در جوامع روايى شيعه و سنى، از امور متعددى به عنوان (علايم ظهور) ياد شده است. منظم ساختن اين نشانه‏ ها در ضمنِ تقسيم و دسته‏ بندى آن‏ها، فوايدى را در پى دارد كه بر اهل دقت پوشيده نيست.
      نشانه‏ هاى ظهور را از زواياى مختلفى مى ‏توان نگريست؛ مثلا از لحاظ پيوستگى و گسستگى نسبت به ظهور، علايم منفصل و علايم متصل - و به تعبير ديگر علايم پيش از ظهور و علايم مقارن با ظهور - را تشكيل مى‏ دهند و از نظر ميزان قطعيت، به علايم محتوم و علايم مشروط انقسام مى ‏يابند و از جهت طبيعى و انسانى بودن و شخصى يا عمومى بودن سه دسته ‏ى (حوادث خارق ‏العاده)، (اوضاع عمومى اجتماعات بشرى) و (متخاصمان؛ نيروها و چهره‏ ها) را تشكيل مى ‏دهند. پيش از ذكر علايم، دو نكته را خاطر نشان مى‏ كنيم:
       نكته اول: مأخذ برخى از علايم، خبر واحد يا احاديث مجهول و روايات مقطوعه و مرفوعه مى‏ باشد، هرچند نگارنده در اين مكتوب، همه‏ ى علايم را ذكر نمى ‏كند و به ذكر علايمى كه اكثرا در كتب متعدد و معتبر روايى وارد شده، بسنده مى‏كند ولى به هر روى تضمينى براى عدم راهيابى نشانه‏هاى ضعيف السند وجود ندارد؛ البته قدر متيقن از نشانه‏ هاى محتوم در ميان مجموعه ‏ى علايم، قابل تحصيل و تشخيص است.
      نكته‏ ى دوم: لسان روايات در پاره‏اى از علايم به احتمال زياد، زبان نمادين يا به اصطلاح سمبليك است. بر اين اساس، مدلول مطابقى برخى از واژگان مراد نيست، بلكه معناى كنايى و استعارى مقصود معصوم‏ عليه السّلام بوده است كه در این قسمت  نمونه ‏ى برجسته‏ اى از آن ارايه خواهد شد.

صفحات: 1· 2