نماز شب نماز شب نماز شب. . .

ما براى اوقات خواب خود افسوس مى خوریم که چرا براى نماز شب بیدار نمى شویم، در صورتى که اوقات بیدارى را به غفلت مى گذرانیم!

زیرا اگر در بیدارى به توجّه و بندگى مشغول بودیم،توفیق بیدارى شب را نیز براى تهجّد و خواندن نافله ى شب و تلاوت قرآن پیدا مى کردیم… .امام حسن عسکری ^{علیه السلام}:

اِنَّ الوُصُولَ اِلی اللهِ عَزّوجلَّ سَفَرٌ لا یُدرَکُ اِلّا بِامتِطاءِ اللَّیلِ؛ وصول به خداوند عزوجل سفری است که جز با عبادت در شب حاصل نگردد.

او را تکذیب کنید.

در مجلس اوّل ملاقات مرحوم علاّمه طباطبایى با استاد اخلاقى خود مرحوم آقا سیّد على قاضى، مرحوم قاضى به ایشان فرمود:

فرزندم! اگر دنیا مى خواهى نماز شب بخوان، اگر آخرت هم مى خواهى نماز شب بخوان.

در روایت هم آمده است:

هر کس نماز شب بخواند و در روز بگوید که گرسنه هستم یا غذا و روزى ندارم او را تکذیب کنید.

علاّمه طباطبائى رحمه الله علیه مى فرماید:

چون به نجف اشرف براى تحصیل مشرّف شدم، از نقطه نظر قرابت و خویشاوندى و رحمیّت گاهگاهى به محضر مرحوم قاضى شرفیاب مى شدم، تا یک روز درِ مدرسه اى ایستاده بودم که مرحوم قاضى از آنجا عبور مى کردند، چون به من رسیدند دستِ خود را روى شانه من گذاردند و گفتند: (اى فرزند! دنیا مى خواهى نماز شب بخوان، آخرت مى خواهى نماز شب بخوان)

مرحوم ملکى مى فرماید: استادم [ملا حسینقلى همدانى] به من فرمود: (فقط متهجّدین هستند که به مقاماتى نائل مى گردند و غیر آنان به هیچ جایى نخواهند رسید)

روایت شده است که امیرالمۆمنین علیه السلام فرمودند: خداوند متعال پنج چیز را در پنج چیز دیگر قرار داده است: عزّت را در بندگى، ذلّت را در معصیت، حکمت را در کم خوردن و خالى بودن شکم، هیبت و ابهّت را در روى آوردن به نماز شب و ثروتمندى و بى نیازى را در قناعت.(عدةالداعی: ص 179 -بحارالانوار، ج‏75، ص 453) امام صادق علیه السلام در بیان آثار نماز شب اینگونه فرمودند:

چهره را نیکو مى کند. اخلاق را زیبا مى کند. انسان را خوشبو مى کند. روزى را مقدّر مى سازد.(بحار الانوار، ج 87، ص 153)

باعث اَداء قرض مى شود. غم و غصّه را از بین مى برد. چشم را روشنى مى بخشد.

در حالات مرحوم شیخ جعفر کبیر کاشف الغطاء که از بزرگانِ علما در قرن سیزدهم و ساکن نجف اشرف بوده، آمده است:

در یکی از شب ها برای «تهجّد» برخاست، فرزند جوانش را از خواب بیدار کرد و فرمود: برخیز به حرم مطهّر مشرّف شده و در آن جا نماز بخوانیم. فرزند جوان که برخاستن از خواب در آن ساعتِ شب برایش دشوار بود، در مقام اعتذار برآمد و گفت: من فعلاً مهیّا نیستم شما منتظر من نشوید؛ بعداً مشرّف می شوم.

امام صادق علیه السلام می فرماید: «صلوة اللّیل تجلب الرزق» نماز شب روزی را جلب و گسترش می دهد

فرمود: نه، من این جا ایستاده ام؛ مهیّا شو که با هم برویم. آقازاده، بناچار از جا برخاست و وضو ساخت و با هم راه افتادند. کنار درِ صحنِ مطهّر که رسیدند آنجا مرد فقیری را دیدند که نشسته و دست نیاز به طرف مردم دراز کرده است. آن عالم بزرگوار ایستاد و به فرزندش فرمود: این شخص در این وقتِ شب برای چه این جا نشسته است؟ گفته: برای تکدّی از مردم!

فرمود: آیا چه مقدار ممکن است از رهگذاران، عائد او گردد؟ گفت: احتمالاً یک تومان (به پول آن زمان). مرحوم کاشف الغطاء فرمود: فرزندم! درست فکر کن و ببین این آدم برای مبلغ بسیار اندک و کم ارزش دنیا (آن هم محتمل)، در این وقت شب از خواب و آسایش خود دست برداشت و آمد در این گوشه نشست و دست تذلّل به سوی مردم دراز کرده است. آیا تو، به اندازه ی این شخص، به وعده های خدا درباره ی شب خیزان و متهجّدان اعتماد نداری که فرموده است: «فَلا تَعلَمُ نَفسٌ مَّا أُخفِیَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعیُنٍ» -هیچ کس نمی داند چه پاداش های مهمّی که مایه ی روشنی چشم هاست برای آنها نهفته شده (سجده/17)

گفته اند آن فرزند جوان از شنیدن این گفتار پدرِ زنده دل خود چنان تکان خورد و تنبّه یافت که تا آخر عمر از شرف و سعادت بیداری آخر شب برخوردار بود و نماز شبش ترک نشد.

اگر هنوز در خواندن نماز شب تردید داری اینها را هم بخوان:

اخلاق خوش با نماز شب

امام صادق علیه السلام می فرماید:

«صلاة اللیل تحسن الخلق»؛ نماز شب انسان را خوش اخلاق می کند.( ثواب الاعمال، ص 70.)

درمان بیماری ها با نماز شب

رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید:

« علیکم بصلاة اللیل فإنّها سنّة نبیکم و دأب الصالحین قبلکم و مطردة الداء عن اجسادکم»؛( میزان الحکمه، حدیث 10758) بر شما باد به اقامه نماز شب، که آن سنّت پیامبر شماست و شیوه صالحان پیش از شما و دور کننده درد و بیماری از جسم هایتان( میزان الحکمه، حدیث 10758)

خوشبویی بدن با نماز شب

در این باب امام صادق علیه السلام می فرماید:

صلوة الیل تطیب الریح؛( ثواب الاعمال، ص 70) نماز شبْ انسان را خوشبو می کند.

نورانیت و زیبایی چهره با نماز شب

حضرت عیسی علیه السلام می فرماید:

«طوبی للذین یتهجدون من اللیل، اولئک الذین یرثون النور الدائم من اجل انهم قاموا فی ظلمة الیل»؛( میزان الحکمه، ج 10، ص 234) خوشا به حال کسانی که شب را بیدار می مانند، اینانند که نور دائم را از آن رو که در تاریکی شب به پا خاسته اند به ارث می برند.

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید:

«من کثرة صلاته باالیل حسن وجهه بالنّهار»؛( نهج الفصاحه، ص 580) هر که نماز شب زیاد بخواند هنگام روز زیبا و خوش سیما گردد.

از امام زین العابدین علیه السلام سۆال شد:

«ما بال المتهجدین باللیل من أحسن النّاس وجها» چرا شب زنده داران از همه مردم خوش سیماترند؟

فرمود:

«لأنّهم خلو باللّه فکساهم اللّه من نوره»؛( بحار، ج 87، ص 159) چون با خداوند خلوت می کنند، خدا نیز جامه ای از نور خویش بر آنان می پوشاند.

امام صادق علیه السلام می فرماید:

«صلاة اللّیل تحسن الوجه»؛( ثواب الاعمال، ص 70) نماز شب صورت انسان را زیبا می کند.

در حدیثی دیگر امام صادق علیه السلام می فرماید:

«صلاة اللّیل تُبیض الوجه»؛( میزان الحکمه، حدیث 10763) نماز شب روی را سفید می گرداند.

این گونه به نظر می رسد که در این حدیث، نه تنها سفیدی چهره شب زنده داران مربوط به روز قیامت است، بلکه در دنیا نیز چهره آنها سفید و برافروخته می گردد.

بنا به آنچه که در قرآن آمده:

«یوْمَ تَبْیضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ»؛( آل عمران، 106) روزی بیاید که گروهی (یعنی مۆمنان) روسفید و گروهی روسیاه باشند.

افزایش رزق و روزی با نماز شب

امام صادق علیه السلام می فرماید:

«صلوة اللّیل تجلب الرزق»؛ ( میزان الحکمه، حدیث 10763) نماز شب روزی را جلب و گسترش می دهد.

امام صادق علیه السلام می فرماید: «صلاة اللیل تحسن الخلق»؛ نماز شب انسان را خوش اخلاق می کند

ادای دَین با نماز شب

امام صادق علیه السلام می فرماید:

«صلاة اللّیل… تقضی الدین»؛ ( ثواب الاعمال، ص 70) نماز شب مایه ادا شدن قرضها است.

رفع مشکلات و گرفتاریها با نماز شب

رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید:

«ای مردم! هیچ کس از شما نیست، مگر اینکه مشکلات و گرفتاریها همچون کمربندی او را محاصره کرده است. پس زمانی که دو سوم از شب گذشته و یک سوم باقی ماند، مَلَکی بر او وارد می شود و به او می گوید: برخیز و ذکر خدا بگو که صبح نزدیک است. پس چنانچه او حرکت کند و ذکر خدا را بگوید، یک گره از گرفتاریهایش گشوده می شود و اگر او بلند شود و وضو بگیرد و داخل نماز شود، همه مشکلات و گرفتاریهای او برطرف می شود. پس صبح می کند، در حالی که همچون مردمک چشم (روشن و پاکیزه) گردیده است».( بحار، ج 82، ص 223)

محو گناه با نماز شب

خداوند می فرماید:

« وَأَقِمِ الصَّلاَةَ طَرَفَی النَّهَارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّیلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ یذْهِبْنَ السَّیئاتِ ذلِک ذِکرَی لِلذَّاکرِینَ»؛( هود، 114) نماز بگذار در آغاز و انجام روز و ساعاتی از شب؛ زیرا نیکی ها بدی ها را از میان می برند. این تذکری است برای آنها که اهل تذکرند.

قیامتغنی شدن در روز قیامت با نماز شب

جابربن عبداللّه می گوید:

«پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: مادر حضرت سلیمان به او گفت: ای پسرم! بپرهیز از زیاد خوابیدن در شب، زیرا خواب زیاد در شب، انسان را در روز قیامت فقیر می کند. چون در شب، مخصوصا در دل شب که مردم در خواب هستند، خرمن برکات و خیرات را پهن می کنند، کسی که در خواب باشد دستش از این برکاتْ تهی خواهد بود و در روز قیامت چیزی نخواهد داشت و فقیر خواهد بود».( امالی صدوق، ص 140)

سه اکسیر در نماز شب

سه اکسیر را در خواص خواندن نماز شب بر شمرده اند:

1- دل انسان را نورانی می کند، گویا که خورشید در درون جانش طالع گردیده، از ظلمت بیرون هم هیچ باکی ندارد.

2- سرشت و طبیعت انسان را نیز پاک و روشن می کند و غم را از دل انسان بیرون می کند، تا جایی که دیگر جهان را تاریک نمی بیند.

3- در العفو العفو نیمه شب و استغفار سحرگاهی خاصیتی است که همه گناهان انسان آمرزیده می شود. و از آلودگی او کاسته می شود و جان انسان پاک و منزه می گردد.

به خدا قسم که با این مکتب اگر کسی به سعادت دنیا و آخرت نرسد جای شگفتی است.( ساغر سحر، ص 188)

فرزند دار شدن با نماز شب

در کتاب دارالسلام، ج 2، ص 433 آمده است: هر کس طالب فرزند باشد در دل شب به هنگام نماز شب و در دعای نماز وتر، قبل از رکوع این دعا را بخواند.

امیرالمۆمنین علیه السلام فرمودند: خداوند متعال پنج چیز را در پنج چیز دیگر قرار داده است: عزّت را در بندگى، ذلّت را در معصیت، حکمت را در کم خوردن و خالى بودن شکم، هیبت و ابهّت را در روى آوردن به نماز شب و ثروتمندى و بى نیازى را در قناعت

«رَبّ لا تَذْرَنی فَرْدا و اَنْتَ خَیرُ الْوارِثینَ رَبّ هَبْ لی مِنْ لَدُنْک ذَرّیةً طَیبَةً اِنَّک سَمیعُ الدُّعاء اَللّهُمَّ لا تَذَرْنی فَرْدا وَحیدا مَستَوْحِشا فَتَقْصُرْ شکری عَنْ تَفَکری بَلْ هَبْ لی مِنْ لَدُنْک اَنیسا وَ عَقَبا ذَکورا وَ اِناثا اَسْکنُ لِلَیهِمْ فی الوَحشَهِ وَ آنس بِهِمْ فی الْوَحْدَةِ وَ اُشکرُک عِنْدَ تَمامِ النِّعْمَةِ یا وَهّابُ یا عَظیمُ اَعْطِنی ماسَئَلْتُک عافِیةً مِنْک وَارْزُقْنی خَیرا حَتّی اَنالَ مُنْتَهی رِضاک عَنّی فی صِدْقِ الْحَدیثِ وَ شُکرِ النّعْمَةِ وَالوَفاء بِالعَهْدِ اِنَّک عَلی کلّ شَی ءٍ قدَیر».( دارالسلام، ج 2، ص 433 با تلخیص؛ رۆیاهای صادقه، ص 189 با تلخیص)

نماز شب، چراغ تاریکی قبر

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

«صلوة اللَّیل سِراجٌ لِصاحِبِها فی ظُلْمَةِ الْقَبر»؛( بحارالانوار، ج 87، ص 161)نماز شب برای صاحبش چراغی است در تاریکی قبر.

محبّت و دوست داری همسر با نماز شب

زنی به خدمت حضرت صادق علیه السلام آمد و عرض کرد: ای پسر پیغمبر! شوهرم مرا دوست نمی دارد. چه کنم؟

حضرت فرمود؛ «عَلَیک بصلوة اللّیل» بر تو باد نماز شب (یعنی برو نماز شب بخوان)

پس از چندی، زن به خدمت حضرت رسید و تشکر کرد و گفت: شوهرم از آن وقت هیچ کس را به اندازه من دوست نمی دارد.

پس آن حضرت فرمود: خدا رحمت کند زنی را که سحر برخیزد و شوهرش را بیدار کند. و همچنین مردی که برخیزد و زنش را بیدار کند و نماز شب بخوانند.( قیامت و قرآن، ص 157)

منبع: گروه مطالعات اخلاق و تربیت