تربیت فرزند از مهمترین دغدغه های خانواده های ایرانی است که در شماره های گوناگون، بخش های مختلفی از راه های تربیت صحیح را تقدیم حضور مخاطبان گرامی خواهیم کرد.

* عزت نفس کودکان را بالا ببريد!

عزت ‌نفس بالا، کودک را در مقابل مشكل‌هايي که در زندگي با آن‌ها روبرو خواهد شد، مصون مي‌كند. کودکاني که درمورد خودشان نظر مثبتي دارند، در مواجهه با تعارض‌ها و مقاومت در برابر فشارهاي منفي بهتر عمل مي‌کنند. اين کودکان به آساني به خنده مي‌افتند، از زندگي لذت مي‌برند و واقع‌گرا و معمولاً خوش‌بين هستند. بر عکس کودکان با عزت ‌نفس پايين در مقابل مشكلات زندگي دچار اضطراب و نااميدي مي‌شوند. اين کودکان درباره خودشان نظر مثبتي ندارند و براي يافتن راه‌حل‌ مسايل، مشکل پيدا مي‌كنند. اگر افکار مبني بر سرزنش خود مانند «من خوب نيستم» يا «نمي‌توانم کاري را درست انجام دهم» ذهن کودک را تسخير کند، دچار انفعال، انزوا و افسردگي خواهد شد. پاسخ فوري چنين کودکي هنگام مواجهه با چالشي جديد «من نمي‌توانم» است.

والدين مي‌توانند با عمل به اين توصيه‌‌ها به ايجاد عزت‌نفس سالم در کودکانشان کمک کنند:

• مراقب چيزهايي که مي‌گوييد باشيد: کودکان به کلمات والدين بسيار حساس‌اند. به ياد داشته باشيد آن‌ها را نه فقط به خاطر کارهايي که به خوبي انجام داده‌اند، بلکه براي تلاشي كه انجام داده‌اند، تحسين کنيد.

• سرمشق مثبتي براي فرزندانتان باشيد: اگر هميشه خودتان را سرزنش مي‌کنيد، بدبين هستيد و درباره توانايي‌ها و محدوديت‌هايتان برداشتي واقعي نداريد، کودک شما نيز رفتار شما را بازتاب خواهد داد. اگر عزت ‌نفس خود را تقويت کنيد، فرزندتان الگوي خوبي خواهد داشت.

• باورهاي غيرمنطقي کودک را شناسايي و تصحيح کنيد: اين باورها ممکن است درباره کمال، جذابيت، توانايي يا ساير خصوصيات باشد. کمک‌ به کودکان براي اينکه معيارهاي دقيق‌تري براي ارزيابي خودشان داشته باشند، به آن‌ها کمک مي‌کند «خودپنداره» سالمي پيدا کنند. ممكن است برداشت نادرست نسبت به خود در کودک ريشه بگيرد و به واقعيتي تبديل شود. مثلاً کودکي كه در مدرسه تلاش مي‌کند، اما در رياضيات مشکل دارد، ممکن است به خودش بگويد: «نمره رياضيات من خوب نيست، من دانش‌آموز بدي هستم.» اين باور نه‌تنها تعميمي نادرست است، بلکه باوري است که کودک را به شکست مي‌کشاند. کودک‌تان را تشويق کنيد موفقيت را در پرتو واقعيت ببيند. مي‌توانيد به او بگوييد: «تو دانش‌آموز خوبي هستي. تلاشت را در مدرسه مي‌کني. رياضيات هم يکي از درس‌هاست که لازم است وقت بيشتري برايش بگذاري. باهم رويش کار مي‌کنيم.»

• عشق خود را ابراز کنيد: محبت به کودک، و تحسين مکرر و صادقانه کودک بدون اغراق، به ايجاد عزت‌نفس در او کمک‌ مي‌کند. کودکان مي‌توانند دريابند حرف‌هاي شما از صميم قلب است يا نه.

• بازخورد مثبت و دقيق به کودک بدهيد: جمله‌هايي مانند «تو هميشه ديوانه‌بازي درمي‌آوري» باعث خواهد شد فرزندتان احساس کند کنترلي بر فوران خشم خود ندارد. جمله بهتر اين است: «تو خيلي از دست برادرت عصباني شدي، اما آفرين که سر او داد نکشيدي.»

• حتماً نقاط قوت فرزندتان را به او يادآوري كنيد. مثلاً اگر توانايي يا استعداد خاصي در موضوعي دارد، حتماً نقاط قوت و استعدادش را تحسين كنيد.

• هرگز نقاط ضعف فرزندتان را به شيوه‌اي كه باعث آسيب و كاهش اعتماد به ‌نفسش شود، بيان نكنيد. سعي كنيد نقاط ضعف او را بشناسيد و در جهت اصلاح آن قدم برداريد.

• درست است كه هر كس ضعف‌ها و ناتواني‌هايي دارد، اما به فرزندتان كمك كنيد تا به ارزش‌ وجودي خود پي ببرد و در حفظ و نگهداري آن تلاش كند. شناخت ارزش وجودي مؤثرترين گام در افزايش اعتمادبه‌نفس است.

منبع: هفته نامه افق حوزه