جوانان با ويژگيهاى خاص خود چون قدرت و توان بدنى، فعال و پرتحرك بودن، مقطع سنى مناسب، زمينه و امكان بر عهده گرفتن مسئوليتهاى بزرگ و جايگاه ويژه اى در هر جامعه دارند دوره جوانى بهترين و با نشاطترين دوره زندگى است، فرصت جوانى فرصتى استثنائى و زمينه اى مناسب براى برداشتن گامهاى بلند و حركت به سوى كمال مطلوب است، معصومين(ع) در سخنان درربار خود بر اهميت و لزوم بهره بردارى كامل از آن تاكيد بسيار نموده اند. على(ع) فرموده است:

«دو چيز است كه ارزش و قيمت آنها را نمى داند مگر كسى كه آنها را از دست داده باشد. يكى جوانى و ديگرى تندرستى. ⁽¹⁾ نيز رسول گرامى اسلام در وصيت به ابوذر فرموده است:

پنج چيز را قبل از پنج چيز غنيمت بشمار، جوانيت را قبل از پيرى و…» ⁽²⁾ و در قيامت اولين سئوال از جوانى است «رسول خدا(ص) فرموده است:

«در قيامت هيچ بنده اى قدم بر نمى دارد مگر اينكه از او سئوال مى شود عمرش را در چه كارى فنا كرده و جوانيش را در چه راهى صرف نموده است » ⁽³⁽

اهميت دوره جوانى و جايگاه ويژه جوانان ضرورت تربيت آنان را دو چندان كرده است. در اين راه بهره گرفتن از شيوه هاى تربيتى مربيان مطمئن و معصوم، خود ضرورت ديگرى است تكيه بر ديدگاهها و سيره انسانهاى معصوم در تربيت ترديد را از سر راه بر مى دارد و انسان را در مسير پرپيچ و خم تربيت سلامت به مقصد مى رساند.

براى پيدا كردن ديدگاههاى معصومين(ع) در روايات، واژه هاى «الشباب، الشبان و الفتاء» واژه هاى كليدى است كه با رجوع به آنهاء; در روايات مى توان مسائل مربوط به جوان را به دست آورد، قبل از پرداختن به مباحث اصلى تربيت جوان، لازم است معناى لغوى اين واژه ها بيان و از لابلاى آراء لغويين معتبر محدوده سن جوانى را مشخص نمائيم. براى اين منظور اقوال بعضى لغويين معتبر را نقل و سپس به جمع بندى و نتيجه گيرى آنها به پردازيم.

1 - زبيدى در تاج العروس «الشباب » را به معناى جوانى و نورس بودن مى داند و از محمد بن حبيب نقل مى كند كه: زمان غلوميت از تولد تا17 سالگى و شبابيت از17 تا 51 سالگى است و از 51 سالگى تا مرگ سن پيرى است و دو قول ديگر را نيز نقل مى كند كه «يكى جوانى را از بلوغ تا 30 سالگى و ديگرى از16 تا 32 سالگى و بعد از آن را سن كهولت » ذكر مى كند. (4)

2 -  ابن منظور در «لسان العرب » ضمن ارائه معناى فوق به حديثى از «شريح » استشهاد مى كند كه معلوم مى شود جوانى در مقابل صباوت و كودكى است و بعد از بلوغ آغاز مى گردد. (5)

3 - طريحى در مجمع البحرين دوره جوانى را قبل از دوره كهولت مى داند و نقل مى كند كه در حديث، به انسان 30 ساله جوان (الشباب) اطلاق شده است. (6(

4 - فيومى نيز در «مصباح المنير» جوانى را قبل از سن كهولت به حساب آورده است. (7)

5 - سعيد الخورى در «اقرب الموارد» سن جوانى را از بلوغ تا 30 سالگى ذكر كرده است. (8)

6 - احمد بن فارس در مجمل اللغه «دوره جوانى را در مقابل پيرى » بيان مى كند. (9)

7 - و بالاخره از لغويين متاخر لويس معلوف در المنجد «الشباب » را مترادف «فقاء» مى گيرد و سن جوانى را از بلوغ تا حدود 30 سالگى بيان مى كند. (10 )

نتيجه گيرى نهائى

شباب به معناى جوانى و نورس بودن است و با «الفتاء» مترادف است و جمع آن «شباب، شبان، شبيبة » است و از جمع بندى آراء لغت شناسان فوق الذكر چنين بر مى آيد كه جوانى دوره ميان كودكى و پيرى است و اما اينكه مبدا و منتهاى آن چه وقت است؟ قدر متيقن اين كه بر فرد غير بالغ «شباب » (جوان) اطلاق نمى شود و جوانى از بلوغ آغاز مى شود و قدر مشترك آن سن 30 سالگى است و اما از 30 سالگى تا 51 سالگى محل بحث و نظر است و بر بيشتر از 51 سالگى نيز قطعا جوان اطلاق نمى گردد.

صفحات: 1· 2