وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَينِهِمَا فَابْعَثُوا حَكَمًا مِنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِنْ أَهْلِهَا إِنْ يرِيدَا إِصْلَاحًا يوَفِّقِ اللَّهُ بَينَهُمَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا خَبِيرًا^{(النساء/35)}

و اگر از جدایى میان آن دو (همسر) بیم داشته باشید، یک داور از خانواده شوهر، و یک داور از خانواده زن انتخاب کنید (تا به کار آنان رسیدگى کنند). اگر این دو (داور)، تصمیم به اصلاح داشته باشند، خداوند دل هاى آن دو را به هم نزدیک مى سازد; زیرا خداوند، دانا و آگاه است (و از نیّات همه، باخبر است).

قرآن کریم برای صلح و سازش و رفع ناسازگاری بین زوجین، تشکیل محکمه‌ی صلح خانوادگی را توصیه نموده است.

آیه‌ی فوق به شکل زیبایی برای تقویت و تحکیم روابط زوجین راه حل ارایه می‌دهد و نهاد ویژه‌ای را برای ایجاد صلح و سازش در محیط خانوادگی معرفی می‌نماید و آن نهاد حکمیت و داوری است.

تفسیر نور

اين آيه، براى رفع اختلاف ميان زن و شوهر، و پيشگيرى از وقوع طلاق، يك دادگاه خانوادگى با امتيازات زير را پیشنهاد می‌کند:
1. داوران، از هر دو فاميل باشند تا سوز، تعهّد و خيرخواهى بيشترى داشته باشند.
2. اين دادگاه، نياز به بودجه ندارد.
3. رسيدگى به اختلاف در اين دادگاه، سريع، بدون تراكم پرونده و مشكلات كارِ ادارى است.
4. أسرار دادگاه به بيگانگان نمى‏رسد و مسائل اختلافى در ميان خودشان مى‏ماند.
5. چون داوران از خود فاميل‌اند، مورد اعتماد طرفين مى‏باشند.

براى حل همه مشكلات، انتخاب داور جايز است.

امام باقر (عليه السلام ) در پاسخ اعتراضى كه به پذيرش حكميّت در صفّين براى حضرت على‏ (عليه السلام ) بود اين آيه را تلاوت فرمودند.

از امام صادق‏ (عليه السلام ) درباره‏ى «فابعثوا حَكماً…» سؤال شد، حضرت فرمود:

حَكمين نمى‏توانند به طلاق و جدايى حكم كنند، مگر آن‌كه از طرفين اجازه داشته باشند.

نکات قابل استفاده از آیه:

1. علاج واقعه قبل از وقوع بايد كرد. نگرانى از شِقاق و جدايى كافى است تا اقدام به گزينش داوران شود. (وَ إن خِفتُم …)

2. قبل از نگرانى از شِقاق، در زندگى مردم دخالت نكنيم. (وَ إن خِفتُم …)
3. طلاق و جدايى، سزاوار ترس و نگرانى است. (وَ إن خِفتُم شِقاقَ …)
4. زن و شوهر، يك روح در دو پيكرند. كلمه «شقاق» در جايى بكار مى‏رود كه يك حقيقت به دو قسمت تقسيم شود.
5. اقدام براى اصلاح ميان زن و شوهر بايد سريع باشد. حرف «فاء» در جمله «فابعثوا» براى تسريع است.
6. جامعه در برابر اختلافات خانواده‏ها، مسئوليّت دارد. «وان خفتم… فابعثوا»
7. بستگان، در رفع اختلاف خانواده‏ها، مسئوليّت بيشترى دارند. «من اهله»
8. زن و مرد در انتخاب داور، حقّ يكسان دارند. «حَكماً من اهله و حَكماً من اهلها»
9. در جامعه به افرادى اعتماد كنيم و داورى آنان را بپذيريم. «فابعثوا حكماً… »
10. مشكلات مردم را با كمك خود مردم حل كنيم. «فابعثوا حكماً من اهله»
11. از آشتى دادن نااميد و مأيوس نبوده و نسبت به آن بى‏تفاوت نباشيم. «فابعثوا»
12. بيش از نگرانى، موج ايجاد نكنيم، يك داور براى هر يك كافى است. «حَكماً من اهله و حَكماً من اهلها»
13. اسلام به مسائل شورايى و كدخدامنشى توجّه دارد. «حكماً من اهله و حَكماً من اهلها»
14. همه مسائل را به قاضى و دادگاه نكشانيد، خودتان درون‏گروهى حل كنيد. «فابعثوا حكماً من اهله»
15. هرجا سخن از حقّ و حقوق است، طرفين بايد حضور داشته باشند. «حكماً من اهله و حَكماً من اهلها»
16. بايد زن و شوهر، داورى داوران انتخاب شده را بپذيرند. (لازمه‌ی انتخاب داور، اطاعت از حكم اوست).
17. در انتخاب داور بايد به آگاهى، رازدارى و اصلاح ‏طلبى آنان توجّه كرد. «ان يريدا اصلاحاً»

18. هرجا حُسن نيّت و بناى اصلاح باشد، توفيق الهى هم سرازير مى‏شود. «ان يريدا اصلاحاً يوفّق اللّه بينهما»
19. دل‌ها بدست خداست. «يوفّق اللَّه بينهما»
20. به عقل و تدبير خود مغرور نشويد، توفيق را از خداوند بدانيد. «يوفّق اللّه»
21. طرح قرآن براى اصلاح خانواده برخاسته از علم و حكمت الهى است. «عليماً خبيراً»
22. بايد حُسن نيّت داشت، چرا كه خداوند، به انگيزه‏ هاى همه آگاه است. «انّ اللّه كان عليماً خبيراً»

_{دفتر امور خانواده / معاونت تهذیب}