حجت الاسلام موسوی مطلق: پیروان عبدالله بن جعفر را فطحیه می گویند افطح به معنای پهن می باشد و چون هر دو پای او پهن بود به او افطح و به پیروانش فطحیه می گویند آنان معتقدند که امامت پس از امام صادق علیه السلام به فرزند او عبدالله می رسد . عبدالله پس از پدر به جای او نشست و ادعای امامت کرد.

حجت الاسلام موسوی مطلق: کنیه مشهور حضرت، ابو عبدالله است. القاب آن حضرت، صابر فاضل، طاهر، قائم و کامل است و مادر ایشان «ام فروه» نام داشت و 33 سال امامت فرمودند که عمر مبارکشان 65 سال بود.

حجت الاسلام موسوی مطلق: جواب این سوال قدری مشکل است مگر اینکه کسی تسلط کامل بر روایات صادره از حضرت و جریان شناسی معاصر حضرت را کامل بداند اما به نظر حقیر، افعال و اقوال امام صادق علیه السلام همه با رویکرد مبارزاتی صورت گرفته است یعنی حضرت مستمر در حال مبارزه بوده است و حسب شرایط آن روز، مبارزات حضرت این گونه است. یکی از اقدامات مهم حضرت، مبارزه با فرقه های منحرف و نوظهور بود.

نشر احکام از سوی جریان سقیفه مسیر را کاملا منحرف نموده بود تا جایی که ما جز 5 روایت فقهی از امام حسین علیه السلام بیشتر به دست ما نرسیده بود؛ یعنی مردم، احکام اولیه خودشان را نیز از غیر اهل بیت علیه السلام می گرفتند لذا در زمان امام باقر و امام صادق(علیهما سلام)، بیشترین تبیین دین و فقه در عصر این دو بزرگوار صورت گرفت لذا به همین دلیل فقه ما را فقه جعفری نام نهادند.

جلوگیری از تحریف قرآن کریم

یکی دیگر از خصوصیات بارز امام صادق علیه السلام ، ترسیم خطوط اصلی و کلی کلام الهی و تبیین دقیق و به دور از انحراف قرآن به مردم بود. قرآن کتاب هدایت  و بهترین نسخه برای مبارزه با باطل و رسوا کننده جریانات انحرافی است لذا در آن عصر گرچه قرآن را به معنای نقصان و زیاد کردن طبق آیه «انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون» نتوانستند تحریف کنند اما به دنبال این بودند تا لطائف، اشارات و حقایق قرآن به گوش مردم نرسد. امام صادق علیه السلام با روایات و تفاسیری که فرمودند؛ خطوط اصلی قرآن کریم را ترسیم و جان تشنگان را سیراب می کردند.

از دیگر خدمات صادق آل محمد(ص)، مدون کردن اعتقادات اسلام واقعی؛ یعنی تشیع علوی بود حضرت با تربیت شاگردان بسیاری در حوزه علم کلامغ این امر را محقق کردند.

وارث: نمونه هایی از این اعتقادات را بیان فرمائید.

در باب امامت، معتقد هستیم که امام، باید از جانب خداوند انتخاب شده باشد و توسط پیامبر(ص) به صراحت بیان شود؛ یعنی به نص و نصب و وصیت باشد و اینکه امام باید معصوم باشد و یا اینکه امام دارای ولایت تشریعی و تکوینی و اولی به انفس باشد و طبق آیه شیریفه « وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ » همه را می بیند.

اعتقاد به رجعت، برزخ و روز قیامت و همچنین اعتقاد به توحید مفضل که بخشی از این اعتقادات در مناظرات حضرت با ابن ابی العوجاف معتزله و ابوحنیفه بیان شده است.

مردم، گرفتار افراد سود جو و منحرف شدند

به لحاظ مطالعات جامعه شناسی، هر گاه مردم بعد از دوران هایی که بر آن ها ظلم و ستم شده باشد و یا از بند و جنگ و کشمکش طولانی خلاص شده باشند اگر هدایت گرانی، رهبری آن ها را بر عهده نگیرند؛ طبیعتا به انحراف سوق داده می شوند؛ لذا در زمان امام باقر و امام صادق (علیهما سلام)؛ مردم، پس از تحمل سختی های بنی امیه خیال می کردند که بنی العباسی ها برای آنان آرامش به ارمغان می آورند در حالی که هر دو روی یک سکه بودند و به قول معروف «هرکه گریزد زخرافات شاه/ جور کش قول بیابان شود»؛ لذا مردم در آن عصر، گرفتار افراد سود جو و منحرف شدند و بیشترین فرقه ها و انحرافات در همین دوران بود که حضرت نیز با همه این فرق نوظهور مبارزه کردند. 

صوفیه از فرق انحرافی که ریشه آن پیش از اسلام، تشکیل شد، متاسفانه در دامان اهل سنت رشد و نمو یافت.

 قصد آنان، تصاحب مقام باطنی اهل بیت علیه السلام بود؛ همچنان که خلافت ظاهری و مقام ظاهری را کسب نمودند لذا امام صادق علیه السلام با این فرقه به شدت به مبارزه پرداختند.

گروه مرجئه از دیگر گروه های بود که در عصر امام صادق علیه السلام فعالیت داشتند که حسن بن محمد بن حنفیه از بنیانگذارن آن بود. مرجئه یکی از پیامدهای فتنه خوارج بود چرا که آنان ابوبکر و عمر را محترم می شماردند و حضرت علی علیه السلام و عثمان را مغبوض می دانستند و سرانجام گفتند: این دو را (علی علیه السلام و عثمان) را به قیامت و به حکم خداوند واگذار می کنیم؛ به همین دلیل این گروه به مرجئه از ماده جاء معروف شدند.

 از مهمترین نکات انحرافی آنان؛ جدایی ایمان و عمل بود که امام با این گروه نیز به مبارزه می پرداختند.

گروه قدریه نیز گروه دیگری بودند که امام صادق علیه السلام در وصف آنان این طور فرمودند که گروه قدر بر سه دسته اند. دسته اولغ کسانی هستند که گمان می کنند به خداوند ظلم کرده و کافرند و مردم را بر گناهان مجبور می کنند.

دسته دوم؛ کسانی هستند که معتقدند؛ تمام کارها به آنها واگذار شده است. این دسته خداوند را در سلطنت خود سبک شمرده اند و در نتیجه کافر هستند و سومین گروه  کسانی هستند که معتقدند، خداوند بندگان خودش را به آنچه در توانش هست، مکلف ساخته است و آنچه را در توانش آن نیست معذور داشته است.

پس هر گاه نیکی کنند، خداوند را شکر  می کنند و هر گاهی مرتکب گناهی شوند، استغفار می کنند و این گروه مسلمان کامل هستند. (1)

گروه جبریه  نیزگروهی بودند که در برابر شبهه جبر و اختیار، جبر را ترجیح دادند. امام صادق علیه السلام در این خصوص نیز فرمودند: «لاجبر و لاتفویض بل امر بین الامرین» 

معتزله نیز گروهی بودند که از مهم ترین اعتقاد آنها خلق قرآن، نفی صفات و نفی رویت خداوند و در سیاست به بنی امیه شباهت داشتند.

1- بحار النوار جلد 5 صفحه 9