امر به معروف و نهي از منکر
      اين دو فرضيه برتر و دو تکليف مهم و فراموش شده و به غربت دچار شده، از فلسفه‌هاي مهم قيام حسيني بود.
      روش و سيره آن حضرت، امر به معروف و نهي از منکر بود. وقتي مي‌خواست از مدينه خارج شود، کنار قبر مطهر حضرت رسول رفت و نجوا کرد و گريست و خطاب به خداي متعال گفت: خداوندا! من معرف را دوست دارم و از منکر بدم مي‌آيد».7
      وي يزيد را تجسم همه منکرها مي‌دانست و مبارزه با آن را تکليف مي‌شمرد و بيعت با آن فاسق را گناه مي‌دانست. قيام عاشورا بر همين پايه شکل گرفت. درباره انگيزه‌هاي قيام، خيلي سخن‌ها گفته شده است، ولي صريح‌ترين و گوياترين تعبير، از آن خود آن حضرت است که فرمود:
      «اريد ان آمر بالمعروف و انهي عن المنکر…».8
      مي خواهم امر به معرف و نهي از منکر کنم و به سيره و روش جدم رسول خدا و پدرم اميرمؤمنان رفتار کنم.
      در زندگي يک مسلمان خداباور و متعهد، عمل به اين فريضه‌ها جايگاه خاصي دارد و گواه مسلماني اوست و بي تفاوتي نسبت به معروف و منکر و سرنوشت جامعه و حق و باطل، دور از روحيه ايمان است. امام حسين عليه السلام براي احياي اين دو فريضه جان داد و خونش را نثار کرد. در زيارت آن حضرت هم مي‌گوييم که: شهادت مي‌دهيم که تو نماز و زکات را بر پا داشتي و امر به معروف و نهي از منکر کردي (امرت بالمعروف و نهيت عن المنکر).
      پيروان فرهنگ عاشورا نيز در همين مسير گام بر مي‌دارند و با حضور دائم در ميدان امر به معروف و نهي از منکر، نشان مي‌دهند که پيرو آن امام شهيدند و بي تفاوت و بي تعهد نيستند.
عدالت خواهي
      عدالت، فرمان خدا و رسول است و دامنة آن همه امور زندگي را در بر مي‌گيرد، حتي رفتار عادلانه ميان فرزندان را. ولي جهت بارز آن، عدالت اجتماعي و مراعات حقوق افراد از سوي حکومت هاست.
از نقطه ضعف‌هاي مهم امويان حاکم بر سرنوشت مسلمين، ظلم و طغيان آنان بود و امام حسين عليه السلام يکي از اهداف قيام خود را مبارزه با طغيان گري و سلطه جائرانه بني اميه قرار داده بود. ظلمي که هم نسبت به خاندان پيامبر شد و هم نسبت به عموم جامعه. امام حسين عليه السلام در يکي از سخنان خود، پيشواي حق و امام راستين را کسي معرفي مي‌کند که هم بر اساس قرآن حکومت کند و هم قيام به قسط و عدل نمايد «ما الامام الا الحاکم بالکتاب و القائم بالقسط»9 و در سخني ديگر هدف از قيام خود را آن مي‌داند که بندگان مظلوم خدا به امنيت و آسايش برسند «و يأمن المظلومون من عبادک».10
در زيارت آن حضرت هم مي‌خوانيم که «شهادت مي‌دهم که تو به قسط و عدالت فرمان دادي و مردم را به اين دو فراخواندي».11
      پس سيره امام حسين عليه السلام عدالت خواهي و ظلم ستيزي بود. به تعبير امام راحل: «سيد الشهدا سلام الله عليه از همان روز اول که قيام کردند. براي اين امر، انگيزه شان اقامه عدل بود… سيد الشهدا که همه عمرش را و همه زندگي‌اش را براي رفع منکر و جلوگيري از حکومت ظلم و جلوگيري از مفاسدي که حکومت‌ها در دنيا ايجاد کردند، تمام عمرش را صرف اين کرد که حکومت جور بسته شود و از بين برود».12
ظلم بر محو عدالت، سخت مي‌کوشد هنوز
ظلم از خون دل مظلوم مي‌نوشد هنوز
تا عدالت را کند جاويدان در عالم حسين
خون پاکش بر بساط ظلم مي‌جوشد هنوز
      امامي که اين سيره را در طول زندگي داشته و به عنوان مشي و مرام او شناخته شده است، انتظار دارد پيروانش نيز گام جاي گام او نهند و ظلم ستيزي و عدل گستري را به عنوان يک برنامه و سلوک دائمي داشته باشند.
      اينها نمونه‌هايي از الفباي سيره حسيني و سبک زندگي عاشورايي است. نکات فراوان ديگر وجود دارد که به همين اندازه بسنده مي‌کنيم و با عهدنامه‌اي با مولايمان نوشته را به پايان مي‌بريم.

پي نوشت:
1. اعيان الشيعه، ج 1، ص 597.
2. صحيفه نور، ج 13، ص 65.
3. صحيفه نور، ج 8، ص 12.
4. همان، ج 6، ص 36.
5. بحارالانوار، ج 27، ص 58.
6. زيارت عاشورا.
7. بحارالانوار، ج 44، ص 328.
8. موسوعه کلمات الامام الحسين?، ص 291.
9. ارشاد، شيخ مفيد، ج 2، ص 39.
10. بحارالانوار، ج 100، ص 37.
11. مفاتيح الجنان، زيارت امام حسين در اول ماه رجب (اشهد انک قد امرت بالقسط و العدل و دعوت اليهما)
12. صحيفه نور، ج 20، ‌ص 189 و 190.

نويسنده : جواد محدثی

صفحات: 1· 2