1. درخواست شناخت آن حضرت از خداوند

گرچه خداوند، نعمت های فراوانی را نصیب بندگان خویش نموده است، ولی بعضی از نعمت ها را بر برخی دیگر برتری داده و آنها را بزرگ شمرده است. در آیه شریفه 269 سوره بقره می خوانیم: Nوَمَن یؤْتَ الْحِکمَةَ فَقَدْ أُوتِی خَیرًا کثِیرًاM؛ «هر کس به او حکمت داده شد، قطعاً خیر کثیر به او داده شده است.» در ذیل این آیه شریفه، روایت زیبایی از امام صادق علیه السلام وارد شده است که ایشان، حکمت را طاعت خداوند و معرفت امام علیه السلام معرفی نموده اند.[9] با این بیان، شایسته است که منتظر در رأس دعاهایی که برای امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می نماید، معرفت آن حضرت را از خداوند متعال درخواست کند. این آموزه دینی در مضامین بلند برخی دعاها نیز مشهود است. از جمله دعای مشهور «اللهم عرِّفنی نفسک…»[10] که در آن از خداوند می خواهیم حجت خود را به ما بشناساند، تا از دین خود گمراه نشویم.

لازم به ذکر است که محبت حقیقی حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف هم جز با شناخت آن بزرگوار محقق نمی شود. طبیعی است که انسان وقتی چیزی را نشناسد و خواص آن را نداند و به مراتب نیاز خود به آن آگاهی نداشته باشد، آن را دوست نمی دارد. اما پس از شناخت نتایج و درک احتیاج خود به آن، نمی تواند آن را دوست نداشته باشد. وقتی آدمی عظمت و شخصیت و مقام بلند کسی را بشناسد و خود را سراپا نیازمند به او ببیند، محبّ او می شود و با افزایش معرفت و شناخت او، محبت نیز شدیدتر خواهد شد. بر همین اساس و به فرموده اهل بیت علیهم السلام: «انسان مؤمنی که حق امام خود را بشناسد و بمیرد، اگر چه مرگ او در بسترش باشد، ثواب و اجر شهید را خواهد داشت.»[11] پس شایسته است که منتظر حضرت، در کنار دعای برای تعجیل ظهور آن بزرگوار، همواره از خداوند بخواهد تا شناخت ایشان را نصیب او نماید.

2. پرهیز از درخواست شتاب زدگی در تحقق امر ظهور

یکی از آداب دعا این است که دعا کننده از دعا کردن خسته نشود و حاجت خود را به طور مکرّر بخواهد؛ همان گونه که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: «خداوند درخواست کنندۀ مُصرّ را دوست دارد.»[12] اما از طرفی باید توجه داشت که این اصرار به معنی عجله کردن در اجابت نیست. منتظر حقیقی، در عین حال که برای ظهور آن حضرت دعا می کند، از عجله کردن پرهیز می نماید؛ چرا که یکی از آسیب های مهمی که روایات نیز فراوان به آن هشدار داده اند، عجله داشتن در تحقق امر ظهور است. امام صادق علیه السلام می فرمایند: «انما هلک الناس من استعجالهم لهذا الامر، انّ الله لایعجل لعجلة العباد، انّ لهذا الامر غایة ینتهی الیها، فلو قد بلغوها لم یستقدموا ساعة و لم یستاخروا؛[13] عجله کردن مردم برای امر ظهور، آنها را هلاک می سازد. خداوند به جهت شتاب مردم عجله نمی کند. برای این امر، مدتی است که باید پایان پذیرد. هنگامی که به آن رسیدند، نمی توانند ساعتی آن را جلوتر یا عقب تر بیندازند.»

3. همراهی دعا و عمل

منتظر واقعی، دعا کردن برای امامش علیه السلام را در حقیقت، شکر صاحب نعمت خود می داند. هر چند او خود را مدیون امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می داند و عاجز از ادای شکر ایشان است ولی می تواند در ارتباط بین خود و خدایش خالصانه برای او دعا کند. چنانچه امام سجاد علیه السلام به این مهم اشاره کرده و فرموده اند: «… از حقوق کسی که به تو خوبی کرده، این است که در ارتباط بین خود و خدای عزوجل، خالصانه برای او دعا کنی. اگر چنین کردی، به صورت پنهان و آشکار، شکر او را به جای آورده ای.»[14] اما در عین حال، از همراه نمودن دعا با عمل صالح غافل نیست، آن هم عملی که مورد قبول حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد. در پیامی که امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از طریق شیخ مفید برای شیعیان فرستاده اند، تأکید فرموده اند: «فما یحبسنا عنهم الاّ ما یتّصل بنا مما نکرهه و لا نؤثره منهم؛[15] چیزی ما را از شیعیان، پنهان نساخته مگر آن دسته از کردارشان که بر ما ناخوشایند است و از ایشان توقع نداریم.»

بدون تردید یکی از مهم ترین علل محرومیت از فیض دیدار حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در زمان غیبت، آلودگی های روحی و گناهان اخلاقی است. بدیهی است که دعا برای سلامتی و فرج حضرت، و درخواست دیدار آن بزرگوار از خداوند، جز با پالایش روح و جسم و جان میسر نیست.

خلاصه این که منتظر امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف با رعایت آداب دعا برای امام، در واقع، ادب خویش نسبت به آن بزرگوار را ابراز نموده و راه سعادت و نجات از سختی های دوران غیبت را از خداوند درخواست می نماید.

سو تیتیر

* اما به نظر می رسد منتظر حقیقی، جدای از رعایت آداب و شرایطی که در روایات اسلامی برای دعا ذکر شده است، باید به چند نکته مهم و کلیدی در این امر مهم توجه بیشتری داشته باشد؛ چرا که اگر این امور، آن گونه که باید و شاید در مراحل دعای منتظر در نظر گرفته نشود، کمال ادب او نسبت به ساحت مقدس امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف رعایت نشده است.

* اصرار به معنی عجله کردن در اجابت نیست. منتظر حقیقی، در عین حال که برای ظهور آن حضرت دعا می کند، از عجله کردن پرهیز می نماید.

* «… از حقوق کسی که به تو خوبی کرده، این است که در ارتباط بین خود و خدای عزوجل، خالصانه برای او دعا کنی. اگر چنین کردی، به صورت پنهان و آشکار، شکر او را به جای آورده ای.»

—————————————-

*. فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مهدویت.

[1]. سوره مؤمن/ 60.

[2]. سوره فرقان/ 77.

[3]. وسائل الشیعه، ج4، ص1139.

[4]. کافی، ج2، ص476.

[5]. بحارالانوار، ج90، ص311.

[6]. کافی، ج2، ص473.

[7]. وسائل الشیعه، ج4، ص1174.

[8]. کمال الدین، ج2، ص483.

[9]. تفسیر کنزالدقائق، ج2، ص444.

[10]. مفاتیح الجنان، دعای عصر غیبت.

[11]. غرر الحکم، ص64.

[12]. کافی، ج2، ص476.

[13]. همان، ج1، ص369.

[14]. بحارالانوار، ج74، ص7.

[15]. احتجاج، ج2، ص325.

 
مجله امان بهمن و اسفند ماه 1390، شماره 34