امام موسی بن جعفر علیه السلام در هفتم صفر سال 128 ه.ق در «ابواء» -محلی میان مکه و مدینه- از کنیزی به نام «حمیده» زاده شد. از سال 148 ه.ق که پدرش امام صادق علیه السلام به شهادت رسید، دوران امامت حضرت کاظم آغاز گردید. آن امام مظلوم به خاطر حق گویی و افشاگری بر ضد خلفای بنی عباس، سالهای زیادی از عمر شریفش را در زندانهای مخوف به سر برد. و سرانجام در 25 رجب سال 183 ه.ق در بغداد در زندان هارون الرشید، به شهادت رسید.

 

اوضاع اجتماعی و سیاسی عصر امام موسی کاظم علیه السلام

از سال 148 که امام صادق علیه السلام به شهادت رسید دوران امامت حضرت کاظم آغاز گردید. آن حضرت در این دوران با خلفای زیر معاصر گردید:

منصور دوانیقی (136 – 158)

محمد معروف به مهدی ( 158 – 169)

هادی (169 – 170)

هارون (170 193)

هنگام رحلت امام صادق علیه السلام منصور دوانیقی خلیفه ی ستمگر عباسی، در اوج قدرت و تسلط بود.

منصور برای تثبیت پایه های حکومت خود انسان های فراوانی را به قتل رسانید، او در این راه نه تنها شیعیان، بلکه فقها و شخصیت های بزرگ جهان تسنن را نیز که با او مخالفت می ورزیدند سخت مورد آزار قرار می داد.

دورنمایی از زندگی امام هفتم علیه السلام

زندگی سیاسی امام هفتم علیه السلام

امام و حکومت عباسیان

چهره تبهکار و دوروی بنی عباس

یک معصوم و چهار فاسد

سیره سیاسی امام موسی کاظم علیه السلام

امام موسی ابن جعفر علیه السلام مناظرات گوناگونی با هارون الرشید خلیفه عباسی داشته اند که در قسمتی از آن طرد حکومت هارونی و آرمان تشکیل حکومت الهی به رهبری امامان معصوم به صراحت بیان شده است. در تاریخ می خوانیم: روزی هارون به امام کاظم می گوید که مرزهای فدک را معلوم کن تا آن را به تو برگردانم. امام علیه السلام از جواب امتناع می کند. هارون پیوسته اصرار می ورزد. امام علیه السلام می فرماید: من آن را جز با حدود واقعی اش نخواهم گرفت. هارون که به اصرار خواستار تعیین حدود می شود. امام می فرماید: اگر من حدود آن را باز گویم مسلما موافقت نخواهی کرد. هارون سوگند یاد می کند که درصورت تعیین حدود آن را برمی گردانم.

امام علیه السلام فرمود: اما حد اول آن سرزمین عدن است. در این هنگام هارون چهره اش دگرگون گشت و با شگفتی گفت: ادامه بده. امام علیه السلام فرمود: و حد دوم آن سمرقند است. برای بار دوم ناراحتی هارون بیشتر گشت. امام فرمود و حد سوم آن آفریقا.

در حالی که صورت هارون از شدت ناراحتی سیاه شده بود، حضرت فرمود: و حد چهارم آن سواحل دریای خزر و ارمنستان. حضرت حدود کشور اسلامی که آن روز، هارون برآن حکومت داشت بیان کرد.

هارون گفت: پس چیزی برای ما باقی نماندبرخیز جای من بنشین. امام فرمود: من به تو گفتم، اگر حدود آن را تعیین کنم هرگز آن را نخواهی داد.

مبارزات امام کاظم علیه السلام

امام موسی کاظم علیه السلام ، درخت سبز ولایت

شیوه مبارزه و جهاد امام موسی کاظم علیه السلام

شیوه های مبارزه سیاسی امام کاظم علیه السلام

امام کاظم علیه السلام اسوه صلابت و ظلم ستیزی

صلابت و مدارا در سیره امام کاظم علیه السلام

سیره هدایتی امام موسی کاظم علیه السلام

از سال 148 ه.ق که امام صادق علیه السلام به شهادت رسید، بنا بر وصیت و نص پدر تا سال 183 ه.ق عهده دار سرپرستی و امامت شیعیان گردید و دوران 35 ساله امامتش در محیطی پراختناق و خفقان و همراه با تقیه گذشت.

در چنین محیطی، حضرت موسی بن جعفرعلیه السلام علاوه بر مسئولیت امامت و رهبری جامعه اسلامی، موفق به تربیت شاگردان زیادی گردید و با وجود اختناق حاکم، عده زیادی از دانشمندان و بزرگان شیعه از علم و دانش آن حضرت استفاده کردند و روایات زیادی را در زمینه های مختلف از آن بزرگوار نقل نمودند. کثرت روایات فقهی ایشان بعد از امام باقر و امام صادق علیهما السلام مؤیدی بر این ادعا است.

نگرشی بر زندگی امام کاظم علیه السلام

نگاهی کوتاه به ادله اثبات امامت امام کاظم علیه السلام

نگاهی به زندگی امام موسی بن جعفر علیه السلام

هفتمین باغبان اندیشه / فعالیت های علمی ـ فرهنگی پیشوای هفتم

مناظرات و گفتگوهای علمی

کاظم الغیظ علیه السلام و سیاست

 

سیره اخلاقی امام موسی بن جعفر علیهما السلام

زیاد بن ابی سلمة از دوستداران امام کاظم «علیه السلام» بود، ولی با دستگاه هارون الرشید نیز ارتباط داشت. روزی امام او را دید و از او پرسید: شنیده ام تو برای هارون الرشید کار می کنی و با آنان همکاری داری؟! گفت: بله سرورم! امام پرسید: چرا؟ عرض کرد: مولای من! من تهیدستی آبرومندم. مجبورم برای تأمین نیازهای خانواده ام کار کنم. امام با چهره ای عبوس گفت: اما اگر من از بلندی بیفتم و قطعه قطعه شوم، برایم بهتر است که عهده دار کاری از کارهای ظالمان شوم یا گامی بر روی فرش های آنان گذارم، مگردر یک صورت. می دانی آن در چه صورتی است؟ گفت: نه فدایت شوم! امام گفت: من هرگز با آنان همکاری نمی کنم مگر آن که یا غمی را از دل مؤمنی با رفع مشکلش بردارم یا با پرداختن قرض او، ناراحتی را از چهره اش بزدایم. ای زیاد! بدان پروردگار کمترین کاری که با یاوران ظالمان انجام می دهد این است که آنان را در تابوتی از آتش قرار می دهد تا روز حساب باز رسد. ای زیاد! هرگاه عهده دار شغلی از شغل های این ظالمان شدی، به برادرانت نیکی کن تا کفاره این کارت باشد. وقتی قدرتی به دست آوردی بدان خدای تو نیز در روز قیامت قدرت دارد و بدان که نیکی های تو می گذرد و ممکن است دیگران آن را فراموش کند، ولی در نزد خدا و برای روز قیامت تو باقی خواهد ماند.

اخلاق و رفتار امام موسی بن جعفر علیه السلام

پرهیب عطوفت/ درس هایی آموزنده از زندگانی امام کاظم «علیه السلام»

گوشه ای از ویژگی های شخصیتی امام هفتم علیه السلام

گلشن اخلاق/ بازخوانی چند مفهوم اخلاقی از زندگانی امام کاظم (علیه السلام)

امام هفتم علیه السلام مشعل دار عبادت و دعا

عزّت نفس آموزه های اخلاقی- رفتاری امامان شیعه علیه السلام

حلم و گذشت و بردباری

 

رنج ها و مصیبت های امام موسی بن جعفر علیهما السلام

امام کاظم علیه السلام در شرایط دشوار حکومت عباسیان می زیست که دستگیری و آزار هواداران اهل بیت، سیاست رایج خلفا بود و طبیعی بودکه آن حضرت نیز، از سوی هارون الرشید، دچار زندان و شکنجه گردد.

به گواهی تاریخ، امام موسی بن جعفر علیه السلام ، قربانی بیم و هراسی شد که هارون نسبت به از دست دادن حکومت خویش داشت، نیز قربانی سخن چینی ها و گزارشهای دروغ بدخواهان و متملقان گردید.

سندی بن شاهک، رئیس پلیس هارون در بغداد بود، بسیار خشن و سختگیر و سنگدل واز جلادان و آدم کشان بود. سندی حضرت را تحویل گرفت، به کند و زنجیر بست، بر او سخت گرفت و حتی امام را مورد توهین و ضرب قرار داد و در نهایت، امام را به شهادت رساند، با خرمای زهرآلود، حضرت را مسموم کرد. پس از سه روز، روح پاک امام، از جسد مطهرش پرگشود و امام در 25 رجب سال 183 هجری به خدا پیوست و آسمان بغداد، با غروب این خورشید فروزان، تیره گشت.

در زندانهای هارونی

مبارزه تا مرز شهادت

شهادت امام موسی بن جعفر علیه السلام

شهادت

 

برگی از دفتر فضائل امام موسی کاظم علیه السلام

موسی بن جعفر علیه السلام در قدر و مقام بزرگوارترین فرزندان حضرت صادق علیه السلام و در مرتبه والاتر از آنان بود و آوازه بزرگواری اش بیش از برادران بود. در زمان آن حضرت با سخاوت تر و گرامی تر و خوش معاشرت تر از او دیده نشد، و در عبادتْ سرآمد مردم آن زمان و پرهیزکارترین آنان و در جلالت مقام و فهم و دانش برتر از همگان بود.

و عموم شیعیانِ پدرش امام صادق علیه السلام معتقد به امامت آن بزرگوار گشته و سر تعظیم در برابرش فرود آورده، تسلیم دستورات او شدند و از پدر بزرگوارش درباره امامت و جانشینی آن جنابْ نصوص و روایات و اشاره های زیادی روایت کرده اند و معالم و فرامین دین خود را از او گرفتند و آنقدر نشانه و معجزات از آن حضرت روایت کرده اند که موجب قطع بر حجّیت و امامت او خواهد شد.

در منقبت امام موسی کاظم علیه السلام

فضایل و مناقب امام موسی بن جعفر علیه السلام

پیشوای خردورزی

آسمان هفتم / شهادت امام موسی کاظم علیه السلام

عبادت

سخاوت و بخشندگی

 

داستانهایی از امام موسی کاظم علیه السلام

امام کاظم در زمینی که متعلق به شخص خودش بود مشغول کار و اصلاح زمین بود. فعالیت زیاد عرق امام را از تمام بدنش جاری ساخته بود. علی بن ابی حمزه بطائنی در این وقت رسید و عرض کرد:

«قربانت گردم، چرا این کار را به عهده دیگران نمی گذاری؟»

- چرا به عهده دیگران بگذارم؟ افراد از من بهتر همواره از این کارها می کرده اند.

- مثلا چه کسانی؟

- رسول خدا و امیر المؤمنین و همه پدران و اجدادم. اساسا کار و فعالیت در زمین از سنن پیغمبران و اوصیای پیغمبران و بندگان شایسته خداوند است.

داستان هایی از امام کاظم علیه السلام

دو نگاه به زندگی امام موسی کاظم علیه السلام

استناد به قرآن در سیره امامان علیه السلام

قدوس قدوس سبحانک

کیست این عبد صالح؟

دست حمایت

 

در سایه سار کلام نورانی امام کاظم علیه السلام

لَا تَمْنَحُوا الْجُهَّالَ الْحِكْمَةَ فَتَظْلِمُوهَا وَ لَا تَمْنَعُوهَا أَهْلَهَا فَتَظْلِمُوهُم‏

حکمت را به افراد نادان نیاموزید؛ زیرا به آن ستم می کنید و از اهلش دریغ ندارید که به آن ستم روا داشته اید.

عَلَيْكَ بِالرِّفْقِ فَإِنَّ الرِّفْقَ يُمْنٌ وَ الْخُرْقَ شُؤْمٌ إِنَّ الرِّفْقَ وَ الْبِرَّ وَ حُسْنَ الْخُلُقِ يَعْمُرُ الدِّيَارَ وَ يَزِيدُ فِي الرِّزْق‏

نرم خو و ملایم باش؛ زیرا نرمش، نیکو و کج خلقی، شوم و مذموم است، به درستی که نرمش و نیکوکاری و خوش اخلاقی، خانه را آباد می کند و بر روزی می افزاید.

أَفْضَلُ مَا يَتَقَرَّبُ بِهِ الْعَبْدُ إِلَى اللَّهِ بَعْدَ الْمَعْرِفَةِ بِهِ الصَّلَاةُ وَ بِرُّ الْوَالِدَيْنِ وَ تَرْكُ الْحَسَدِ وَ الْعُجْبِ وَ الْفَخْر

برترین چیزی که بنده به وسیله آن به خداوند نزدیک می شود، پس از شناخت خدا نماز و نیکی به پدر و مادر و ترک حسد و خودپسندی و تکبر است.

یک جرعه آفتاب(احادیثی از امام کاظم علیه السلام )

در سایه سار سخنان حضرت امام موسی کاظم علیه السلام

با امام کاظم علیه السلام در سایه قرآن

سخنان امام هفتم علیه السلام در زندان

رهنمودهای تربیتی امام کاظم علیه السلام (1) (2)

نگاهی به فرآیند گذران اوقات فراغت

برداشتی از یک روایت

نبض تمدن

 

یاران و شاگردان امام موسی بن جعفر علیهما السلام

گروه کثیری از عالمان و راویان حدیث، پیرامون امام موسی کاظم علیه السلام گرد آمدند و آن حضرت با توانایی بسیار آراء خردمندانه ای در دانش های گوناگون دینی ابراز کرد.

با آنکه صدها نفر از محضر پر فیض امام موسی کاظم علیه السلام بهره برده و اخبار و احادیث او را نقل می کردند، اما در میان اصحاب، حدیث هیجده نفر به صدق و امانت مشهور گردیده و منقولات آنان مهر اعتبار و اطمینان خورده و همگان بر صدق گفته هایشان اعتراف کرده اند. شش نفر از آنان شاگردان امام باقر علیه السلام ، شش نفر از اصحاب امام صادق علیه السلام و بقیه هم از خواص تربیت یافتگان حضرت امام کاظم علیه السلام بوده اند. اسامی آنان به این شرح است:

یونس بن عبدالرحمن، صفوان بن یحیی، محمد بن ابی عمیر، عبدالله بن المغیره، حسن بن محبوب السراد، احمد بن ابی نصر بزنطی. به این افراد اصحاب اجماع می گفتند. شاگردان زبده دیگری در مکتب علمی - تربیتی و سرشار از معنویت هفتمین امام پرورش یافتند از جمله؛ محمد بن خلاد، عبدالرحمن بجلی، علی بن جعفر، اسحاق بن عمار صیرفی، اسماعیل بن موسی بن جعفر، حسین بن علی بن فضال، داود رقی، عبدالسلام بن صالح حصروی، موسی بن بکیر و اسماعیل بن مهران.

پاسداران ولایت در عصر امام کاظم علیه السلام

علی بن یقطین، کارگزار حضرت کاظم علیه السلام

 

امام موسی بن جعفر علیهما السلام در شعر و ادب

ای نور خدا شمع هدی، مصدر ایمان

دریای عطا، بحر سخا، منبع احسان

ای یوسف آل نبی، ای مظهر یزدان

وز درد شدی باغل و زنجیر گرانبار

غلطان به روی خاک ز پهلوی به پهلو

ای شاه حجازی به چه تقصیر به بغداد

مسموم نمودند تو را از ره بیداد

ما را غم قتل تو شها کی رود از یاد

الحق که بود ناسخ بد فعلی شداد

ظلمی که عیان گشت از آن فرقه بدخو

در آینه شعر

هفتمین اختر تابان سماوات وجود

نوحه ای در سوگ امام موسی کاظم علیه السلام

سلام بر امام

باب الحوائج

داغ سنگین

زنجیرهای سوخته

خورشید در زنجیر

در سوگ کاظم آل محمد(ص)

 

در حریم کاظمین علیهماالسلام

زیارت امام هفتم به زیارت رسول اکرم تشبیه شده است؛ از جمله در حدیثی از امام رضا علیه السلام چنین آمده است:

«من زار قبر أبی ببغداد کان کن زار قبر رسول الله و قبر امیرالمؤمنین صلوات الله علیه، إلا أنّ الرسول و لأمیرالمؤمنین صلوات الله علیهما فضلهما؛ کسی که قبر پدرم را در بغداد زیارت کند، مانند کسی است که قبر رسول خدا (ص) و امیرالمؤمنین علیه السلام را زیارت کرده، جز برتری رسول خدا و امیرمؤمنان که به جای خود محفوظ است.

عن داود الصیرفی قال: قلت له -ابالحسن العسکری علیه السلام -: إنّی زرت أباک و جعلت ذلک لک؛ فقال: «لک من الله اجر و ثواب عظیم و منّا المحمدة»

داود صیرفی گوید: به امام هادی علیه السلام عرض کردم: من پدر شما را زیارت نمودم و ثواب آن را به شما هدیه کردم؛ امام علیه السلام فرمود: برای تو اجر و پاداش بسیاری است و ما هم سپاس گزار خواهیم بود.

زیارت امام کاظم و امام جواد (علیهما السلام)

حرم کاظمین علیه السلام

نورافشانی در کاظمین علیه السلام

کاظمین در منابع غربی

 

کتابشناسی امام کاظم علیه السلام

امام موسی بن جعفر علیه السلام اسطوره مبارزه و قهرمان مقاومت و پایداری عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، انتشارات نوید اسلام، بی تا، رقعی، 286 ص.

امام موسی کاظم علیه السلام مصطفی زمانی (1356 1411 ق)، قم، بنیاد فرهنگی اسلام، 1370، رقعی، 147 ص.

امام موسی کاظم علیه السلام گروه کودکان و نوجوانان، بازنویسی: مهدی رحیمی، چاپ دوم، تهران، بنیاد بعثت، 1374، رقعی، 92 ص.

امام موسی کاظم علیه السلام سید کاظم ارفع، تهران، موسسه انتشاراتی فیض کاشانی، 1370، رقعی، 67 ص (از سری سیره عملی اهلبیت 9)

بدایع الانوار فی احوال سابع الائمه الاطهار میرزا سید مهدی حسینی وکیل(ملقب به بدایع نگار) (م 1279 ق)، چاپ تهران، 1306 ق، وزیری، 341 ص (چاپ سنگی).

بر امام صادق و امام کاظم علیه السلام چه گذشت؟ سید محمد حسن موسوی کاشانی، قم [انتشارات زاهدی]، 1373 ش / 415 ق، وزیری، 223ص.

کتابنامه امام کاظم علیه السلام

امام موسی بن جعفر علیه السلام در دایره المعارف ها

کتابشناسی امام موسی کاظم علیه السلام

امام موسی بن جعفر علیهما السلام

دانشنامه امام کاظم علیه السلام

حوزه