تاریخ چشم به راه فاطمه ای دیگر است. انتظار به سر می اید و شمیم دلنوازی، خانه ی خورشید را فرامی گیرد. خنکای حضور دوباره ی فاطمه سلام الله علیها در فضای مدینه جاری می شود و کوثر فاطمی، جوشیدن می گیرد.

به کوچه باغ های حرم تو پناه می آورم و در سایه سار ملکوتی آن، نفسی تازه می کنم.

کنار نهر استجابت می نشینم و قطره ای می شوم در آبی زلال اشک های زائرانت.

ضریح نورانی ات را در آغوش می گیرم و از بین شبکه های آن، مزار مطهر تو را تماشا می کنم. باورم نمی شود!

آیا به این سادگی به زیارت تو آمده ام!

تو که زیارتت هم سان زیارت یاس گم شده ی مدینه است!

حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها، روز اول ذی قعهده سال 173 هجری در شهر مدینه چشم به جهان گشود. این بانوی بزرگوار از همان آغاز در محیطی پرورش یافت که پدر و مادر و فرزندان، همه به فضائل اخلای آراسته بودند. عبادت و زهد، پارسایی و تقوا، راستگویی و بردباری، استقامت در برابر ناملایمات، بخشندگی، پاکدامنی و نیز یاد خدا، از صفات برجسته ی این خاندان پاک سیرت و نیکوسرشت بود. پدران این خاندان، برگزیدگان و پیشوایان هدایت، گوهرهای تابناک امامت و سکانداران کشتی انسانیت بودند.

سرچشمه ی دانش

حضرت معصومه سلام الله علیها در خاندانی که سرچشمه ی علم و تقوا و فضائل اخلاقی بود، پرورش یافت. پس از آن که پدر بزرگوارش شهید شد، فرزند آن امام، حضرت رضا علیه السلام عهده دار تعلیم و تربیت خواهران و برادران خود شد و تامین مخارج آنان را نیز به عهده گرفت. در اثر توجهات زیاد آن حضرت، هریک از فرزندان امام کاظم علیه السلام به مقامی والا دست یافتند و زبانزد همگان شدند.

ابن صباغ ملکی در این باره می گوید: «هر یک از فرزندان ابی الحسن موسی، معروف به کاظم، فضیلتی مشهور دارد.» بدون تردید در میان فرزندان امام کاظم علیه السلام، بعد از امام رضا علیه السلام، حضرت معصومه سلام الله علیها از نظر علمی و اخلاقی والامقام ترین آنان است. از اسامی، لقب ها، تعریف ها و توصیفاتی که ائمه اطهار علیه السلام از ایشان گفته اند، این حقیقت آشکار و روشن می شود که ایشان نیز چون حضرت زینب سلام الله علیها عالمه ی غیر معلمه بوده است.

مظهر فضائل

حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها مظهر فضائل و مقامات است. روایات معصومان، فضیلت ها و مقامات بلندی را به آن حضرت نسبت می دهد. امام صادق علیه السلام در این باره می فرمایند: «آگاه باشید که برای خدا، حرمی است و آن مکه است و برای پیامبر خدا حرمی است و آن مدینه است و برای امیر مؤمنان حرمی است و آن کوفه است. بدانید که حرم من و فرزندانم بعد از من، قم است. آگاه باشید که قم کوفه ی کوچک ماست. بدانید بهشت، هشت دروازه دارد که سه تای آن ها به سوی قم است. بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی در آن جا رحلت می کند که با شفاعت او، همه ی شیعیان ما وارد بهشت می شوند.»

مقام علمی حضرت معصومه سلام الله علیها

حضرت معصومه سلام الله علیها، از جمله ی بانوان گران قدر و والامقام جهان تشیع است و مقام علمی بالایی دارد. نقل شده که روی جمعی از شیعیان به قصد دیدار حضرت موسی بن جعفر علیه السلام و پرسیدن پرسش هایی ازایشان در مدینه ی منوره مشرف شدند. چون امام کاظم علیه السلام در مسافرت بود، پرسش های خود را به حضرت معصومه سلام الله علیها که در آن هنگام کودکی خردسال بود، دادند. فردای آن روز برای بار دیگر به منزل امام رفتند ولی هنوز ایشان از سفر برنگشته بود. پس به ناچار پرسش های خود را بازخواستند تا در مسافرت بعدی به خدمت امام برسند.، غافل از این که حضرت معصومه سلام الله علیها جواب پرسش ها را نوشته بود. وقتی پاسخ ها را دیدند، بسیار خوشحال شدند و پس از سپاسگزاری فراوان، شهر مدینه را ترک کردند. از قضای روزگار در بین راه با امام موسی بن جعفر علیه السلام مواجه شده ماجرای خویش را بازگفتند. وقتی امام، پاسخ پرسش ها را مطالعه کردند، سه بار فرمودند: «پدرش به فدایش.»

فضیلت زیارت

دعا و زیارت پر و بال گشودن از گوشه ی تنهایی و تا اوج، با خدا بودن است. دعا و زیارت جامی است زلال از معنویت ناب در کام عطشناک زندگی و زیارت حرم حضرت معصومه سلام الله علیها بارقه ی امیدی رد فضای غبارآلود زمان، فریاد روح مهجور در هنگامه ی غفلت و بی خبری و نسیمی فرحناک و برخاسته از باغ های بهشت است. زیارت مرقد حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها انسان را از غرق شدن در گرداب نومیدی باز می دارد و به تلاش بیشتر دعوت می کند. زیارت مزار باصفای کریمه ی اهل بیت سلام الله علیها سبب می شود که زائر حرم خود را نیازمند پروردگار ببیند، در برابر او خضوع کند، از مرکب غرور و تکبر که سرچشمه ی تمام بدبختی ها و سیه روزی هاست فرود اید و حضرت معصومه سلام الله علیها را واسطه ی درگاه پروردگار عالمیان قرار دهد. بر همین اساس است که برای زیارت آن حضرت، پاداش بسیار بزرگی وعده داده شده و آن، ورود به بهشت است. در این باره امام جواد علیه السلام فرمود: «هرکس عمه ام را در قم زیارت کند، بهشت از آن اوست.»

برگزیدن شهر قم

پس از آن که حضرت معصومه سلام الله علیها به شهر ساوه رسید، بیمار شد. چون توان رفتن به خراسان را در خود ندید، تصمیم گرفت به قم برود. یکی از نویسندگان درباره ی این که چرا حضرت معصومه سلام الله علیها شهر قم را برگزید، می نویسد: «بی تردید می توان گفت که آن بانوی بزرگ روحی ملهم و اینده نگر داشت و با توجه به اینده ی قم و محوریتی که بعدها برای این سرزمین می دید، بدین دیار روی آورد.

زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها از منظر روایات

درباره ی فضیلت زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها روایات فراوانی از پیشوایان معصوم علیه السلام رسیده است. از جمله هنگامی که یکی از محدثان برجسته ی قم به نام سعد بن سعد به محضر مقدس امام رضا علیه السلام شرفیاب می شود، امام هشتم خطاب به ایشان می فرماید: «ای سعد! از ما در نزد شما قبری است.» سعد می گوید: «فدایت شوم! ایا قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر سلام الله علیها را می فرمایید؟ می فرماید: «آری، هرکس او را زیارت کند، در حالی که به حق او آگاه باشد، بهشت از آن اوست.»

پیشوای جهان تشیع، امام جعفر صادق علیه السلام نیز در این باره می فرماید: «هرکس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می شود.» در حدیث دیگری آمده است: «زیارت او، هم سنگ بهشت است.»

زیارت ماثور درباره حضرت معصومه سلام الله علیها

یکی از ویژگی های حضرت معصومه سلام الله علیها زیارت نامه ای است که از معصومان علیه السلام به ما رسیده و پس از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، او تنها بانوی بزرگواری است که زیارت ماثور دارد. بانوان برجسته ای مانند آمنه بن وهب، فاطمه بنت اسد، خدیجه بنت خویلد، فاطمه ام البنین، زینب کبری، حکیمه خاتون و نرجس خاتون که هیچ شک و تردیدی درباره ی مقام بلند و جایگاه رفیع آن ها نیست، هیچ کدام زیارت ماثور از معصومان علیه السلام ندارند و این، نشان دهنده ی مقام والای این بانوی گران قدر است.

امام رضا علیه السلام و لقب معصومه

حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها بانویی بهشتی، غرق در عبادت و نیایش، پیراسته از زشتی ها و شبنم معطر آفرینش است. شاید یکی از دلایل انتخاب نام «معصومه» برای این بانو، آن باشد که عصمت مادرش، حضرت زهرا سلام الله علیها در او تجلی یافت. بر اساس پاره ای از روایات، این لقب را امام رضا علیه السلام برای این بانونی والامقام برگزیدند؛ چنان که فقیه بلند اندیش و سپیدسیرت شیعه، علامه مجلسی در این باره می گوید: «امام رضا علیه السلام در جایی فرمود، هرکس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است.»

کریمه ی اهل بیت

از حضرت معصومه سلام الله علیها در میان دانشمندان و فقیهان گران قدر شیعه با لقب کریمه ی اهل بیت یاد می شود. از میان بانوان اهل بیت، این نام زیبا تنها به آن حضرت اختصاص دارد. بر اساس رویای صادق و صحیح نسب شناس گران قدر مرحوم ایت الله مرعشی نجفی این لقب از طرف امام صادق علیه السلام برای حضرت معصومه سلام الله علیها انتخاب شده است. در این رویا امام صادق علیه السلام به ایت الله نجفی که با دعا و راز و نیاز تلاش پیگیری برای یافتن قبر مطهر حضرت زهرا سلام الله علیها آغاز کرده، خطاب فرمود:

«بر تو باد به کریمه ی اهل بیت»

القاب حضرت معصومه سلام الله علیها

سه زیارت نامه برای حضرت معصومه سلام الله علیها ذکر شده که یکی از آن ها مشهور و دو تای دیگر، غیر مشهور است. اسامی و لقب هایی که برای حضرت معصومه سلام الله علیها در دو زیارت نامه ی غیر مشهور ذکر شده، این هاست: طاهره (پاکیزه)، حمیده (ستوده)، برّه (نیکوکار)، رشیده (حد یافته)، تقیه( پرهیزگار)، رضیه (خشنود از خدا)، مرضیه (مورد رضایت خدا)، سیده ی صدیقه (بانوی بسیار راستگو)، سیده ی رضیه ی مرضیه (بانوی خشنود خدا و مورد رضای او)، سیده نساء العالمین (سرور زنان عالم)، هم چنین محدثه و عابده از صفات و القاب حضرت معصومه سلام الله علیها است.

شفاعت حضرت معصومه سلام الله علیها

بالاترین جایگاه شفاعت، از آن رسول گرامی اسلامی است که در قرآن کریم از آن به مقام محمود یاد شده است. هم چنین دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم اسلام شفاعت گسترده ای دارند که بسیار وسیع و جهان شمول است و می تواند شامل همه ی اهالی محشر باشد. این دو بانوی عالی قدر، صدیقه ی اطهر، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و شفیعه ی روز جزا، حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها هستند. در مورد شفاعت گسترده ی حضرت زهرا سلام الله علیها همین بس که شفاعت مهریه ی آن حضرت است و به هنگام ازدواج، پیک وحی، طاقه ی ابریشمی از سوی پروردگار آورد که بر ان جمله ی «خداوند مهریه ی فاطمه زهرا را شفاعت گنه کاران از امت محمد صلی الله علیه و آله قرار داد» نوشته شده بود. این حدیث را اهل سنت نیز نقل کرده اند. پس از فاطمه زهرا سلام الله علیها از جهت گستردگی شفاعت، هیچ بانویی به شفیعه ی محشر، حضرت معصومه سلام الله علیها نمی رسد.

امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند:

«با شفاعت او، همه ی شیعیان ما وارد بهشت می شوند.»

راز قداست قم

در احادیث زیادی به قداست قم اشاره شده است. امام صادق علیه السلام قم را حرم اهل بیت علیه السلام و خاک آن را پاک و پاکیزه دانستند. هم چنین ایشان در حدیث مشهوری درباره ی قداست قم به گروهی از اهالی ری فرمودند: «بانویی از فرزندان من، به نام فاطمه دختر موسی در آن جا رحلت می کند که با شفاعت او همه ی شیعیان ما وارد بهشت می شوند.»

این حدیث را امام صادق علیه السلام هنگامی فرمودند که حضرت موسی بن جعفر علیه السلام هنوز دیده به جهان نگشوده بود. این حدیث والا از رمز شرافت و قداست قم پرده برمی دارد و روشن می شود که فضیلت و شرافت این شهر که در روایات آمده از ریحانه ی پیامبر، کریمه ی اهل بیت سلام الله علیها، مهین بانوی اسلام، حضرت معصومه سلام الله علیها است که در این سرزمین دیده از جهان فروبست.

محبت و مباهات حضرت معصومه سلام الله علیها به امام هشتم

مدت 25 سال حضرت رضا علیه السلام تنها فرزند نجمه خاتون بود. پس از ربع قرن انتظار، سرانجام ستاره ای تابان، از دامان نجمه درخشید که هم سنگ امام هشتم علیه السلام بود. حضرت معصومه سلام الله علیها و برادرش امام رضا علیه السلام عواطف سرشار و محبت شگفت انگیزی به هم داشتند. هنگامی که نصرانی می پرسد: شما که هستید؟ می فرماید: «من معصومه خواهر امام رضا علیه السلام هستم.» این تعبیر از محبت سرشار آن حضرت به برادر بزرگوارش امام رضا علیه السلام و نیز از مباهات ایشان به این خواهر ـ برادری سرچشمه می گیرد.

سرآمد بانوان

بنا بر مستندات رجالی، فرزندان دختر امام کاظم علیه السلام دست کم 18 تن بوده اند و فاطمه، در بین این همه بانوی گران قدر، سرآمد بود. حاج شیخ عباس قمی آن گاه که از دختران موسی بن جعفر علیه السلام سخن می گوید، درباره ی فاطمه معصومه سلام الله علیها می نویسد: «بر حسب آن چه به ما رسیده، افضل آن ها سیده جلیله معظمه فاطمه بنت امام موسی علیه السلام، معروف به معصومه است.»

فضیلت بی نظیر

شیخ محمد تقی تستری در قاموس الرجال، حضرت معصومه سلام الله علیها را بانوی اسوه معرفی کرد و فضیلت وی را در میان دختران و پسران حضرت موسی بن جعفر علیه السلام، بعد از امام رضا علیه السلام کسی که هم شأن حضرت معصومه سلام الله علیها نیست.»

بی گمان این اظهار نظرها و نگرش ها درباره ی شخصیت فاطمه دختر موسی بن جعفر علیه السلام بر برداشت هایی استوار است که از متن روایات وارده از ائمه اطهار علیه السلام به دست آمده است.

این روایت ها مقام هایی را برای فاطمه معصومه سلام الله علیها برشمرده اند که نظیر آن، برای دیگر برادران و خواهران وی نیامده. نام فاطمه معصومه سلام الله علیها در شمار زنان برتر جهان قرار دارد.

بوی وصال

بی شک اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله، چهره های پرفروغی به جهانیان عرضه کرده اند که نام شان، مانند ستارگان درخشان، در آسمان فضائل می درخشد. درخشان ترین ستاره ی در میان بانوان بیت امام هفتم، فاطمه، فرزند پاکیزه ی موسی بن جعفر علیه السلام است، بانویی که سال هاست تشنگان معرفت از حریمش زلال ایمان می نوشند و عارفان با گذر بر زندگی فرزانه وارش و درک لحظه های آسمانی شدنش درهای عروج را به روی خود می گشایند و بوی وصال را در گستره ی زمین منتشر می کنند.

به جان پاک تو ای دختر امام، سلام

به هر زمان و مکان و به هر مقام، سلام

تویی که شاه خراسن بود برادر تو

بر آن مقام رفیع و بر این مقام، سلام

به هر عدد که تکلم شود به لیل و نهار

هزار بار فزون تر ز هر کلام، سلام

صبح تا شب و از شام تا طلیعه ی صبح

بر آستانه ی قدست علی الدوام، سلام

در آسمان ولایت، مه تمامی تو

ز پای تا به سرت ای مه تمام! سلام

به پیشگاه تو ای خواهر شه کونین

ز فرد فرد خلیق، به صبح و شام سلام

_{حوزه نت}