام داده و تسلیم خدا كردی حالا بیا دعا كن.

قهوه ‌چی دست به آسمان بلند كرد و گفت خدایا مردم محتاج رحمت تو هستند علی ـ علیه السّلام ـ پیغام داده من دعا كنم، از پیشگاه تو برای خود و مردم طلب عفو می‌كنم. باران رحمت خویش را نازل فرما، دست های این مردم بلند بود كه ابرها در آسمان ظاهر شد و باران شدید بارید.

کلام آخر: 

دعا سدی در برابر گناه و انحراف است و مانند سایر عبادات اثر تربیتی دارد. دعا انسان را متکی به خدا و مستقل می سازد و از اتکای به دیگران بی نیاز می کند. دعا کلید و وسیله قرب الهی لب عبادت و مغز و اساس طاعات و حیات روح است. دعا موجب نزول برکات و شرح صدر در انسان می شود، آری دعا در فرد و اجتماع اثر سازنده و حیاتی دارد. 

سایت حوزه