قرآن همان قانون خدایی و ناموس آسمانی است که اصلاح دین و دنیای مردم را به عهده گرفته، سعادت جاودانی آنان را تضمین نموده است.

آیات آن سرچشمه هدایت و راهنمایی و کلماتش معدن ارشاد و رحمت است کسی که به سعادت همیشگی علاقه مند باشد، سعادت و خوشبختی هر دو جهان را بخواهد بر وی لازم است که روز و شب با قرآن، کتاب خدا تجدید عهد نموده ارتباطش را با آن هر چه محکم تر و استوارتر سازد و آیات آن را به حافظه خود بسپارد و با مغز و فکر خویش و با شیره جان و تنشان به هم درآمیزد تا در روشنایی و پرتو آن کتاب آسمانی به سوی رستگاری و سعادت ابدی گام بردارد.

از پیامبر اسلام ^{صلی الله علیه و آله} و ائمه اهل بیت ^{علیهم السلام} در ثواب و فضیلت قرائت قرآن احادیث فراوانی به ما رسیده است که اینک قسمتی از آن ها را در اینجا می آوریم:

از امام باقر ^{علیه السلام} نقل گردیده است که رسول خدا ^{صلی الله علیه و آله} فرمود:

هرکس در هر شب ده آیه از قرآن بخواند، در آن شب از غافلان و آنان که از پروردگارشان بی خبرند، نوشته نمی شود

و هرکس پنجاه آیه از قرآن بخواند در آن شب در لیست آشنایان و یاد کنندگان خدا ثبت می گردد.

هرکس صد آیه تلاوت نماید از عبادت کنندگان

و هرکس دویست آیه بخواند نام وی در صف خاشعین

و افرادی که در پیشگاه پروردگارشان اظهار بندگی و تواضع کنند، خواهد آمد

و هرکس سیصد آیه از قرآن بخواند از سعادتمندان

و هر کس پانصد آیه تلاوت کند از کوشش کنندگان در عبادت و پرستش خدا نوشته خواهد شد.

و اگر کسی هزار آیه از قرآن بخواند به مانند کسی خواهد بود که طلای ناب و خالص فراوان و بی شماری در راه خدا بذل و احسان نموده است.[1]

فضیلت قرآن

امام صادق علیه السلام فرمود:

قرآن برنامه سعادت و زندگی انسان هاست که از طرف پروردگارشان برای آنان تنظیم شده است، مرد مسلمان کسی است که برنامه خود را مورد دقت قرار دهد و هر روز حداقل پنجاه آیه از آن تلاوت کند.[2] باز می فرماید: چه مانعی دارد، تاجری که در بازار به داد و ستد مشغول و سرگرم است، آنگاه که به خانه اش بر می گردد قبل از آن که به خواب و استراحت بپردازد؛ سوره ای از قرآن تلاوت نماید تا در برابر هر آیه که می خواند، ده حسنه و پاداش برای او نوشته شود و ده گناه از گناهانش محو گردد.[3] باز می فرماید: بر شما باد قرائت و خواندن زیرا مراتب و درجات کاخ های بهشتی به عدد آیات قرآن است و در روز قیامت به خوانندگان قرآن گفته می شود که قرآن بخوانید و به مرتبه بالاتری اوج بگیرید و قرآن خوان هر آیه ای را که تلاوت می کند به مرتبه بالاتری اوج می گیرد.[4] در کتب حدیث، احادیث فضیلت و ثواب قرآن خواندن، جمع آوری گردیده است.[5]

نکات جالب قرائت قرآن

1- قرائت از روی قرآن

گروهی از احادیث دلالت بر این دارد که قرائت از روی قرآن، بر قرائت از حفظ برتری دارد و از ثواب و فضیلت بیشتری برخوردار است. از احادیثی که به این نکته دلالت دارد، روایت اسحاق ابن عمار است که به امام صادق علیه السلام عرضه داشت: جانم به قربانت، من قرآن را حفظ کرده ام؛ از حفظ بخوانم یا از روی آن؟ امام فرمود: از روی قرآن بخوان زیرا که قرائت از روی قرآن ثواب بیشتری دارد. مگر نمی دانی که نگاه کردن به قرآن علاوه بر خواندن آن، مستقلا عبادت است؟

باز امام صادق علیه السلام فرمود: هرکس قرآن را از روی آن تلاوت کند، چشم وی نیز از قرآن بهره می برد و از عذاب پدر و مادرش کاسته می شود، گرچه با کفر از دنیا رفته باشند.[6]

علل و اسرار قرائت از روی قرآن

الف.قرائت از روی قرآن باعث تکثیر و ازدیاد نسخه های قرآن می گردد و از فرسوده و کهنه شدن قرآن که تدریجا منجر به از بین رفتن آن می گردد، پیشگیری می شود زیرا اگر در قرائت قرآن تنها به نیروی حافظه قناعت و اکتفا شود، مسلمانان به نسخه های قرآن احساس نیاز نمی کنند و تدریجا متروک و فراموش می شود و در این صورت نه تنها نسخه های قرآن رو به ازدیاد و فزونی نمی رود بلکه کم کم از بین رفته و یا کمیاب خواهد شد.

ب.قرائت از روی قرآن آثار و خواصی را در بر دارد که در این احادیث به پاره ای از آن ها تصریح شده است، از جمله این که: هرکس قرآن را از روی مصحف بخواند، چشم او از نگاه کردن به قرآن احساس لذت می کند و از آن بهره می برد و از دردها و بیماری ها و نابینایی سالم و محفوظ می ماند.

ج.قرائت از روی قرآن سبب می شود که خواننده، در قرآن بیشتر دقت کند. از نکات دقیق و لطایفی که در آیات آن به کار رفته، لذت و بهره بیشتر ببرد زیرا انسان همان طورکه از تماشای مناظر و دیدنی های مورد علاقه اش لذت می برد و این تماشا و نگاه ها بر دیده و فکر او حسن اثر می گذارد و بر روح و روانش سرور و شادمانی می بخشد، خواننده قرآن نیز وقتی دیده خود را متوجه الفاظ قرآن کند و فکرش را در معانی آیات آن جولان دهد و در علوم و معارف عالی و حیات بخش و پربهایش تفکر نماید، از این دقت و تفکر قهرا احساس لذت می کند و در روحش سرور و شادمانی و در دلش روشنایی و نورانیت خاصی پدیدار می شود.

2- قرائت قرآن در خانه

نکته دیگری که در احادیث قرائت قرآن وجود دارد، این است که این احادیث مسلمانان را به تلاوت قرآن در منازلشان تشویق و بر آن تأکید می کند و خواص و آثار گوناگونی برای آن می شمارد و این نیز علل و فوایدی دارد:

خواص و فواید قرائت قرآن در خانه

فایده اول: خواندن قرآن در منازل سبب اعلای کلمه حق و نشر حقایق اسلام و موجب انتشار احکام قرآن و توسعه قرائت آن خواهد بود زیرا وقتی که انسان در منزل خود قرآن بخواند، همسر و فرزندان وی نیز طبعا در این عمل از وی پیروی نموده، به خواندن قرآن تشویق می شوند و در نتیجه، قرائت قرآن در جامعه گسترش و قاریان قرآن افزایش پیدا می کنند. اگر برای خواندن قرآن مرکز و محل معینی اختصاص یابد، در این صورت قرآن خواندن برای همه و در تمام اوقات امکان پذیر نخواهد بود. این است که گفتیم: قرائت قرآن در منازل یکی از راه های انتشار و گسترش حقایق اسلام و قرآن می باشد.

فایده دوم: قرائت قرآن در منازل و خانه ها، تعظیم و بپاداشتن شعائر اسلام است زیرا وقتی از خانه های مسلمانان هر صبح و شام صدای جانفزای قرآن بلند شود و از هر سوی شهرهای اسلامی صدای آیات الهی گوش ها را بنوازد، در اعماق جان و دل شنوندگان اثر خاص و عمیقی می گذارد، اسلام و ایمان در دلشان بارور و شکوفا می گردد.

فایده سوم: برای قرائت قرآن در منازل مترتب است، مطلبی است که در همین احادیث به آن اشاره ای شده است و آن این که تلاوت قرآن، نیایش و ذکر خدا در خانه ها و منازل باعث فزونی نعمت ها و ازدیاد برکت ها است و فرشتگان در چنین خانه ها فرودآمده، شیاطین از آن دوری می گزینند و این گونه منازل برای اهل آسمان نور و روشنایی می بخشند، همان گونه که ستارگان آسمان بر اهل زمین نورافکنی می کنند و خانه ای که در آن، قرآن تلاوت نشود و یادی از خدا نگردد، از برکتش کاسته می شود، ملائکه از آن دوری گزیده، شیاطین به این گونه خانه ها راه می یابند.[7]

منبع : حوزه/خویی، سید ابوالقاسم، بیان در علوم و مسائل کلی قرآن، ص44-46، تلخیص و اقتباس

پی نوشت ها:

[1] کلینی، اصول كافى، كتاب فضيلت قرآن؛ وسائل الشيعة، چاپ جديد، ج4،ص839

[2] همان.

[3] همان.

[4] همان.

[5] مجلسی، بحارالانوار ج 89، ص90.

[6] کلینی، اصول كافى، كتاب فضيلت قرآن؛ وسائل الشيعة، چاپ جديد، ج4، ص853

[7] کلینی، اصول كافى، ج 2، باب فضيلت قرآن.