اخلاص در لغت یعنی صاف شدن، بی‌خلط شدن، و در اصطلاح یعنی اینکه عمل و رفتاری را که انجام می‌دهد تنها برای خدا باشد.
     در قرآن و روایات ائمه اطهار تأکیدات زیادی بر موضوع اخلاص شده؛ چنانچه در آیه‌ی4 سوره‌ی نساء آمده است «دین خویش را برای خدا خالص سازید.» و همچنین در روایات آمده است؛ «اخلاص ملاک و معیار عبادت است».
     بنابراین اخلاص از شرایط عمومی تمام اعمال و عبادات انسان‌هاست که دارای مراتبی است که اولین مرتبه آن این است که عبادت از هرگونه ریا و خودنمایی خالص باشد؛ و تا عملی خالص نباشد به سوی خداوند بالا نمی‌رود.
     برای به‌دست آوردن اخلاص عقاید انسان باید به چنان ثباتی رسیده باشد که هیچ‌گونه تزلزلی در آن راه نیابد و به دست آوردن علم و معرفت و ناامید شدن از آنچه که در دست مردم است و دوری از شهرت در رسیدن به اخلاص نقش بسیار مهمی دارند.
     نشانه ظهور اخلاص در دل انسان این است که نسبت به مدح و ستایش مردم در مورد اعمال و رفتاری که انجام می‌دهد، بی‌تفاوت باشد.
     و امّا عواملی مانع اخلاص می‌شوند که از جمله آنها ریا است؛ یعنی اینکه انسان عملش را برای این انجام دهد که مقام و منزلتی نزد مردم پیدا کند. و یکی از عوامل ریا، شهرت‌طلبی است.
بنابراین انسان برای مبارزه با این صفت رذیله باید عواملی را که باعث به‌وجود آمدن آن می‌شود را بشناسد و بعد در عواقب و پیامدهایی که به دنبال دارد بیندیشد.
     و امّا اخلاص آثار و نتایج فراوانی برروی زندگی دنیایی و آخرت انسان برجا می‌گذارد و با توجه به آن‌چه که از قرآن به‌دست آمده می‌توان گفت که انسان مخلص در کارهایش همیشه پیروز است و عملی که انجام می‌دهد جاوید باقی خواهد ماند. و آثار اخلاص در روایات اینگونه بیان شده که شخص مخلص، چشمه‌های حکمت بر زبانش جاری می‌شود، و همچنین همه‌ی اشیاء در برابر شخص مخلص خاشع‌اند و دیگر اینکه تدبیر کارهایشان را خدا برعهده می‌گیرد.
     بنابراین مخلصان جایگاه ویژه‌ای نزد خداوند دارند. از جمله اینکه از عذاب دنیا و آخرت درامان می‌مانند و اینکه شیطان بر آن‌ها تسلطی ندارد. و نعمت‌های فراوانی در بهشت شامل حالشان می‌شود.
     انسان‌های مخلص در همه‌ی زمان‌ها وجود دارند چه بسا شناخته هم نمی‌شوند. از جمله آنان در عصر ما می‌توان به امام خمینی - رحمه‌الله علیه- ، آیت‌الله بهجت و همچنین شهدای دفاع مقدس، اشاره کرد.
کلیدواژه: اخلاص، خالص، مخلَص، مخلِص، خلص، خلوص