این کتاب تلاشی است برای آشنایی بیشتر با نظرات سیاسی و حکومتی دو گروه مهم از فقهای شیعه که طی بیش از هزار سال، در عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران یا به عبارت بهتر جهان تشیع ایفای نقش کرده اند. یکی از مهم ترین مسایل مطرح شده در این کتاب؛ بررسی دلایل فقهی، تاریخی، سیاسی و اجتماعی برخی نظرات عالمان شیعه و تبیین نقش عواملی چون تحول های داخلی و خارجی بر دیدگاه های فقهای شیعه است. این کتاب دو اندیشه موجود میان فقهای شیعه یعنی اخباریون و اصولیون را به اجمال توضیح داده و برخی وجوه مشترک و تمایز این دو طایفه را روشن می کند. سپس به بررسی نظرات فقهای برجسته هر دو اندیشه و آثار آن ها پرداخته و در نهایت با اشاره به اندیشه سیاسی در آثار امام خمینی(ره) پایان می یابد.
 
در این کتاب طی 3 فصل با شکل گیری اندیشه های سیاسی شیعه از قرن چهارم تا هفتم(ه.ق)، دوران نظام مند شدن فقه سیاسی شیعه از قرن هفتم تا دوازدهم(ه.ق) و دوره تحولات و نگاه در نظرات روحانیت شیعه از قرن دوازدهم تاکنون، آشنا می شویم. جامعه بشری از آغاز با تشکیل حکومت درصدد اداره جامعه خود توسط افرادی خاص بوده است. این افراد برای اداره بهتر جامعه و مشروعیت بخشیدن به جایگاه حاکمیت، به دستمایه دینی و توسل به قدرت های ماورایی روی می آوردند. با نگاهی به کتب مقدس ادیان مختلف، می توان دریافت باور آنان بر این بوده که حکومت ریشه الهی دارد و چون حکومت کردن تنها حق خداوند است، او آن را به جانشینان خود روی زمین، یعنی انسان های صالح سپرده است. دانش سیاسی در اسلام نظام مستقل و مجزایی نیست که در پی رسیدن به بالاترین قله های اندیشه بشری باشد، بلکه شاخه ای از علم کلام و فقه است. برای یک مسلمان تمایزی میان زندگی مادی و معنوی وجود ندارد و تنها تمایز، میان کافر و مؤمن است. در اسلام خداوند حاکم بر جامعه است و قانون چیزی جز آن چه از سوی او به پیامبر وحی شده نیست؛ بنابراین هیچ فاصله ای میان دین و سیاست نمی توان یافت. آن چه به عنوان آمیختگی و پیوند شدید دین و سیاست در میان همه اندیشمندان مسلمان مورد تایید است، مهاجرت پیامبر صلی الله علیه و آله از مکه به مدینه و تشکیل حکومت در آن جا است. حادثه ای که بسیاری از اندیشمندان مسلمان آن را سرآغاز تاریخ سیاسی مسلمانان به حساب می آورند. حضور سیاسی فعال تشیع در تاریخ اسلام پس از ماجرای سقیفه و وفات پیامبر آغاز شد. هرچند در زمان پیامبر نیز افرادی که به شیعه علی علیه السلام منتسب بودند، نقش موثری در جامعه ی اسلامی داشته اند؛ اما پس از وفات ایشان به دلیل اختلافی که در مساله جانشینی پیامبر به وجود آمد، پیروان علی  علیه السلام به طور مشخص در عرصه سیاسی حضور یافته و در مخالفت با حاکمیت دست به اقداماتی زدند.
 
از نکات جالب و تامل برانگیز این کتاب مطرح کردن مساله پیوستگی دین و سیاست است. با توجه به این که این روزها مساله جدایی دین از سیاست بسیار مطرح می شود، نویسندگان این کتاب با نکته سنجی مناسب به این مساله پرداخته و با بررسی سیر تاریخی دین و سیاست از صدر اسلام و زمان حیات پیامبر صلی الله علیه و آله  تاکنون، نکات مبهم این بحث را روشن کرده و راهکارهای مناسبی برای افراد جستجوگر و متفکر فراهم می کنند.