آیت الله محسن فقیهی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با تاکید بر منّویات مقام معظم رهبری پیرامون حوزه انقلابی ۱۰ شاخصه و ویژگی مهم روحانیت و حوزه انقلابی را ترسیم کرد.

 آیت الله محسن فقیهی: مکتب ما، یک مکتب الهی و توحیدی است و وظایفی را برای ما ترسیم کرده است؛ یکی از تأکیدات مهم این مکتب تأکید بر اتحاد و همبستگی اجتماعی است، لذا حوزه و روحانیت باید اهتمام جدی به همبستگی و وحدت ملی داشته باشد؛ یعنی حرکت ما طوری باشد که به وحدت ملی خدشه ای وارد نشود. لذا روحانیت عزیز و حوزه های علمیه این جهت را باید توجه داشته باشند که انقلاب اسلامی با همبستگی و وحدت ملی تحقق پیدا کرد.

استاد حوزه با بیان اینکه دو عامل مهم در بقای انقلاب مؤثر است، افزود: در پیروزی انقلاب و تداوم آن دو عامل « رهبری دینی » و « ولایت فقیه » نقش بسزایی داشت، بنابراین حوزه های علمیه و روحانیت عزیز این جهت را در نظر داشته باشند که مسئله ولایت فقیه، رمز بقای حاکمیت اسلامی است؛ یعنی پیروی و تبعیت از ولایت فقیه جزء ارکان این نظام و قانون اساسی است و برای حدوث و بقای این انقلاب لازم است.

آیت الله فقیهی در این گفت وگو به بیان ویژگی ها و شاخصه های مهم حوزه انقلابی اشاره کرد که به شرح ذیل است؛

1ـ شجاعت و شهامت

یکی از ویژگیهایی که باید یک طلبه و روحانی انقلابی داشته باشد تا بتواند برای انقلاب و نظام اسلامی واقعاً مفید باشد و بتواند بگوید یک روحانی انقلابی است، شجاعت و شهامت است؛ یعنی روحانی انقلابی باید شهامت داشته باشد تا بتواند حق را بگوید و با ظالم مبارزه کند. پیروزی انقلاب ما نیز مرهون شهامتی بود که انقلابیون داشتند و الا اگر شهامت مردم و امام و انقلابیون نبود، شهامت مدرسین انقلابی، فضلا و علما و مراجع انقلابی نبود، کار به ثمر نمی نشست. باید بدانیم که بقای انقلاب هم نیازمند این شهامت ها است.

2ـ داشتن روحیه استکبارستیزی

روحانی انقلابی باید با استکبار، ستیز داشته باشد. البته استکبار به هر معنایی؛ استکبار گاهی داخلی است و گاهی خارجی؛ یعنی ممکن است در داخل و یا خارج بعضیها تابع حق نباشند و پیروی از حق نکنند. یعنی شما حقایق و ادله را برایشان بیان میکنید، شرع و شریعت را برایشان توضیح می دهید؛ اما باز تمکین نمی کنند، اینها روحیه استکباری دارند. با این روحیه استکباری در داخل و خارج باید مبارزه بشود.

3ـ بصیرت

بصیرت، معنایش این است که اولاً؛ دین خود را بشناسد، خدا و پیغمبر و امام را بشناسد و ولایت فقیه را بشناسد و بداند ماهیت واقعی دین چیست و حرفی که میزند، بر مبنای دین باشد. حضرت امام(ره) می فرمودند: ما دنبال عمل به وظیفه هستیم. لذا شناختن و عمل به تکلیف خیلی مهم است.

بصیرت، کاربردهای مختلفی دارد: یکی این است که اصل دین را بفهمیم که چیست؟ دوم این که تکلیفمان را تشخیص بدهیم. سوم؛ شناخت پیشوا و ولیّ زمان است، که ما از چه کسی پیروی کنیم. در مسایل سیاسی، قطعاً باید پیرو ولایت فقیه باشیم. این شناخت پیشوا و رهبر خیلی مهم است که ما کسی را که به عنوان ولی فقیه و رهبر انتخاب کردیم پیروی کنیم. در مسایل سیاسی که اطلاعات ولایت فقیه مسلماً از ما بیشتر است و اگر یک امری فرمودند و یک دستوری دادند باید ما انجام بدهیم. معنای تبعیت از ولیّ فقیه این نیست که ما روی سخنان ولی ّفقیه فکر کنیم تا همه چیز را با دلیل بفهمیم، ممکن است در یک مسایلی ولیّ فقیه دستوری بدهد و ما نتوانیم دلیلش را بفهمیم؛ ولی بعد از مدتی معلوم میشود دلیلش چه بوده است. کما اینکه در رابطه با ائمه اطهار(ع) نیز همینطور بوده است.

کاربرد چهارم بصیرت، دشمن شناسی است که مقام معظم رهبری در اینباره بسیار تأکید می کنند، یعنی ما وظیفه داریم که دوست و دشمن خودمان را بشناسیم. هر کسی که به ما لبخند زد، معلوم نیست که دوست ما باشد. 

آیت الله فقیهی افزود: از سوی دیگر ممکن است کسی آدم خوبی باشد و حتی ظاهر خوبی هم نداشته باشد، اما با ما دشمن نباشد؛ ما باید این را اصلاحش کنیم، باید به او کمک کنیم، او دین و اصل انقلاب را قبول دارد، ولی یک مقداری به خاطر هوای نفس یا محیط به انحراف رفته است، دشمن کسی است که عالماً و یا عامداً با ما دشمنی می کند و قابل اصلاح هم نیست.

کاربرد پنجم بصیرت، زمانشناسی است؛ یعنی یک روحانی در مقام بصیرت باید زمان را تشخیص بدهد که الآن چه زمانی است و چه اقتصائاتی دارد؟ ممکن است یک کاری، کار خیلی خوبی باشد؛ اما زمان برای انجامش مناسب نباشد. 

کاربرد ششم بصیرت، فتنهشناسی و تمییز حق از باطل است؛ یعنی ما باید بفهمیم چه افرادی در جامعه ما مغرضاند و مغرضانه کار انجام میدهند. یک عده هم جاهلند، یک عده هم ممکن است گناهکار باشند و یک عدهای نیز بیتوجه باشند؛ اما یک عده فتنه میکنند؛ یعنی دنبال ایجاد اختلاف هستند، می خواهند نظام را از بین ببرند و در اصل نظام دارند فتنه میکنند. 

4ـ جدیت در تحصیل و تحقیق

طلاب انقلابی باید توجه داشته باشند که لازمه طلبه انقلابی این است که قبل از هر چیز باید عالم، متقی و اهل بصیرت باشد و هیچ تزلزلی در اهدافش نباشد، هدف هایی که ما داریم خیلی بالاست، اگر تزلزل در مسیر و راهی که در حرکت هستیم پیدا شود، به آن مقام بالا نمیرسیم.

5ـ پیروی از ولی فقیه و عالمان ربانی

پیروی از عالمان وارسته ویژگی پنجم یک روحانی انقلابی است، خوب ولی فقیه به جای خود که باید پیروی کرد. علمای انقلابی باسواد و ملا و درجه یک را هم شما باید در حوزه الگوی خودتان قرار دهید؛ یعنی طلبه های عزیز باید به این نکته توجه داشته باشند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پاسخ به این سوال که چه آسیب هایی چهره اهل بصیرت و روحانی انقلابی را خدشه دار می کند، افزود: «عدم تقید به ظواهر شرع است»، باید توجه داشته باشیم که در مسیر و برای پیشبرد انقلاب، مرتکب خلاف شرع نشویم. اگر در مسیر حرکت حتی برای حفظ و پیشبرد انقلاب، شما به دروغ، تهمت، غیبت و کارهای خلاف متوسل بشوید، از مسیر خارج میشوید و راه درست را نمی پیمایید. اگر طلاب یک خلاف شرع در کارشان انجام بدهند و مسیر را اشتباهی طی کنند، اسلام و خودشان را بدنام کردها ند.

ب. وابستگی به دنیا؛ یکی دیگر از آسیبهایی که مانع بصیرت است، مسئله دنیاپرستی است. خوب است که انسان از مزایای دنیا و از نعمتهای پروردگار استفاده کند؛ اما وابسته بودن به دنیا و اینکه انسان همه چیزش را برای دنیا بگذارد، خطرناک و فسادزا است. متأسفانه الآن میبینیم که در جامعه ما فساد دارد زیاد میشود. در هر نهادی که میرویم، هر روز میگویند در فلان جا چند میلیارد اختلاس شده؛ منشأ اینها چیست؟ قطعاً وابستگی به دنیاست. اگر کسی زندگیاش خیلی فوق العاده باشد، او دیگر حاضر نیست فداکاری کند. برای او خیلی سخت خواهد بود که برای دین فداکاری کند.

ج. افراط و تفریط در امور، یکی دیگر از آسیبها در مسئله بصیرت است. متأسفانه گاهی انقلابی ها مبتلا به افراط و تفریط میشوند، که هر دو مشکل ساز است. این افراطگریها ممکن است از طرف افراد متدین هم باشد؛ که گاهی افراطشان باعث میشود، مملکت دچار بحران شود؛ مثل همین مسئله سفارت عربستان که چه دردسری برای مملکت و حکومت درست کرد که سالها جبران نمیشود. تفریط هم همینطور است. یعنی یک عده مدتها می نشینند و در مقابل جریانات و خلافها هیچ چیز نمی گویند، خوب اینها هم تفریط است. واقعاً همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند، مسئله سکوت، خیلی مهم است ولی باید به جایش باشد. بنابراین یکی از جهاتی که لازم است، طلاب انقلابی و بصیر داشته باشند، این است که همت داشته باشند و مردم را هدایت کنند؛ اینکه ما بنشینیم و بگوییم حکومت خودش این کار را میکند، ما چه وظیفهای داریم! درست نیست ما نباید آرام بنشینیم. هر کسی به مقدار قدرتش باید نسبت؛ به این نظام کمک کند.

6ـ تکلیف محوری و حفظ زی طلبگی

دیگر شاخصه مهمی که برای یک روحانی مبارز انقلابی لازم است، مسئله ادب است. یک انقلابی باید مؤدب باشد. فحش دادن، اهانت کردن و بدگویی کردن هیچ مشکلی را حل نمیکند. آدمی با زبان لیّن و با محبت میتواند خیلی از کارها را انجام بدهد. مخصوصاً یک روحانی که نمونه و الگو برای جامعه هست، اگر مردم او را ببینند باید فوراً اخلاق خوبش را به یاد بیاورند؛ این ادب برای یک روحانی، جزء لوازم تبلیغش است. این همه علما و بزرگان ما در آثارشان، نظرات دیگران را رد و یا اشکال میکنند؛ اما این کار را مؤدبانه انجام میدهند.

7ـ استقامت و همت بلند

یک روحانی انقلابی کسی است که استقامت داشته باشد؛ یعنی مأیوس نشود. ممکن است انسان در مسیری که میخواهد حرکت کند ضربه بخورد، ولی در مقابل اینها باید تحمل بکند و استقامت داشته باشد و هدف الهی خودش را در نظر بگیرد و بگوید من برای خدا این کار را انجام میدهم، اگر ضربه هم خوردم بهخاطر خدا تحمل میکنم.

8ـ زمینه ساز فرهنگ انتظار و مهدوی

حوزه انقلابی باید زمینه ساز انقلاب جهانی آقا امام زمان (عج) باشد؛ یعنی حرکت ما باید بر مبنای فرهنگ مهدوی باشد. آیا این حرفی که میزنم، آقا امام زمان(عج) راضی هستند؟ آیا این مجلسی که شرکت میکنم آقا امام زمان (عج) راضی هستند؟ چراکه ما سرباز امام زمان(عج) هستیم و باید وظیفه سربازیمان را درست انجام دهیم.

9ـ پرهیز از تعصبات گروهی و جناحی

نکته دیگر اینکه، ما روحانیون نباید نسبت به احزاب و گروهها تعصب داشته باشیم. ما حزب نیستیم، کسی فکر نکند که روحانیت یک حزب خاصی است. روحانیت آزاد است، حریّت دارد و لذا حق را بیان میکند. لذا آنهایی که دنبال حزب و گروههای مختلف هستند، گاهی مواجه با مشکلات میشوند. زیرا به خاطر مسایل حزبی گاهی باید از شخصی طرفداری کنند؛ در حالی که می بینید او حقایق را بیان نمیکند. اینکه مراجع عظام تقلید و مقام معظم رهبری میفرمایند، استقلال حوزه باید حفظ بشود، معنای این استقلال این است که روحانیت مبارز و طلبه انقلابی باید دنبال حق و حقیقت باشد نه دنبال حزب. یعنی طلبه مبارز و انقلابی باید استقلال فکری داشته باشد و این خیلی مهم است. باید در عین ادب و احترام، با جریانات انحرافی و بدعتها چه اعتقادی، چه سیاسی، چه اجتماعی و چه فرهنگی، مبارزه کند.

10ـ کلان نگری و پرهیز از جزئی نگری

نکته دیگری که به نظر می رسد این است که، ما در افکارمان و برخوردهایمان کلان نگری داشته باشیم نه جزئی نگری. گاهی در یک مسئله جزئی خرد میشویم و میگوییم این اشتباه است و شروع میکنیم به مبارزه کردن با یک فرد و یک مسئله جزئی. مثلاً این سخنرانی و این مطلب، باطل است، حالا هر کسی میخواهد باشد. نباید به افراد اهانت کنیم، بلکه فقط باید فقط گفتارها را جواب دهیم. در سطح بالاتر هم همینگونه است. یک گوشهای یک خلافی شده و حالا ما کلیت نظام را زیر سؤال ببریم بگوییم نظام چنین و چنان است! ما باید سعی کنیم کلیت نظام را حفظ کنیم و نسبت به امور جزئی هم مُصر باشیم که حل بشود.

حوزه