پس از استقرار در نجف اشرف مرحله جدیدی از نهضت امام خمینی رحمه الله آغاز شد که با دوره های قبل تفاوت داشت. در این مرحله سیّد مصطفی پس از امام رحمه الله نقش اوّل را در هدایت نهضت ایفا می کرد.

مفسّر اعلامیّه های امام

اگر از پیشینه ی مبارزاتی حاج سیّدمصطفی خمینی قبل از آغاز نهضت امام و همچنین ارتباطش با فدائیان اسلام صرف نظر کنیم، شاید بتوان اوّلین فصل ورود آشکار وی به مبارزات را سال ۴۱ دانست؛ مقطعی که حتّی برخی از بزرگان علم و سیاست نسبت به مسائل سیاسی کشور غافل بوده یا ساده انگاری میکردند. حضرت آیت الله خامنه ای درباره ی هوش و درک سیاسی حاج آقا مصطفی میگویند: «از لحاظ سیاسی مرحوم حاج آقا مصطفی فرد فوق العاده با استعدادی بود. در هر کاری و در هر چیزی که وارد میشد، آن استعداد و هوشمندی فوق العاده در ایشان محسوس بود و در آن کار، خودش را نشان میداد.. .. بعد از آنکه همه ی روحانیّت قم به تبع امام رحمه الله وارد میدان مبارزه شدند و امام رحمه الله محور این مبارزه قرار داشتند، ایشان هم که فرزند امام رحمه الله بودند، مثل همه وارد مقولات سیاسی و مبارزه شدند و مسائل سیاسی را بسیار خوب میفهمیدند. یادم می آید که ایشان بعضی از اعلامیه های امام رحمه الله را تفسیر میکرد. در همان اواخر سال ۴۱ و اوایل سال ۴۲ بعضی از اعلامیه های امام رضوان الله تعالی علیه را یک معانی و تفاسیری میکرد که خیلی جالب و شیوا بود. آدم میدانست که ذوق دارد و میفهمد که همین جور درست است. درک سیاسی خوبی داشت… بسیار درک سیاسی ایشان بالا و واقع بینانه و تیز بود.»[2] نمونه ای از این درک سیاسی بالا، اعتقاد به اهمّیّت تبلیغات خارج از کشور از همان ابتدای نهضت است؛ به عنوان نمونه بر اساس اسناد ساواک، در همان سال ۴۱ که به همراه والده ی مکرّمه شان به زیارت عتبات عالیات رفته بودند، در عراق هم فعّالیّت سیاسی شان ادامه داشت.[3] بعدها نیز علاوه بر برنامه های مفصّل ایشان در ایّام حج[4]و سفرهای متعدّد زیارتی با محتوای مبارزاتی، نمایندگانی از جانب ایشان به برخی کشورهای حاشیه ی خلیج فارس رفتند.[5]

مدیرِ بیتِ مبارزه

پس از بازگشت از عتبات، مدیریّت فعّالیّتهای سیاسی بیت امام خمینی رحمه الله کاملاً بر عهده ی فرزندشان حاج آقا مصطفی بود. «ایشان به عنوان یک شخصیّت فاضل، باسواد، فهیم و با ذکاوت در دستگاه امام رحمه الله بود. و این طبیعی است کسی که دُوروبَر شخصیّت بزرگی مثل امام رحمه الله باشد و در این حد از استعداد و هوش هم باشد، روی جهت گیری ها و روند کار مبارزه اثر میگذارد و لذا وجود ایشان مؤثّر و حضورشان در دوران مبارزه و در شور مبارزه در بیت امام رضوان الله تعالی علیه همیشه مشهود بود. ضمناً لازم است همین جا این مطلب را بگویم که ایشان در بیت امام که حضور پیدا میکرد، داخل جمعیّت می نشست و مثل یک طلبه بود؛ یعنی کسی که ایشان را نمی شناخت، تصوّر نمیکرد این آدم پسر برجسته ی امام و صاحب این بیت باشد که همه به خاطر او و به احترام او به اینجا آمده اند. از زمانی که مبارزه شروع شد، منزل امام رحمه الله محل رفت وآمد بود و طلّاب و فضلا از تهران و کسانی که در کوران مبارزه بودند به این خانه مرتّب در رفت وآمد بودند و اعلامیّه های امام رحمه الله که تکثیر میشد و پلی کپی شده اش به بیت امام می آمد، آنجا بین افراد توزیع میشد. لذا در داخل خانه ی امام رحمه الله و بیرونی آن خیلی فعّالیّت انجام میگرفت و هر وقت ما آنجا میرفتیم -که غالباً هم از هر فرصتی استفاده میکردیم و هر روز تقریباً منزل امام رضوان الله تعالی علیه میرفتیم- آنجا محلّ بحث بود و بحثهای سیاسی میشد، یعنی یک کانون مبارزه بود که البتّه خود امام رحمه الله در میان جمع نبودند امّا در اتاق خودشان ملاقاتهایی با ایشان انجام می گرفت و این ملاقات ها گاهی خصوصی و گاهی هم عمومی بود. امّا منهای ملاقات با امام رحمه الله، این جمع در بیرونی بیت امام مرتّب حضور داشتند و حاج آقا مصطفی هم در این جمع بود. من از خاطر نمیبرم آن منظره ی نشستن حاج آقا مصطفی را. برخلاف غالب ابنای آقایان علما و بزرگان که معمولاً یک حالت صاحب خانگی و همه کارگی و محور شدن پیدا می کنند و افراد را به خودشان جذب می کنند و با تحکّم در بین آن بیوتی که ما آن وقت ها میدیدیم، یک چنین چیزهایی معمول بود، ولی مطلقاً از حاج آقا مصطفی در بیت امام با آن همه شلوغی و رفت وآمد و رونقی که این بیت داشت، چنین چیزهایی مشهود نبود. درحالی که حضور ایشان در آنجا محسوس بود، چنان که خط میداد و رأی و نظر میداد و قاعدتاً با امام رحمه الله هم لابد صحبت میکرد و ماها هم که مرتّب به آنجا رفت وآمد داشتیم، همیشه نظراتش را می شنیدیم، به این معنا که بحث میکردیم و هر کس یک چیزی می گفت. ایشان هم صاحب نظر بود.»[6]

اوّلین فریاد قیام ۱۵ خرداد

جنایات رژیم شاه ادامه داشت؛ حمله به دانشگاه، حمله به حوزه های علمیّه در قم و فاجعه ی مدرسه ی فیضیّه و حادثه ی مدرسه ی خان (حضرت آیت الله بروجردی). دست آخر هم که دستگیری امام پس از سخنرانی افشاگرانه در عاشورای ۴۲، اوج ماجرا را رقم زد.

حاج آقا مصطفی که از نزدیک شاهد هجوم مأموران و دستگیری پدرش در نیمه شب بود، نقش بسیار مهمّی را در افشای این واقعه ایفا نمود. ساعت ۹ صبح روز ۱۵ خرداد و ساعاتی پس از دستگیری امام خمینی، صحن مطهّر حرم حضرت معصومه سلام الله علیها مملو از جمعیت بود و مردم شعار میدادند: «یا مرگ یا خمینی» و «خمینی بت شکن آزاد باید گردد». آقا مصطفی هم روی منبر کوتاهی روبه روی ایوان آیینه نشسته بود و برای مردم صحبت میکرد.

حضرت آیت الله خامنه ای که آن روزها برای افشای جنایات رژیم در واقعه ی فیضیّه به بیرجند مسافرت کرده و پس از دستگیری و بازجویی به مشهد منتقل شده بود، نقش حاج آقا مصطفی در آگاه سازی مردم و راه اندازی حرکت اعتراضی نسبت به دستگیری امام را این گونه شرح میدهند: «نقش دیگر ایشان بعد از حادثه ی ۱۵ خرداد بود. ایشان راوی و شاهد نزدیک حادثه بود. هنگامی که امام رحمه الله را دستگیر کردند، اولین کسی بود که فریادش را بلند کرد و مردم قم را در جریان گذاشت و این فریاد رسای حاج آقا مصطفی بود که مردم را برانگیخت و آنها به هوش آمدند و بیدار شدند و فهمیدند که چه حادثه ای واقع شده و امامشان را برده اند. البتّه من آن وقت قم نبودم، یعنی در مأموریّت بودم تا مسائل قم را در منبر بیان کنم، امّا شنیدم مردم در صحن قم جمع میشدند و چند نفر از طلبه های فعّال و جوان و مبارز و همچنین چند نفری از کسبه ی قم که به نام و نشان معروف هستند، اینها آن اجتماع را از لحاظ شعار و غیره هدایت میکردند و کمک میکردند و در این بین حاج آقا مصطفی می آمدند روی منبر و حضور ایشان در صحن، آن هم درحالی که از در و دیوار خون و آتش می بارید و بوی مرگ می آمد، واقعاً حرکت عجیبی بود. به طوری که نقل میکنند مردم را به هیجان آورده بود و کانون مبارزه از همان جایی شروع میشد که حاج آقا مصطفی در صحن و در میان جمعیّت حاضر میشد. خلاصه اینکه حاج آقا مصطفی، این مرد شجاع، حقّاً و انصافاً این شایستگی را داشت که ما او را فرزند یک چنین مرد عظیم و چهره ی بزرگی بدانیم و شجاعتش را هم داشت که در موضع پسر امام رحمه الله ظاهر بشود.»[7]

رابطِ امام و انقلابیون

تلاش برای آزادی پدر، فعّال نگه داشتن نهضت امام و مدیریّت بیت ایشان، سه مسئولیّتی بود که شهید مصطفی خمینی بر دوش کشیده و شاید هیچ کس در آن شرایط بحرانی، نمی توانست اینگونه ایفای نقش کند. حضرت امام رحمه الله پس از حدود دو ماه، از بازداشتگاه به منزلی در داودیه و سپس قیطریه ی تهران منتقل و در آنجا به مدّت حدود یک سال تحت کنترل و حفاظت بودند. در این مدت آقا مصطفی به عنوان رابط بین امام رحمه الله و یارانش ایفای نقش می کرد. ساواک در گزارشی در این باره چنین می نویسد: «طبق اطلاع واصله اخیرا پسر آیت الله خمینی با افراد متنفذ و مخالف دولت در تماس می باشد، چون مشارالیه می تواند با پدرش ملاقات نماید از این لحاظ رابط بین پدرش و افراد مخالف دولت است.»[8]

حضرت آیت الله خامنه ای یکی از این معدود افرادی بود که موفق شده بود در این ایام به دیدار حضرت امام خمینی برود. ایشان خاطره ی این دیدار را این گونه بازگو می کنند: «پس از بازداشت ایشان را آوردند در منزلی که در آن منزل با همه ی خانواده شان تقریباً محصور بودند، حاج آقا مصطفی هم در خدمت امام بود. من خاطره ی خیلی لذت بخشی از سال ۴۲ دارم و آن این است که من از زندان آزاد شده بودم و خیلی مشتاق بودم که بروم امام رحمه الله را زیارت کنم. آمدم با زحمت منزل امام رحمه الله را که در قیطریه ی شمیران بود پیدا کردم. وقتی رسیدم آنجا دیدم پاسبان ها آنجا هستند و نمی گذارند کسی خدمت امام برود. خیلی ساده به پاسبان ها گفتم که من از زندان آزاد شدم و شاگرد امام رحمه الله هستم و اصرار کردم که می خواهم بروم ایشان را زیارت کنم. یکی از آنها مخالفت و دیگری موافقت کرد. بالاخره پس از اصرار زیاد با ده دقیقه ملاقات موافقت کردند. گفتم باشد و تا بیت امام با عجله دویدم و در زدم. حاج آقا مصطفی در را باز کرد. دیدن حاج آقا مصطفی در آنجا بعد از مدتی که ایشان را ندیده بودم خیلی برای من جالب بود. رفتیم خدمت امام. دقایقی خدمت امام بودم و آمدم بیرون و قدری هم با حاج آقا مصطفی صحبت کردم و بعد آمدم. به هر حال ایشان خدمت امام بودند که این جزو آن لحظات حساس زندگی امام رحمه الله محسوب می شود.»[9] صدور نامه و اعلامیه های مختلف[10]، ملاقات با مراجع تقلید[11] و ارتباط مستمر با مبارزین[12]، از جمله فعّالیّت های مرحوم سیّد مصطفی در این مدّت بود که منجر به احضار ایشان به شهربانی و تذکّرات جدّی شد.[13]

حاج آقامصطفی در بازجویی: «کاپیتولاسیون یعنی حیثیت فروشی»

چند ماه بعد لایحه ی کاپیتولاسیون تصویب شد، نطق تاریخی حضرت امام خمینی رحمه الله در ۴ آبان در سالگرد ولادت حضرت زهرا سلام الله علیها فریاد بلند اعتراض علیه این اقدام بود. بیانیه ی امام، علیه این لایحه هم لرزه بر پیکره ی رژیم انداخت. پهلوی ها هم که حضور امام را در ایران دیگر نمی توانستند تحمل کنند ایشان را شبانه دستگیر و به ترکیه تبعید کردند.

 این بار نیز چون گذشته، حاج سیّد مصطفی به سرعت وارد عمل شده و راهی منزل برخی مراجع و علما همچون حضرات آیات میرزا هاشم آملی و نجفی مرعشی شد. ساواک که سابقه ی فعالیت های مؤثر او هنگام دستگیری امام را در خاطر داشت، در همان روز اوّل حریم بیت آیت الله مرعشی را نیز شکسته و پس از اهانت به ایشان، سیّد مصطفی را نیز دستگیر و به زندان قزل قلعه تهران منتقل نمود.[14] بازجویی از آقامصطفی از ۱۹ تا ۲۸ آبان ادامه می یابد. آقامصطفی در بازجویی ها مقاوم و محکم ظاهر می شود. او در پاسخ به علت واکنش تند پدرش در برابر کاپیتولاسیون این طور پاسخ می دهد: «این یک مسأله ای است که تحمیل به ملت می باشد و تقریبا به حکم حیثیت فروشی و آزادگی فروشی و شخصیت فروشی هست، اینکه بلافاصله یا با یکی دو روز فاصله، وام را از دولت آمریکا گرفتند و این خود دلیل است که بیگانگان برای دادن وام چنین چیزی می خواستند»[15]

حضرت آیت الله خامنه ای درباره ی دستگیری آقا مصطفی می گویند: « ایشان مدتی هم در زندان بودند. حتی آن مدتی که در قم بودند، دستگاه شدیدا روی ایشان حساسیت داشت به حدی که از وجود حاج آقا مصطفی خائف بود. زندان رفتن هم برایشان تأثیری نگذاشت چون حاج آقا مصطفی آدمی نبود که از زندان بشکند، بلکه زندان او را هر روز آب دیده تر می کرد.»[16]

تبعید و زندان، فرصتی برای خودسازی

حضرت امام رحمه الله بی خبر از دستگیری فرزندشان در نامه ای از ترکیه، حاج آقامصطفی را وکیل تام الاختیار خود قرار داده[17] و او نیز برای استمرار این مسیر، طی نامه ای از زندان حجت الاسلام اشراقی را از جانب خود وکیل می کنند.[18] حاج سید مصطفی در طول مدّت ۵۷ روز حبس و بازجویی های مفصل[19]، هیچ درخواستی جز رفتن به ترکیه مطرح نکرد. هرچند که از داخل زندان نیز به بهانه ی کسب خبر از سلامتی حضرت امام رحمه الله، با استمداد از علما و مراجع، آنان را به تکاپو وا می داشت.[20] رژیم شاه هم که فکر می کرد با دستگیری و یا تبعید حضرت امام رحمه الله و فرزندش و ایجاد رعب و وحشت، به این نهضت خاتمه می دهد، با آزادی سید مصطفی به شرط تبعید به ترکیه موافقت نمود. حضرت آیت الله خامنه ای برخی نتایج و آثار این بازداشت و تبعید را چنین بیان می کنند: « بعد از آنکه در سال ۱۳۴۳ تعرض شدید امام رحمه الله نسبت به ماجرای کاپیتولاسیون منجر به تبعید امام خمینی رحمه الله از ایران شد، ایشان را هم گرفته و به ترکیه تبعید کردند و آنجا در خدمت امام بودند. قبل از آن واقعه، مرحوم آقا مصطفی طعم زندان را چشیده بود، در زندان قزل قلعه و زندان های دیگر. در سلول های تنها، روزها و شب های غربت، تنهایی و محنت را گذرانده بود. اما این تبعید برای او از دو جهت مهم و آموزنده بود: ۱- زندان برای همه کلاس بود. تنهایی درزندان بزرگترین معلم بود. لازم نبود که انسان در زندان با بزرگان و یا روشنفکرانی هم سلول و هم بند باشد تا از آنها درسی بیاموزد. بلکه انسان از تنهایی زندان درس می گرفت. و از مطالعه، در خود فرورفتن و شناسایی نقاط ضعف و قوت خود، مطالبی ارزشمند می آموخت. این یک جهت بود که برای او و دیگران عمومیت داشت. ۲- نقطه مثبت دیگری که در این تبعید وجود داشت مجاورت با امام رحمه الله بود. خیلی طبیعی بود که در سال های گذشته این فرزند برومند فاضل فرصت پیدا نکند که با پدر بزرگوار خود که مشغول کارهای تحقیقی، علمی و همه گونه کار یک روحانی اندیشمند بود، چندان ساعت دراز و طولانی را بگذراند…. اما تبعید در ترکیه این فرصت را به این پسر با استعداد و لایق داد که بیش از یک سال شبانه روز با امام رحمه الله باشد و از امام رحمه الله بیاموزد. نه فقط دانش و اندیشه ی انقلابی، تجربه های سیاسی عمیق یا خاطرات گذشته زندگی پرماجرای امام رحمه الله را، بلکه بیش از همه، روحانیّت، معنویت و عظمتی که در روح امام رحمه الله همواره وجود داشت و عرفان، بینش معنوی و حکمت آموز امام را بیاموزد. این فرصت برای این پسر لایق بسیار ارزنده بود و از این فرصت بهره ها برد. بعد از آنکه این پدر و پسر از ترکیه به نجف منتقل شدند، در طول سالیان تبعید در نجف کسانی که توانسته بودند با ایشان ملاقات کنند، می گفتند آقا مصطفی شخصیت دیگری شده است.»[21]

شهادت حاج آقامصطفی؛ جرقه ای که شاه را برانداخت

پس از استقرار در نجف اشرف مرحله جدیدی از نهضت امام خمینی رحمه الله آغاز شد که با دوره های قبل تفاوت داشت. در این مرحله سیّد مصطفی پس از امام رحمه الله نقش اوّل را در هدایت نهضت ایفا می کرد. انتشار افکار و اندیشه های امام رحمه الله از طریق توزیع رساله ی عملیه، اعلامیه ها و سخنرانی ها، ارتباط با مبارزین و راهنمایی آن ها، سفرهای گوناگون به کشورهای اسلامی[22] و واگذاری مأموریت های مختلف به یاران امام رحمه الله[23]، از جمله فعّالیّت های اثرگذاری بود که ایشان در طول ۱۲ سال حضور در عراق انجام داد.[24] فعالیت های ایشان سبب شد که در ۲۱ خرداد ۱۳۴۸ به دنبال برانگیختن حضرت آیت الله حکیم بر ضد رژیم بعث، دستگیر و به بغداد برده شود. حسن البکر رئیس جمهور وقت عراق به او هشدار داد که اگر مردم را بر ضد این رژیم تحریک کند و با مخالفان رژیم عراق در ارتباط باشد، تصمیمی درباره تان می گیرم که ممکن است موجب ناراحتی پدرتان شود و جالب این که سپهبد نصیری رئیس ساواک در سال ۱۳۴۲نیز او را با تعابیری از این دست تهدیدکرده بود. مجموع این مسائل، جایگاهی را برای فرزند رهبر نهضت به وجود آورد که رحلت اسرارآمیزش نیز در برافروختن شعله های خشم مردم علیه رژیم پهلوی بسیار مؤثر بود.

سحرگاه یکم آبان سال ۱۳۵۶ خبری تکان دهنده همه راغافلگیر می کند؛ درگذشت فرزند ارشد امام خمینی رحمه الله. مرگی مشکوک و ناگهانی در ۴۷ سالگی. شاهدان متعددی که بالای سر جنازه ی ایشان حاضر بودند شهادت می دهند که لکه های سبز رنگی بر قسمت های مختلف بدن ایشان ظاهر شده بود که حکایت از مسمومیت ایشان داشت. جنازه ی ایشان پس از غسل با آب فرات و طواف در عتبات مقدسه کربلا، در نجف تشییع و پس از اقامه نماز توسط حضرت آیت الله خوئی در جنب ایوان حرم امیرالمؤمنین علیه السلام دفن شد.

چند روز پس از شهادت آقامصطفی، امام خمینی رحمه الله در ابتدای درس خود با اشاره به اینکه خداوند تبارک و تعالی الطاف خفیه ای دارد، از دست دادن آقا مصطفی را جزو این الطاف خفیه معرفی می کنند. حضرت آیت الله خامنه ای در تبیین این تعبیر حضرت امام رحمه الله و آثار این لطف خفیه در پیشبرد نهضت مبارزه می گویند: «مسأله شهادت ناگهانی این روحانی بزرگ و شخصیت عالی قدر، جریان مبارزات را در ایران از یک گذرگاه بسیار حساسی گذراند و مبارزات را وارد یک مرحله جدید و همه افراد را به شخصیت والای امام رحمه الله - این پدر صبور و بردبار- واقف کرد. در حقیقت مهم ترین وسیله ای که توانست این مبارزه را در شکل توده ای عجیب و جدید در عرصه ی تاریخ ایران حاضر کند، این حادثه ی بزرگ و این شهادت پرارج بود. بنابراین همانطوری که حضرت امام فرمودند"مرگ مصطفی از الطاف خفیه الهی بود” این یک لطف الهی بود. لطفی که ساده اندیشان، ظاهربینان و سطحی نگران آن را به صورت لطف نمی دیدند و آن چنان که شایسته بود برداشت نمی کردند. بعد از آن هم روشن است که دستگاه حاکم از این حادثه چگونه می خواست استنتاج کند. امّا رهبر عظیم الشأن انقلاب و مردم بیدار و آزاده از این حادثه چگونه استفاده کردند. این مطالب را فقط به این خاطر نگفتم که نسبت به شخصیت مردی بزرگ سخنی گفته باشم که دانستن آن برای شما خواهران و برادران لازم است، و همچنین شخصیت ناشناخته ی این شهید را به شما بشناسانم، بلکه بیشترین تأکید من برسخن گهربار امام است که فرمودند او امید آینده ی ما بود.»[25]

از روز شهادت حاج آقامصطفی تا چهلم ایشان سلسله مجالس ترحیم متعددی در شهرهای مختلف ایران برپا شد و تلاش های رژیم شاه برای جلوگیری از این مجالس ترحیم نتیجه ای نداشت. اهانت روزنامه اطلاعات به حضرت امام خمینی رحمه الله در دی ماه همان سال منجر به قیام ۱۹ دی مردم قم شد. سرکوب قیام مردم تبریز در اربعین شهدای ۱۹دی قم منجر به شکل گیری سلسله مراسمات اربعین در سراسر کشور شد که فرآیند سقوط رژیم شاهنشاهی را تسریع کرد.

طرح و برنامه های دشمن

در بین افراد فعال در نهضت مبارزه افراد پرکار و پرتلاشی وجود داشتند اما آنچه حاج آقامصطفی را برجسته تر می کرد، جامعیت ایشان در ابعاد مختلف بود. جامعیت علمی و سواد فقهی ایشان، اعتقاد به براندازی رژیم شاه، فعالیت مستمر در مسیر مبارزه، ارتباط خوب با طیف ها و جریان های مبارز و علما و مراجع ایران و عراق ویژگی هایی بود که می توانست حاج آقامصطفی را در ردیف عالی ترین نظریه پردازان انقلاب اسلامی و برجسته ترین سیاسیون انقلاب قرار دهد. برخی عامل شهادت حاج آقامصطفی را رژیم شاه، برخی رژیم بعث عراق و برخی دیگر توطئه ی مشترک ساواک و سیستم اطلاعاتی عراق می دانند چرا که رژیم بعث از نزدیکی حاج آقامصطفی و حضرت آیت الله حکیم خشمگین بود. فارغ از اینکه عامل شهادت حاج آقامصطفی رژیم شاه بود یا رژیم بعث عراق، واقعیت تاریخی -به تعبیر امام رحمه الله- از دست رفتن امید آینده ی اسلام و ایران بود. حضرت آیت الله خامنه ای در تشریح این نکته می گویند: « امّا همین جمله را نیز از این نقطه نظر نگاه می کنیم که امید آینده ی ایران، تجلیل و ستایشی از این شهید بزرگوار است و مایه ی غم و تأسفی برای ما، از دیدگاه دیگری می نگریم که به درستی احساس کنیم که دشمنان ما، دشمنان سوگند خورده ی این ملت و انقلاب تا چه اندازه آینده نگری و برنامه ریزی دارند که پیش از آن که همه ما بدانیم که این شهید، امید آینده ایران بود و پیش از آن که عناصر فعال و مبارز ما به درستی شناخته باشند که چه عنصری از دست آنها گرفته می شود، دشمن این را کشف کرده بود. دستگاه های جاسوسی و اطلاعاتی دشمن این مطلب را پیش از ما دانسته و فهمیده بود و لذا درصدد علاج برآمده و آینده نگری کرد. فردای ایران را دید، ایرانی را دید که مردم در جستجوی شخصیت های قابل اطمینانی هستند که برگرد آنها جمع شوند و نهضت را که هنوز در نیمه است، به پایان برسانند. دشمن کسی را که می دانست در آن روز امید آینده می تواند باشد و می تواند امید ببخشد، از میان ما برداشت. آن چیزی را که ما می توانستیم دست مایه ی حیات سیاسی و اجتماعی خود کنیم، از ما گرفت. پس دشمن، آینده نگر و دوراندیش است. دشمن با ما به شکل روزمره برخورد نمی کند، او قبلا نقشه ها را طرح می کند و فردا و پس فردا را می بیند و بر طبق محاسبات دقیق آن را حدس می زند و در مقابل آنچه پیش خواهد آمد، طرح ریزی و برنامه ریزی می کند. ما در مقابل چنین دشمنی قرار داریم. حال نتیجه ی فهمیدن این واقعیت چیست؟ این نتیجه به نظر من نباید جز این باشد که ما هم خود را در مقابل چنین دشمنی حس کنیم. اولاً ما هم باید آینده نگری کنیم، با حوادث به شکل روزمره برخورد نکنیم، اندکی دورتر از جلوی چشم خود را ببینیم، احساس خطر کرده و احتمالات را برای آینده در نظر بگیریم؛ ثانیاً نقشه های دشمن را هم نقشه های روزمره به حساب نیاوریم…»[26]

پی نوشت ها

[1] سخنرانی حضرت آیت الله خامنه ای به مناسبت دومین سالگرد شهادت آیت الله سیدمصطفی خمینی ۱۳۵۸/۷/۳۰

[2] ماهنامه فرهنگی تاریخی شاهدیاران، آبان ۸۵، ش۱۲، ص۳

[3] امید اسلام(شهید آیت الله حاج سید مصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک)، مرکز بررسی اسناد تاریخی، بهار۸۸، ص۲۳

[4] همان

[5] همان، ص۲۵

[6] ماهنامه فرهنگی تاریخی شاهدیاران، آبان ۸۵، ش۱۲، ص۴

[7] همان

[8] مرکز اسناد انقلاب اسلامی، پرونده آیت الله سیدمصطفی خمینی، شماره بازیابی ۳۹۱

[9] همان

[10] امید اسلام(شهید آیت الله حاج سید مصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک)، ص۳

[11] همان، ص۱۳

[12] همان، ص۵ و۶

[13] همان، ص۸

[14] همان، ص۴۷

[15] مرکز اسناد انقلاب اسلامی، پرونده آیت الله سیدمصطفی خمینی، شماره بازیابی ۳۹۱

[16] ماهنامه فرهنگی تاریخی شاهدیاران، آبان ۸۵، ش۱۲، ص۴

[17] صحیفه امام، ج۱، ص۴۳۱

[18] امید اسلام(شهید آیت الله حاج سید مصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک)، ص۹۹ و۱۰۰

[19] همان، ص۶۴-۷۶

[20] همان، ص۹۶

[21] سخنرانی حضرت آیت الله خامنه ای به مناسبت دومین سالگرد شهادت آیت الله سیدمصطفی خمینی ۱۳۵۸/۷/۳۰

[22] امید اسلام(شهید آیت الله حاج سید مصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک)، ص۳۲۲

[23] همان، ص۲۰۰ و ۲۱۰

[24] آیت الله مصطفی خمینی به روایت اسناد، سجاد راعی گلوجه، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، زمستان۸۹، ص۴۴-۴۶

[25] سخنرانی حضرت آیت الله خامنه ای به مناسبت دومین سالگرد شهادت آیت الله سیدمصطفی خمینی ۱۳۵۸/۷/۳۰

[26] همان.

 

حوزه نت