پروردگارعالمیان نعمت‌های بسیاری را دراختیارانسان اشرف مخلوقات قرار داده و بر اساس نیازو ظرفیت هر فردی نعماتی را به او ارزانی داشته است؛ اما این نفس سرکش آدمی به دلیل طمع بسیار دست آویز خواسته‌ها و امیال بی حساب و کتابش شده و به حریم دیگران تجاوز می‌کند؛ خداوند متعال به حساب رسی اعمال انسان در آخرت و قیامت خواهد پرداخت و جویای رعایت سه حق؛ حق الله، حق نفس و حق الناس می‌شود شاید بر اثر توبه از حق الله و حق نفس بگذرد، ولی از حق الناس که ضایع شدن حقوق دیگران است، نمی‌گذرد و بدترین عقوبت‌ها و سخت‌ترین عذاب‌ها در انتظار گناهکاران است؛ حق الناس از بدترین گناهان کبیره است.

حق الناس از منظر قرآن کریم چگونه است؟

اهمیت حق الناس نزد خداوند آنقدر زیاد است که طولانی‌ترین آیه قرآن به حق الناس اختصاص داده شده است؛ پروردگارعالمیان در آیه ۲۸۲ سوره بقره در خصوص حق الناس می‌فرماید:‌

ای اهل ایمان، چون به قرض و نسیه معامله کنید تا زمانی معیّن، سند و نوشته در میان باشد، و بایست نویسنده درستکاری معامله میان شما را بنویسد، و نباید کاتب از نوشتن خود داری کند، که خدا به وی نوشتن آموخته پس باید بنویسد، و مدیون باید مطالب را املاء کند و از خدا بترسد و از آنچه مقرّر شده چیزی نکاهد و اگر مدیون سفیه یا ناتوان (صغیر) است و صلاحیّت املا ندارد ولیّ او به عدل و درستی املا کند و دو تن از مردان خود (از مسلمانان عادل) گواه آرید و اگر دو مرد نیابید یک مرد و دو زن، از هر که (به عدالت) قبول دارید گواه گیرید تا اگر یک نفر از آن دو زن فراموش کند دیگری به خاطرش آورد و هر گاه شهود را (به محکمه) بخوانند امتناع از رفتن نکنند و در نوشتن آن تا تاریخ معیّن مسامحه نکنید چه معامله کوچک و چه بزرگ باشد. این عادلانه‌تر است نزد خدا و محکمتر برای شهادت و نزدیکتر به اینکه شکّ و ریبی در معامله پیش نیاید (که موجب نزاع شود) مگر آنکه معامله نقد حاضر باشد که دست به دست میان شما برود، در این صورت باکی نیست که ننویسید و گواه گیرید هر گاه معامله کنید و نبایست به نویسنده و گواه ضرری رسد (و بیاجر مانند) و اگر چنین کنید نافرمانی کرده‌اید؛ و از خدا بترسید و خداوند هم به شما تعلیم مصالح امور می‌کند و خدا به همه چیز داناست.

رآیه ۲۹ سوره مبارکه نساء آورده شده است:‌ای اهل ایمان اموال یکدیگر را از راه باطل نخورید، مگر آنکه تجارتی از روی رضایت انجام دهید.
آیه‌های ۱۷۸ و ۱۷۹ سوره بقره در خصوص حق الناس گفته شده است:‌ای کسانی که ایمان آورده اید حکم قصاص در مورد کشتگان، بر شما نوشته و مقرر شده است: آزاد در برابر آزاد برده در برابر برده و زن در برابر زن پس اگر کسی از سوی برادر دینی خود، چیزی به او بخشیده شود و حکم قصاص او، تبدیل به خونب‌ها شود باید از راه پسندیده پیروی کند و او قاتل نیز، به نیکی دیه را به، ولی مقتول بپردازد و در آن، مسامحه نکند این، تخفیف و رحمتى است از ناحیه پروردگار شما و کسى که بعد از آن، تجاوز کند، عذاب دردناکى خواهد داشت و براى شما در قصاص، حیات و زندگى است؛ اى صاحبان خِرد، شاید شما تقوا پیشه کنید.

 

خدواند در آیه ۴۵ سوره مائده می‌فرماید: و برآن‌ها بنى اسرائیل در آن (تورات)، مقرر داشتیم که جان در مقابل جان و چشم در مقابل چشم و بینی در مقابل بینی و گوش در مقابل گوش و دندان در مقابل دندان است و هر زخمی، قصاص دارد و اگر کسی آن را ببخشد و از قصاص صرف نظر کند کفاره گناهان او محسوب می‌شود و کس به احکامی که خدا نازل کرده حکم نکند، ستمگر است.

در آیه ۱۹۴ سوره بقره نیز دراین باره آمده است: و هر کس به شما تجاوز کرد، همان گونه و به همان اندازه بر او تعدّى کنید و از خدا پروا کنید (که زیاده روى ننمایید) و بدانید خدا با پرهیزکاران است.

 

خداوند در آیه‌های ۱ تا ۶ سوره مطففین در خصوص حق الناس می‌فرماید: واى بر کم‏فروشان (۱) که، چون از مردم پیمانه ستانند تمام ستانند (۲) و، چون براى آنان پیمانه یا وزن کنند به ایشان کم دهند (۳) مگر آنان گمان نمى دارند که برانگیخته خواهند شد (۴) در روزى بزرگ (۵) روزى که مردم در برابر پروردگار جهانیان به پاى ایستند (۶).

 

در آیه ۸۵ سوره اعراف نیز آورده شده است: و به سوى مردم مَدیَن، برادرشان شعیب را فرستادیم. آن حضرت (ع) گفت: اى قوم من! تنها خدا را بپرستید، جز او خدایى براى شما نیست. همانا از طرف پروردگارتان (معجزه و) دلیلى‏روشن براى شما آمده است. پس پیمانه و ترازو را در داد و ستد‌ها تمام ادا کنید و کالاهاى مردم را کم نگذارید و در زمین پس از آنکه اصلاح گشته فساد نکنید. این رهنمود‌ها برایتان بهتر است، اگر مؤمن باشید.

 

خداوند در آیه‌های ۲ و ۱۰ سوره نسا می‌فرماید: و اموال یتیمان را پس از بلوغ به دست آن‌ها دهید، و مال بد و نامرغوب خود را به مرغوب (آنها) تبدیل نکنید و اموال آنان را به ضمیمه اموال خود مخورید، که این گناهی بس بزرگ است (۲)، کسانى که اموال یتیمان را به ناحق مى خورند، جز این نیست که آتشى در شکم خود فرو مى برند و دیرى نمى گذرد که به آتش سوزان دوزخ مى سوزند (۱۰).

 

خداوند در آیات بسیاری به رعایت حق الناس سفارش فرموده است؛ آیه ۱۸۸ سوره بقره، آیه ۲۶ سوره اسراء، آیه یم سوره مائده، آیه ۵۸ سوره نساء، آیه‌های ۲۷ و ۲۸ سوره نور، آیه‌های ۱۱ و ۱۲ سوره حجرات و آیاتی دیگر که بیانگر اهمیت حق الناس در پیشگاه الهی است

 

 

منبع: باشگله خبرنگاران