هدف از بناى كعبه‏
      اين مرحله مقدماتى و ظاهر ساختمان كعبه بود، ولى آنچه مهم است هدف از بناى اين ساختمان است كه تمام اين زحمتها و رنجها به خاطر آن هدف مى‏باشد، هدف از بناى كعبه اين بود كه وسيله‏اى براى نجات انسانها از بت‏پرستى و خرافه‏گرائى و كشاندن آنها به سوى توحيد و خداپرستى بود، هدف اين بود كه آنجا پايگاه توحيد گردد، و مردم در كلاس اين پايگاه تعليم و تربيت گردند و در همه ابعاد زندگى به سوى خداى بزرگ رو آورند، چنانكه اين هدف از دعاهاى ابراهيم كه در بالا ذكر شده، مشخص شده است، بخصوص دعاى پنجم، كه خداوند پيامبرى اشاره به پيامبر اسلام بفرستد، و او در اين پايگاه توحيد مردم را به سوى خدا بخواند.
      از سوى ديگر خداوند به ابراهيم و اسماعيل فرمان داد كه مناسك حج را بجا آورند، جبرئيل از طرف خداوند بر ابراهيم نازل شد و مناسك حج از طواف وسعى و وقوف در عرفات و مشعر و آداب منى و… را به آن دو بزرگوار آموخت، آنها نيز مناسك حج را به ترتيب فوق انجام دادند.
      سپس ابراهيم از طرف خدا فرمان يافت تا به تمام جهانيان اعلام كند كه به حج بيايند و با انجام مناسك حج، و توجه به محتواى بزرگ حج، شاهد منافع مادى و معنوى خود گردند.⁴
     به نقل مفسر معروف، ابن عباس، ابراهيم بر بالاى كوه ابوقبيس رفت، انگشتان دستش را به گوشش گذاشت و فرياد زد: اى مردم دنيا دعوت پروردگار خود را در مورد زيارت خانه خدا اجابت كنيد خداوند صداى او را به همه مردم تا پايان دنيا رساند، آنانكه از تبار ابراهيم هستند از درون وجدان و فطرتشان به اين صدا لبيك گفتند و آمادگى خود را براى انجام اين هدف بزرگ، و ديدن دوره سازنده دانشگاه حج اعلام نمودن.⁵
      خداوند در قرآن (آيه 130 سوره بقره) به همه جهانيان اعلام كرد كه هيچ كسى جز افراد سفيه و نادان از آئين پاك ابراهيم، روى گردان نمى‏شود، ما ابراهيم را در اين جهان و جهان آخرت از مردان صالح و برجسته قرار داديم.
      بر همين اساس، مراسم حج كه در اسلام از مهمترين مراسم جهانى مذهبى است همواره يادآور خاطره ابراهيم است، و حماسه بندگى ابراهيم در تمام مراسم حج آميخته است، و اصولاً انجام مراسم حج بدون ياد ابراهيم، مفهومى ندارد، و اين به خاطر آنست كه نام و راه حماسه اين مرد خدا هميشه زنده بماند و آنانكه مى‏خواهند راه عزت و عظمت انسانى را بپيمايند، در اين راه گام بردارند.
      حج در حقيقت حركت خلق پابپاى ابراهيم در خط خدا است، عبادت و سياست فردى و اجتماعى در آن به هم آميخته است كه اگر براستى محتواى واقعى آن، بر اساس صحيح دنبال شود، بزرگترين و عميقترين حماسه خداپرستى بر پا خواهد شد، اميد آنكه روندگان به سوى حج، هدف و محتواى حج را مورد توجه قرار داده و در اين كلاس بزرگ اسلامى، به نداى ابراهيم معلم بزرگ بشريت لبيك گويند. در نتيجه همچون ابراهيم در صحنه حضور و ظهور داشته باشند.

نكته ‏ها:
در اين فراز زندگى پر توان ابراهيم نيز درسهائى مى‏ آموزيم از جمله:

 1 - ابراهيم به خدا و پرستش خداى يكتا توجه خاص داشت و آن را اصلى‏ترين كار خود و پايه تلاش خود قرار مى ‏داد.
2 - او با ساختن معبد و مركز و پايگاهى، كلاس درس توحيد را پايه‏ گذارى كرد تا در پرتو آن، انسانها به سوى خدا و كمال كشانده شوند.
3- دعاهاى سازنده ابراهيم، هدف او را مشخص مى‏ كند و حاكى است كه او يك مرد هدفى بود و كمال در سايه آن مى‏ يافت.
4 - با انجام مناسك حج، پايه كنگره عظيم عبادى سياسى حج را پى ريزى كرد كه با توجه به محتواى حج بر عظمت اين كنگره. منافع گسترده و عميق آن پى مى‏ بريم.
5 - او از خدا ارسال رهبرى شايسته براى هدايت مردم خواست و با اين درخواستش اهميت مسأله رهبرى را در همه زمانها اعلام نمود.
6 - و بالاخره از طرف خداوند، قانون شد كه با انجام مناسك حج در هر سال، خاطره ابراهيم تجديد گردد و هميشه راه جاودانه بماند و كعبه كلاس جهانى انسان‏ سازى شود.

پی نوشت:

1. سوره‏ ى آل عمران، آيه‏ ى 96.
2. چنانكه از آيه 37 سوره ابراهيم چنين استفاده مى‏شود.
3. سوره‏ ى بقره آيه‏ ى 127.
4. و اذن فى الناس بالحج ياتوك… ليشهدوا منافع لهم (حج، 28 - 29).
5. مجمع‏ البيان ج 7 ص 80

• ابراهيم و لوط (عليه السلام) محمد محمدى اشتهاردى^(ره)

صفحات: 1· 2