یکی از مفاهیم زشتی که دیده می شود این است که انسان دو دوره زندگی داشته است، دوره ای قبل از مدرنیته و تجدد و دوره ای پس از آن است؛ این افراد می گویند انسان ها قبل از دوران مدرنیته به دنبال تکلیف و دانستن خوب و بد بوده و پس از آن تغییر رویه داده و حقوق گرا شدند.
  آیت الله محمدتقی مصباح یزدی رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در سلسله دروس اخلاق ماه مبارک رمضان با موضوع شرح دعای 45 صحیفه سجادیه با عنوان دعای وداع رمضان که در دفتر رهبر معظم انقلاب در قم برگزار شد، گفت:

تعبیرات در دعاها بر اساس فهم انسان ها است.

وی افزود: بسیاری از تعبیرات استفاده شده در دعاها و قرآن برای تسهیل در فهم انسان ها است، در این مسیر گاهی از الفاظ متشابه استفاده می شود که آن ها را باید به وسیله محکمات و قرائت عقلی تفسیر کرد؛ به عنوان مثال در قرآن بیان شده است که خداوند و ملائکه آمدند این تعبیر به معنای آمدن جسمی نیست بلکه به معنای ظهور است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که خداوند در برابر نعمت های خود مزد نمی خواهد، اظهار داشت:

در ابتدای دعای 45 صحیفه آمده است که خداوند رغبتی برای مزد و جزا ندارد و هرچه به هرکس ببخشد پشیمان نمی شود.

وی ادامه داد: در برخی از موارد انسان از بخشش خود پشیمان می شود، این پشیمانی گاهی به این دلیل است که خود انسان به آن چیز بخشیده شده احتیاج دارد که این معنا برای خداوند متعال محال است، گاهی نیز انسان برای کار خیر دیگری چیزی را می بخشد سپس خلاف آن ثابت می شود اما خداوند همه را شناخته و بر اساس حکمت عطا می کند.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری با بیان این که اگر همه کارها بر اساس حکمت باشد دیگر پشیمانی پدید نمی آید، ابراز داشت: کارهای خداوند بر اساس حکمت است، خداوند انسان را خلق کرده و به او دستوراتی داده است که اگر کار خوبی انجام دهد خداوند مزد و پاداش می دهد اما این پاداش در حد کار انسان نبوده و بسیار بیشتر از آن است.

وی عنوان کرد: معمولا مزد انسان ها نسبت به یکدیگر بر اساس ارزش کار است اما عطای خداوند این گونه نیست بلکه چندین برابر کار انسان جزا و پاداش می دهد، از همین رو خداوند در قرآن می فرماید هر کس کار نیکى بیاورد، ده برابر آن پاداش خواهد داشت، و هر کس کار بدى بیاورد، جز مانند آن جزا نمی گیرد.

آیت الله مصباح یزدی خاطرنشان کرد: مردم با کار خیر خود یک دانه می کارند اما خداوند 700 برابر به آنها اعطا می کند که البته این مقدار به عنوان سقف نبوده و خداوند به انسان های لایق چندین برابر اعطا می کند.

وی با اشاره به فراز«مِنَّتُکَ ابْتِدآءٌ» از دعای 45 صحیفه سجادیه اضافه کرد: کلمه منت در لغت عربی دارای چند معنا است، گاهی به معنای سنگینی و نعمت بزرگ است همانگونه که خداوند نسبت به بعثت پیامبر از کلمه منت به معنای نعمت بزرگ استفاده کرده است؛ از دیگر معانی منت قطع و به رخ کشیدن است.

رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان این که نعمت های خداوند این چنین نیست که انسان نسبت به آن ها استحقاق داشته باشد، گفت: این گونه نیست که انسان کاری انجام داده باشد و نعمت دریافت کند بلکه نعمت ها همانند نعمت وجود بدون انجام کار و به صورت ابتدایی بوده است.

وی افزود: زمانی که انسان نافرمانی کرده و استحقاق مجازات دارد از گناهان او گذشته و او را عفو می کند، از همین رو عفو خداوند متعال تفضل است؛ زمانی که خداوند انسان را عفو می کند چنین نیست که استحقاق داشته باشد، هیچ کس حقی بر خداوند ندارد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که در قرآن و تعبیرات روایات دیده می شود که انسان ها حقی بر خداوند دارند، اظهار داشت: همانند این که در برخی روایات به حق پیامبر و ائمه طاهرین(ع) قسم داده می شود، پس این حق برای انسان ها نسبت به خداوند ثابت است.

وی ادامه داد: این که مسأله حقوق مطرح می شود باید بدانیم که از کجا آمده و ریشه حق چیست، در مکتب های دیگر جواب قانع کننده ای برای این سؤال وجود ندارد اما در فرهنگ شیعه به این مسأله تصریح شده که حق از خداوند است.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری با بیان این که زمانی که گفته می شود کسی بر خداوند حقی ندارد بدان معنا است که از جانب و ذات خود دارای حق نیست، ابراز داشت: این که گفته می شود پیامبران و مؤمنان بر خداوند حق دارند بدان معنا است که از سوی خداوند اعطا شده است.

وی عنوان کرد: یکی از مفاهیم زشتی که دیده می شود این است که انسان دو دوره زندگی داشته است، دوره ای قبل از مدرنیته و تجدد و دوره ای پس از آن است؛ این افراد می گویند انسان ها قبل از دوران مدرنیته به دنبال تکلیف و دانستن خوب و بد بودند.

آیت الله مصباح یزدی خاطرنشان کرد: این افراد ادعا دارند در دوران مدرنیته ماهیت بشر که ماهیتی تکلیف گرا بوده تغییر پیدا کرده و به حقوق گرا تبدیل شده است، این افراد همه چیز را حق خود دانسته و می گویند که انسان بر خداوند حق دارد، این گونه گفتار بسیار زشت و رکیک است که بسیاری از جامعه شناسان به آن معتقد شدند.

وی اضافه کرد: انسان از ناحیه خود حقی ندارد اما خداوند برای انسان حقی قرار داده که اگر رعایت کند استحقاق بهشت پیدا می کند، برخی از بزرگان در کتاب های اخلاقی خود گفته اند که تمام نعمت های الهی تفضل است، حقوق انسان در صورتی ثابت می شود که از سوی خداوند باشد.

رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان این که خداوند از لطف خود به بنده قدرت بازگشت می دهد، گفت: خداوند متعال نه تنها موقعیت به انسان می دهد بلکه او را در مسیر توبه تشویق می کند، کسانی که می گویند تمام نعمت های الهی تفضل است نسبت به ذات انسان نگاه می کنند و کسانی که می گویند انسان استحقاق دارد از ناحیه خداوند نظاره گر هستند.

وی افزود: تا جایی که خلاف حکمت نباشد خداوند متعال راهی برای آمرزش انسان ها باز می کند تا انگیزه برای انجام کار خیر برای افراد مؤمن وجود داشته باشد، گاهی انسان هزاران نفر را به قتل می رساند اما تا آخرین لحظه با بهترین شکل زندگی می کند که خداوند چنین آدمی را دچار استدراج می کند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که مصیبت ها و فسادهای روی زمین از ناحیه انسان پدید آمده است، اظهار داشت: خداوند انسان های گناهکار را در دنیا عقوبت می کند تا چنین انسانی مقداری از نتیجه کار خود را در دنیا ببیند و وسیله ای برای تنبیه و برگشت از اشتباه باشد.

وی ادامه داد: عذاب هایی که جنایتکاران در دنیا می بینند شمه ای از عذاب اکبر بوده که از روی عدل خداوند است، گاهی گفته می شود که خداوند چگونه عادل است در حالی در قبال یک ساعت کار نادرست و گناه انسان او را تا ابد در آتش قرار می دهد.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری ابراز داشت: آن چه در عالم دیگر اتفاق می افتد صورتی از کارهایی است که انسان در دنیا انجام می دهد اگر کار خوب باشد بهشت ابدی شده و اگر بد باشد جهنم ابدی می شود، این مسأله خاصیت این دو عالم است.

وی عنوان کرد: این دنیا همانند اتاقی است که انسان در آن قرار داده می شود تا هرگونه که می خواهد استفاده کند، اما به او گفته می شود که به عنوان مثال اگر ضرری را متوجه چشمت کنی تا ابد کور خواهی بود، گاهی کارهای موقت وسیله ای برای نتایج طولانی می شود.

آیت الله مصباح یزدی خاطرنشان کرد: اگر انسان در دنیا چشم باطن خود را کور کند در دنیای دیگر نیز همانگونه محشور می شود، ممکن است سبب کوتاه باشد اما نتایج آن ابدی شود؛ خداوند انسان ها را نسبت به عواقب تمامی کارهای آگاهی داده است از همین رو نمی توان گفت که این فعل الهی بر خلاف عدل بد و ظلم است.

منبع:خبرگزاری رسا