قرآن کریم میفرماید:

«مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَينَهُمْ …^{(الفتح/29)}»…

رحماء بینهم، یعنی در بین خودشان که هستند دیگر خاکریز نرم است، انعطاف وجود دارد اینجا دیگر آن شدت و آن صلابت نیست. اینجا باید دل داد و دل گرفت. اینجا باید با هم با تعاطف رفتار کرد. _{۱۳۸۷/۵/۹}

خداوند در آیه 29 سوره فتح، به بیان برخی از صفات یاران پیامبر و مؤمنان می پردازد؛ در این آیه یاد آور می شود که:

مسلمانان در برابر دشمنان، و مؤمنان، چگونه رفتار و برخورد نمایند؛ قرآن به طور صریح بیان می کند که:

مؤمنان باید با یگدیگر با مهربانی و عطوفت رفتار و با دشمنان با قاطعیت، برخورد می نمایند!

در تفسیر نمونه و در تفسیر این آیه می خوانیم :

قرآن به توصيف ياران پیامبر پرداخته و اوصاف ظاهر و باطن و عواطف و افكار و اعمال آنها را طى (چند صفت) چنين بيان مى‏كند و می فرماید:

كسانى كه با او هستند در برابر كفار، شديد و محكم هستند؛ (وَ الَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ).

و در دومين وصف مى ‏گويد:
اما در ميان خود رحيم و مهربانند؛ (رُحَماءُ بَيْنَهُمْ).

آرى آنها كانونى از عواطف و محبت نسبت به برادران و دوستان و همكيشانند، و آتشى سخت و سوزان، و سدى محكم و پولادين در مقابل دشمنان.

در حقيقت عواطف آنها، در اين مهر و قهر، خلاصه مى‏شود، اما نه جمع ميان اين دو، در وجود آنها تضادى دارد، و نه قهر آنها در برابر دشمن و مهر آنها در برابر دوست سبب مى‏ شود كه از جاده حق و عدالت قدمى بيرون نهند.

در سومين صفت كه از اعمال آنها سخن مى‏ گويد مى ‏افزايد:

پيوسته آنها را در حال ركوع و سجود مى‏ بينى و همواره به عبادت خدا مشغولند.

در روايات اسلامى كه در تفسير آيه آمده است تأكيد فراوانى روى اصل: رحماء بينهم، ديده مى ‏شود.

از جمله در حديثى از امام صادق علیه السلام مى ‏خوانيم:

مسلمان برادر مسلمان است، به او ستم نمى‏ كند، تنهايش نمى‏ گذارد، تهديدش نمى ‏كند، و سزاوار است مسلمان در ارتباط و پيوند و تعاون و محبت و مواسات با نيازمندان كوشش كند، و مسلمانان نسبت به يكديگر باید مهربان باشند، تا مطابق گفته خداوند که فرمود: رُحَماءُ بَيْنَهُمْ ؛ نسبت به يكديگر با محبت رفتار كنند، و حتى در غياب همدیگر نسبت به امور همدیگر دلسوزى كنند، آن گونه كه انصار در عصر رسول اللَّه بودند.

ولى عجيب است كه مسلمانان امروز از رهنمودهاى مؤثر اين آيه و ويژگيهايى كه براى مؤمنان راستين و ياران رسول اللَّه  صلی الله علیه و آله نقل مى ‏كند، فاصله گرفته ‏اند، گاه آن چنان به جان هم مى ‏افتند و كينه ‏توزى و خونريزى مى ‏كنند كه هرگز دشمنان اسلام آن چنان نكردند! گاه با كفار آن چنان پيوند دوستى مى ‏بندند كه گويى برادرانى از يك اصل و نسبند.

عجب اينكه هر قدر از اين اصول قرآنى فاصله گرفته‏ ايم، به درد و رنج و ذلت و نكبت بيشترى گرفتار شده‏ ايم، ولى باز متوجه نيستيم از كجا ضربه مى ‏خوريم؟! (1)

پی نوشت :
1. تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و دیگران ، ج‏22، ص 113 -125 ، دار الكتب الإسلامية ، تهران، ‏1374 ش.

پرسش: در جايي خواندم كه در جمعه ها شعر نخوانيد حتي براي امامان چو از ثواب آن روز مي كاهد و همچنين خواندم درحديثي جمعه ها غسل جمعه كردن بر هر مسلماني واجب است(غسل جمعه) لطفا تفسير آن را بيان كنيد؟
پاسخ:
غسل جمعه واجب نیست بلکه مستحب است.(1) و خواندن شعر در جمعه مکروه است ولی اگر در رابطه با موعظه و پند و در مدح ومرثیه امامان(ع) باشد کراهت ندارد.
پی نوشت:
1. امام خمینی توضیح السمائل م644.( نظر آیت الله خامنه ای همانند نظر حضرت امام است).

مرکز ملی پاسخگویی به مسائل