مطالعه حالات یا ارتباط با افراد موفق

ارتباط و مراوده با افراد موفق که به طور عادی با تلاش زی اد به درس و بحث پرداخته و کمتر مانعی است که بتواند آنان را به خود مشغول و از کار علمی غافل کند تأثی ر به سزائی در روحی ه دی گران داشته به آنان نشاط و روحی ه کار می بخشد.

وقتی میبینیم کسی علی رغم بیماری ، فقر، مشکلات خانوادگی ، در خانة مستأجری با تمام مشکلاتش و در جای خیلی کوچک تمام همّ خوی ش را صرف تحصیل، تحقیق، مطالعه و احیاناً تدریس و تألیف کرده و ناملایمات هی چی ک توان منصرف کردن او را ندارند خود به خود به این فکر می افتیم که ما که بسیاری از این مشکلات را نداریم و امکاناتمان نیز از او بی شتر است چرا تلاش نکنیم؟

همکاری در کارهای علمی با افرادی که به درجاتی از علم و فضل نائل شده اند ما را از تجربی ات آنان بهره مند ساخته، شی وه های صحی ح کار را به ما می آموزد. وقتی همراه با کسی مطالعه ی ا مباحثه می کنی م که نظم را در تمام بخشهای زندگی اش حاکم کرده انگیزة زیادی برای داشتن نظم به دست خواهی م آورد حتی اگر قصور و تقصی ری داشته باشی م او با برخورد مناسب خوی ش جلوی بی نظمی و کم کاری ما را خواهد گرفت.

آنگاه که توجه می کنی م اگر روند فعالی ت نه چندان مناسب ما ادامه پی دا کند از امتی از داشتن هم درس و هم بحثی مجد و کوشا محروم خواهی م شد ی قی ناً همت بی شتری در حفظ او از راه بالا بردن سطح فعالی ت خود خواهی م کرد و اینها همه از ثمرات ارتباط، مطالعه، مباحثه و کار مشترک علمی با افرادی است که در حد خود موفقی ت هایی به دست آورده و از ثمرات آن بهره مند شده اند که بهره مندی آنان از این امتی ازها خود مشوق دی گری برای ما است.

بدیهی است اگر کسی نشاط لازم را در کار علمی نداشته باشد و از طرفی هم با کسانی قری ن و محشور شود که آنان نی ز می ل و رغبتی به درس ندارند و بازی ها و سرگرمی ها و وقت گذرانی ها برایشان جالبتر است مانعی زائد بر موانع قبلی بر سر راه ایجاد و همان مقدار نشاط موجود نی ز در معرض خطر قرار خواهد گرفت.

اختصاص وقت ویژه برای امور غیر تحصیلی

le="text-align: justify;">هر فرد در فرایند زندگی ، وظایف، مسئولی ت ها و درگی ری هایی دارد که ناچار باید به همة این موارد بپردازد.

نداشتن برنامه ری زی و عدم تقسی م اوقات موجب سر در گمی و خستگی گردی ده و انجام کارها در دل ی کدی گر گرچه به ظاهر موجب بهره وری بی شتر از اوقات است اما پس از مدتی آثار زی انبار خود را نشان خواهد داد که از دست رفتن نشاط از پی امدهای آن می باشد.

برای نجات از چنی ن وضعی تی و در امان ماندن از خطرات آن شایسته است دانشجویان ایام درسی را صرفاً به امور تحصی لی اختصاص داده و از ایام تعطی لی ی ا روزهای پایان هفته و ی ا ایامی که به هی چ وجه امکان درس و بحث نی ست برای رسی دگی به کارهای دی گر بهره بگی رند.

برنامه ری زی مناسب و اجرای آن ضمن داشتن تقسی م بندی در مورد اوقات و فرصت ها وانجام هر کار در زمان خود برای همگان تجربه ای ارزشمند و خوشایند می باشد که در اثر آن خستگی و فرسودگی جسمی و روحی به سراغ افراد نی امده و اوقات و ایام، برکت خود را خواهند داشت و نشاط تحصی لی نی ز از پی امدهای چنی ن نظم و زمان بندی مناسبی می باشد.

تلاش برای پیشرفت بیشتر

وقتی تلاشی صورت می گیرد و دست آوردی عاید می گردد شور و هیجان برای ادامه راه بی شتر می شود و این روند به طور تصاعدی افزایش خواهد یافت اما وقتی به حسب ظاهر کاری صورت می گیرد اما حاصلی به دست نمیاید ممکن است اشتیاق به آن کار، کم و انسان نسبت به انجام آن بی میل شود.

یکی از عوامل کم بهره بودن کارها آن است که در واقع کار و فعالیت به میزان لازم انجام نمی گیرد گرچه ممکن است ظاهراً تلاشی باشد اما کمی ت و کی فی ت آن مطلوب نی ست. در این قبی ل موارد بهتری ن راه برای دست یافتن به نشاط، کار بی شتر و کوشش افزونتر است.

با توجه به اینکه رسی دن به موفقیت لازم در درسها مستلزم فعالی ت های خاصی از قبی ل پی ش مطالعه، حضور فعال در کلاس، مباحثه، تدری س قوی توسط اساتی د و …[1] می باشد چنانچه بخشی از این کارها صورت نگی رد نتی جة لازم به دست نی امده و ضرورت دارد دانشجویان برای در امان ماندن از خطر بی نشاطی از همان ابتدا با اتخاذ شی وه های مناسب تلاش کافی را داشته و به وظائف تحصی لی خوی ش دقی قاً و به طور جامع عمل کنند. بدی هی است این می زان فعالی ت در حد خود آثار و دست آوردهایی دارد که دانشجو را برای ادامه کار ترغی ب و آنان را به تلاش گسترده تر تشوی ق خواهد نمود.
بازنگری هدف و انگی زه تحصیل اقدام به هر کاری نی ازمند داشتن هدف و انگی زة کافی است که با توجه به نی ازها و علاقمندی های افراد در ذهن ترسی م و برای رسی دن به آن فعالی ت آغاز می شود.

اهمیت هدف و می زان انگی زه در ارادة فرد، مؤثر بوده و شور و نشاط هر کس متناسب با آن تنظی م می گردد.

آنگاه که هدفی مقدس و مهم در نظر است و ضرورت رسیدن به آن و بهره مندی از مزایایش فرد را بر می انگی زد تا به سوی آن حرکت کند نشاط لازم به وجود آمده و مشکلات عدیده نیز ایجاد خستگی و بی نشاطی نخواهد کرد.

دانشجویی که آگاهانه دانشگاه را برگزی ده و با انگی زة رسی دن به درجات عالی علمی و مراحل رشد اخلاقی تحصی ل را آغاز می کند و طبی عتاً می داند که رسی دن به چنی ن مقصودی مستلزم صرف وقت فراوان در طول سالهای متمادی و بذل جهد و تلاش شبانه روزی و نی ازمند پشت سرگذاردن موانع مادی و معنوی فراوان می باشد و توجه دارد که این راه، راهی نی ست که با کاهلی و تن پروری و رفاه طی شود و خلاصه برای کسی که می داند برای رسی دن به هدف باید یک عمر تلاش کرد داشتن نشاط امری طبی عی به نظر می رسد.

برای کسانی که احساس می کنند نشاط و جدیت خوی ش را از دست داده و رغبت چندانی به کار و تلاش ندارند نی ز تجدی د نظر در هدف و انگیزه، امری ضروری است تا اگر هدف نامشخص است مشخص شود، اگر زاویه ای از آن گنگ و مبهم است روشن شود و یا اگر هدف مشخص شده در دانشگاه محقق نمی شود فکر جدی د شود و …

به هر حال بازنگری در هدف و انگی زه از عوامل بسی ار مؤثر در پی دایش نشاط و رغبت به تحصی ل بوده، شایسته است دانشجویان گرامی از این راه بر شور و اشتی اق خوی ش افزوده، خستگی ، تردی د، کم همتی ، سستی و کم کاری را از خوی ش دور و بر می زان کار و تلاش خود بی فزایند.

برنامه ریزی متنوع و متناسب

برنامه ریزی آموزشی با حفظ اصول علمی ی کی از مهمتری ن ارکان نظامهای آموزشی است که بدون آن رسیدن به نتایج مطلوب نا ممکن بوده و پی دایش هرج و مرج و سر درگمی مسئولین و محصلان بدیهی به نظر می رسد.

یک برنامه ریزی آموزشی تأثی ر گذار شرائط متعددی دارد که داشتن تنوع از مهمترین آنها است، اصولاً طبع بشر با یکدستی که نوعی سکون به حساب می اید سازگار نبوده و متنوع بودن کارها برایش خوشایند و در ایجاد رغبت و نشاط مؤثر می باشد.

متناسب بودن برنامه با توجه به شرائط عمومی افراد و نیز ویژگی های هر فرد نیز از مختصات یک برنامه ریزی کامل به شمار می اید.

برای آنکه دانشجویان، نشاط لازم را در امر تحصیل پی دا نمایند شایسته است با رعایت تناسب تلاش کنند. اموری از قبی ل اختلاف موضوع و مباحث دروس، ورزش، تفریح، مکانهای جدید، روشهای نو، اساتی د متعدد، امور ادبی و هنری ، حفظ ایات و اشعار، تحقی قات گروهی و فردی ، و … را در برنامه ریزی های خود لحاظ کرده و از این طری ق همی شه با طراوت و شاداب و همراه با نشاط لازم در جلسات درس حاضر شده و تکالیف تحصیلی خود را به انجام رسانند.

رابطه افت و خیزها و یأس و غرور

با توجه به ایات کریمة قرآن، انسان موجودی است که گاه با یک نعمت و موفقیت عنان نفس سرکش را از دست داده به وادی غرور گام نهاده و زمی نة نابودی خویش را فراهم می سازد و گاه با ی ک شکست و ناکامی آن چنان مایوس می شود که ادامه حی ات برایش مشکل شده و آرزوی مرگ می کند.

اما باید توجه داشت که زندگی دنی وی مشحونی از تلخی ها و شی ری نی ها، پی روزی ها و شکست ها، سختی ها و آسانی هاست و کامی ابی و ناکامی جزو طبیعت زندگی دنی است و چاره و گری زی از آن نیست.

مسیر جری ان فعالی ت علمی و تحصی لی افراد نی ز از این قاعده مستثنی نی ست. دانش آموز در مدرسه، دانشجو در دانشگاه، طلبه در حوزه، نوی سنده در سمت نوی سندگی ، گوی نده در جایگاه خطابه و سخن و … همه و همه به فراخور احوال خوی ش با موفقی ت ها و نامرادی ها مواجه می گردند. نمرة عالی در ی ک امتحان و تجدی دی در امتحان درس دی گر، مسأله ای دور از انتظار نی ست. ی ک نوی سنده هم ممکن است کتابی بنوی سد که با استقبال مواجه شود و کتاب دی گر همی ن نوی سنده کمتری ن خواننده را به خود جذب نکند، ی ک سخنران ماهر در ی کجا نطق قرائی می کند اما در مجلس دی گری خطابه اش جاذبة لازم را ندارد و … به هر حال این افت و خی زها طبی عی است. نه مغرور شدن به موفقی ت ها شایسته است و نه ی أس در مقابل شکست ها. مطلوب آن است که در کامی ابی ها نعمت را از خدا دانسته و شکرش را به جا آورده و حقش را ادا کنی م و شکست ها را نی ز به عنوان تجربه برای رسیدن به پی روزی های بعدی به کار گیریم.

خلاصه آنکه افت و خی زها و ترقی ها و تنزلها در بسی اری از موارد جزء طبیعت کار بوده و حتی در مواردی به نفع افراد می باشد که در مواردی که ناخواسته و بدون قصور و تقصی ر ایجاد می شود می توان از دست آوردهای مثبت آن در امور اخلاقی و جدی ت بخشی دن به تلاشهای بعدی سود جست.

ارزیابی برنامه هفتگی و حرکت به سوی گزینش بهتر برنامه ری زی برای امور تحصی لی ابعادی دارد. در بعد زمان بندی توجه به برنامه ری زی های کوتاه مدت هفتگی در کنار برنامة اصلی بلند مدت کمک شایانی به موفقی ت دانشجویان خواهد کرد.

گذشته از لزوم عمل بر طبق برنامه که جزو ضروری تری ن موارد به شمار می رود ارزی ابی از برنامه ها و نحوة عمل به آنها نی ز در کسب موفقی ت تأثی ر فراوان دارد. وقتی برنامه ری زی انجام شد و طبق آن عمل صورت گرفت پس از ی ک هفته باید ارزی ابی جامعی از آن به عمل اید و در ضمن ارزی ابی ، نقاط قوت و ضعف، می زان پای بندی به برنامه ها، علل عدم اجراء آن، مشکلات و … در نظر گرفته شود. نتی جة چنی ن ارزی ابی جامعی آن است که برای روزهای اینده و در برنامه ری زی برای هفته های بعد نقاط ضعف، اصلاح و نسبت به وی ژگی های مثبت برنامه اهتمام ورزی ده خواهد شد.

اگر برای کاری زمانی در نظر گرفته نشده زمان مناسبی به آن اختصاص خواهد ی افت اگر برنامه چنان فشرده بوده که با توان جسمی سازگار نی ست از فشردگی آن کم خواهد شد اگر نی از جدی دی پی ش آمده در برنامه گنجانی ده می شود اگر شرائط ما ی ا برنامه های مدرسه و ی ا دروس، تغی ی راتی داشته در برنامه لحاظ خواهد شد و اگر در طی اجرای برنامه ها تجربه ی ا آگاهی جدی دی به دست آورده ایم آن را در برنامه های بعدی به کار خواهی م بست و ….

خلاصه آنکه ارزی ابی دائمی از برنامه ها و حل مشکلات و گزی نش بهتر در ایجاد و حفظ نشاط دارای تأثی رات شگرفی می باشد.

تبادل نظر در مسائل تغذیه ای

رابطة بی ن بهداشت تغذی ه و فعالی ت فکری امری انکار ناپذی ر است. کسی که می خواهد قوة دماغی قوی داشته و حافظه اش پوی ا و بالنده و قدرت فراگی ری اش زی اد باشد حتماً باید برنامة غذایی مناسبی داشته و از لحاظ کمی ت و کی فی ت و نوع غذاها و زمان بندی تغذی ه و کارهایی که پی ش و بعد از غذا خوردن لازم است انجام دهد و خلاصه در امر بهداشت تغذی ه مراقبت های خاصی داشته باشد.

مطالعة کافی ی ا تبادل نظر در مورد مسائل تغذی ه ای برای اهل علم و دانشجویان امری اجتناب ناپذی ر و ضروری است.

آنچه در این مختصر قابل ذکر است آنکه: پرخوری ، فکر را از کار انداخته و در مقابل، کم خوری موجب تقوی ت حافظه می شود. در کنار کم خوردن، خوب خوردن نی ز مطرح است. اگر انسان خوب غذا بخورد و آن را خوب بجود هضم آن در معده خی لی آسانتر انجام خواهد شد. توقف غذا در دهان موجب حل آن به وسی لة بزاق دهان شده زمی نة جذب و دفع لازم برایش فراهم می شود به وی ژه آنکه متناسب بامزة آن بزاق های دهان ترشح می شود تا غذا متناسب معده شود. معروف است که هر لقمه باید 33 مرتبه جوی ده شود. نگاه کردن به لقمه موجب تحری ک معده و ترشح بزاق های دهان شده و زمی نة جذب مهی ا می شود.

غذای شب باید ساده و متناسب باشد و حتماً سر شب صرف شود. راه رفتن بعد از غذای شب حداقل 200 قدم و خوابی دن پس از غذای ظهر مورد سفارش می باشد.

صرف غذا در حال ایستاده، آب خوردن در بی ن غذا، بازگذاردن دهان در وقت جوی دن غذا، داشتن لباس سنگی ن هنگام خوردن غذا، خوردن غذاهای سرد و گرم پشت سرهم، خوردن غذا در حال اضطراب و ترس، خوردن غذا بدون اشتها و … اموری است مغایر با بهداشت تغذی ه که آسی ب های فکری و جسمی فراوانی به دنبال خواهد داشت.

پی نوشت ها:

* گرفته شده از جزوه شماره 1، عوامل نشاط در تحصیل، مرکز مشاوره حوزه علمی ه قم، ص5.

[1]. برای اطلاع بی شتر دربارة این عوامل رجوع شود به کتاب «شی وه های موفقی ت در تحصی ل» و نشری ه های مرکز مشاوره در مورد کلاس درس، مباحثه، مطالعه.