قرآن کریم به اذعان خود و روایات معصومین علیه السلام جامع تمامی برنامه هایی است که بشریت چه در عرصه فردی و چه در عرصه اجتماعی برای رسیدن به سعادت بدان نیازمند است؛ همانطور که خداوند در سوره مبارک نحل می فرماید: 

 (…) وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَهً وَ بُشْرى لِلْمُسْلِمین  : 

و ما اين كتاب را بر تو نازل كرديم كه بيانگر همه چيز، و مايه هدايت و رحمت و بشارت براى مسلمانان است. 

 اما امروزه شاهد آن هستیم که این قرآن با عظمت که برای  تمامی گمشده های بشریت پاسخ دارد و برای تمامی عرصه های زندگی اش برنامه ارائه می کند ، در بین ما مهجور و متروک است. 

 نه تنها برای برنامه گرفتن و ساختن عرصه های مختلف زندگی مبتنی بر قرآن و ارائه سوالات بشریت به آن جامعِ عظیم و دریافت پاسخ از آن کوتاهی کرده ایم بلکه در قرائت و انس و فهم مطالب آن هم قصور فراوان داشته ایم. 

 آیات و روایات و شواهد عینی فراوانی را می توان به عنوان سند این ادعا ارائه کرد اما در این مقال تنها به دو آیه از سوره مبارکه فرقان می پردازیم و در معانی آن تدبر می کنیم: 

 و قال الرسول يرب إ ن قومى اتخذوا هذا القرءان مهجورا (30) و كذلك جعلنا لكل نبى عدوا من المجرمين و كفى بربك هاديا و نصيرا (31)

 30 - پيامبر عرضه داشت : پروردگارا! اين قوم من از قرآن دورى جستند. 31 - و اينگونه براى هر پيامبرى دشمنى از مجرمان قرار داديم ، اما همين بس كه خدا هادى و ياور تو است .

 تدبر در معانی ژرف این آیه شریفه که دقیقا شکایت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله از مهجوریت قرآن میان امتشان را می رساند، برکات فراوانی خواهد داشت: 

 تفسيرنمونه:

خدايا، مردم قرآن را ترك كردند!

از آنـجـا كـه در آيـات گـذشـتـه انـواع بهانه جوئيهاى مشركان لجوج و افراد بى ايمان مطرح شده بود نخستين آيه مورد بحث ، ناراحتى و شكايت پيامبر اسلام (صلى اللّه عليه و آله و سـلّم ) را در پـيـشـگـاه خـدا از كيفيت برخورد اين گروه با قرآن بازگو مى كند، مى گويد: پيامبر به پيشگاه خدا عرضه داشت :

پروردگارا! اين قوم من قرآن را ترك گفتند و از آن دورى جستند

(و قال الرسول يا رب ان قومى اتخذوا هذا القرآن محجورا).

ايـن سـخن و اين شكايت پيامبر ^{(صلى اللّه عليه و آله و سلّم )} امروز نيز همچنان ادامه دارد، كـه از گـروه عـظيمى از مسلمانان به پيشگاه خدا شكايت مى برد كه اين قرآن را به دست فـرامـوشـى سـپـردنـد، قـرآنـى كـه رمـز حـيـات اسـت و وسـيـله نـجـات قـرآنـى كـه عـامـل پـيروزى و حركت و ترقى است ، قرآنى كه مملو از برنامه هاى زندگى مى باشد، ايـن قـرآن را رهـا سـاخـتـنـد و حـتى براى قوانين مدنى و جزائيشان دست گدائى به سوى ديگران دراز كردند!

هـم اكـنـون اگـر بـه وضـع بـسـيارى از كشورهاى اسلامى مخصوصا آنها كه زير سلطه فـرهـنـگـى شـرق و غـرب زنـدگـى مـى كنند نظر بيفكنيم مى بينيم قرآن در ميان آنها به صورت يك كتاب تشريفاتى درآمده است ، تنها الفاظش را با صداى جالب از دستگاههاى فـرسـتـنـده پخش مى كنند، و جاى آن در كاشى كاريهاى مساجد به عنوان هنر معمارى است ، بـراى افـتـتاح خانه نو، و يا حفظ مسافر، و شفاى بيماران ، و حداكثر براى تلاوت به عنوان ثواب از آن استفاده مى كنند.

حتى گاه كه با قرآن استدلال مى نمايند هدفشان اثبات پيشداوريهاى خود به كمك آيات با استفاده از روش انحرافى تفسير به رأى است .

در بعضى از كشورهاى اسلامى مدارس پر طول و عرضى به عنوان مدارس تحفيظ القرآن ديـده مـى شـود، و گـروه عظيمى از پسران و دختران به حفظ قرآن مشغولند، در حالى كه انـديـشـه هـاى آنها گاهى از غرب و گاه از شرق ، و قوانين و مقرراتشان از بيگانگان از اسلام گرفته شده است ، و قرآن فقط پوششى است براى خلافكاريهايشان .

آرى امروز هم پيامبر صلی الله علیه و آله فرياد مى زند: خدايا! قوم من قرآن را مهجور داشتند!مـهـجـور از نـظـر مغز و محتوا، متروك از نظر انديشه و تفكر و متروك از نظر برنامه هاى سازنده اش !

آيـه بـعـد بـراى دلدارى پيامبر گرامى اسلام صلی الله علیه و آله كه با اين مـوضـعـگـيـرى خـصـمـانـه دشمنان مواجه بود مى فرمايد: و اين گونه براى هر پيامبرى دشـمـنـى از مـجـرمـان قـرار داديـم (و كـذلك جـعـلنـا لكل نبى عدوا من المجرمين ).

فـقـط تـو نـيـستى كه با عداوت سرسختانه اين گروه روبرو شده اى ، همه پيامبران در چنين شرائطى قرار داشتند كه گروهى از مجرمان به مخالفت آنها
برمى خاستند و كمر دشمنى آنان را مى بستند.

ولى بـدان تـو تنها و بدون ياور نيستى همين بس كه خدا هادى و راهنما، و يار و ياور تو است (و كفى بربك هاديا و نصيرا).

نـه وسـوسـه هاى آنها مى تواند تو را گمراه سازد چرا كه هاديت خدا است ، و نه توطئه هاى آنها مى تواند تو را در هم بشكند چرا كه ياورت پروردگار است كه علمش برترين علمها و قدرتش مافوق همه قدرتها است .

اتفاقا این موضوعِ با اهمیت و تاسف بارِ مهجوریت قرآن به زمان حاضر خلاصه نمی شود و ادوار مختلفی در تاریخ اسلام  بوده اند که حتی وضعی اسف بار تر از امروز را از لحاظ مهجوریت قرآن در خود گذرانده اند. 

 در همین سده های گذشته، بودند مصلحانی چون سید جمال الدین اسدآبادی، محمد عبده و عالمان اینچنینی که به فاجعه مهجوریت قرآن میان مسلمین پی بردند و علیه آن کمر جهاد و مبارزه بستند. 

 در میان مردم از بی همتا بودن قرآن در توانایی ارائه برنامه در عرصه های مختلف زندگی بشر و لذت انس و دوستی با قرآن گفتند و در میان خواص علیه نگرش های غلط و مهجور کننده قرآن و دیدگاه های حداقلی به آن شوریدند. 

 سید جمال الدین اسدآبادی در یکی از سخنرانی های خود گفت : 

 بارالها گفته‌ تو است‌:

 از طرف دیگر همواره قرآن کریم، مسلمانان را به تدبر و انس با قرآن دعوت فرموده و می فرماید: 

 «كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ مُبارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آياتِهِ وَ لِيَتَذَكَّرَ أُولُوا الْأَلْبابِ : [اين] كتابى مبارك است كه آن را به سوى تو نازل كرده ايم تا در[باره] آيات آن بينديشند، و خردمندان پند گيرند.» (ص،7)

 تلاوت قرآن می تواند زمینه انس با قرآن را فراهم آورد که این مهم خود می تواند زمینه تدبر، درس گیری و عمل به قرآن شود ، همانطور که قرآن کریم می فرماید: 

 «فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ : هر چه قدر که میسر است از قرآن کریم تلاوت کنید.»( مزمل/20)

 از طرفی امام صادق علیه السلام دعوت می نمایند تا مسلمانان روزانه پنجاه آیه از قرآن را تلاوت کنند: 

 «القرآن عهدالله الی خلقه، فقد ینبغی للمرء المسلم ان ینظرفی عهده و ان یقراء منه فی کل یوم خمسین آیه » : قرآن عهد خداوند نسبت به بندگان اوست. سزاوار است که یک انسان مسلمان در این عهدنامه الهی بنگرد و هر روز پنجاه آیه از آن رابخواند.(وسایل الشیعه، ج 4، ص 849)

 در منابع دینی ما همواره به تلاوت مستمر قرآن تشویق شده است چرا که تلاوت قرآن می تواند زمینه انس با قرآن و تدبر در آیات الهی را فراهم آورد و این مهم خود گامی بلند در جهت درس آموزی از اقیانوس بی کران معارف قرآنی و عمل به آن ها است. 

 تلاوت قرآن، انس با قرآن، تدبر و فهم معارف قرآن، عمل به قرآن، ارجاع سوالات فردی و اجتماعی و پاسخ گرفتن از قرآن، ساخت زیرساخت های مختلف زندگی فردی و اجتماعی بر مبنای معارف قرآن ،تنها بخشی از وظایف فرد مسلمان و جامعه اسلامی در برابر قرآن است که با آن فاصله زیادی داریم و هنوز نتوانسته ایم از ظواهر بی حاصل و رونمایی های بی مورد عبور کنیم و قرآن را به متن جامعه و زندگی فردی و اجتماعی مسلمین بیاوریم . این معنای مهجوریت قرآن است ولو اینکه در هر کوی و برزن ازقرآن های تزیینی رونمایی کنند و بدون توجه به معارفش با ظاهرش بازی نمایند. 

رجانیوز